Бүгін біздің алдымызда тұрған мақсат - оқушыларға қазақ тіліне үйрету
ғана емес, сонымен қатар алдымызда отырған шәкірттердің Отанының
қасиетін сезініп, оның алдындағы ұлт жауапкершілігін ұғынып, ол үшін
басын бәйгеге тігер тәуекелге баруы болып саналады. Сол сияқты, барлық
отандастардың Отанымен рухани және материалдық тығыз байланыста
болуы, өзі өсіп - өнген аймаққа деген сүйіспеншілігі патриотизмнің қайнар
көзі.
Адам өмір сүреді, қарым-қатынас жасайды. Қарым-қатынастар адамдар
арасындағы сыйластыққа, достыққа, бірлікке құрылуы керек. Ал, шынайы
достық қарым-қатынас тіл арқылы ғана жүзеге асады. Міне, осыдан қазақ тілі
сабақтарында
қатысымдық
әдісінің
маңыздылығы
туындайды.
Мен өз сабақтарымда қатысымдық әдісін қолданып, аймақтық компонентін
кеңінен пайдаланамын.
Қатысымдық әдістің пайдаланудың тиімді жолы – оның тіке байланысқа
негізделіп, адаммен – адамның тікелей қарым-қатынасы арқылы тілді
үйретуді жүзеге асыруында. Тілді оқытуда үйренуші мен үйретушінің
арасында бір-бірімен көзбе-көз кездесу, ауызба-ауыз тілдесу, яғни, тікелей
қатынас болмаса, сөйлесім әрекеті де іске аспайды. Тілді үйретуге
байланысты қандай бағыт-бағдарды таңдап алу керек, оған қатысты
орындалатын жұмыстармен тапсырмалар қандай, оны іске асыруда бұл
жұмыс түрлерінің алатын орны мен қызметі қандай дегенді анықтап
белгілемей,
алға
қойған
мақсатқа
жету
мүмкін
емес
Отан – от басынан басталады десек, туған облысымыздың, қаламыздың
көрнекі жері, тарихы, атаулы оқиғаларын, айтулы адамдардың өмір
жолдарын білгізудің мәні зор.
Халық даналығында: «Бір баланы адам етіп өсіргенше, бір шаһар апат
болады» деген сөз бар. Осы салыстырудың өзі-ақ баланың шын мәніндегі
Адам болып қалыптасуы қыруар уақыт пен тер төгетін еңбекті қажет ететін
аумағы кең ,жауапкершілігі мол күрделі іс екенін ұқтырса керек. «Ту
жанында қисық ағаш жатпайды» дегендей, сом тараулы тәрбие жолының
тоғысар тұсы халықтың өзінде ,ата –баба салт санасында, дәстүрінде. Жас
ұрпақты ұлттық мақтаныш пен ұлттық патриотизм рухына қалай
тәрбиелесек, еліміздің халқымыздың болашағы, даналығы да солай айқын
көрінеді [1]. Даналық білімнен нәр алады. Даналыққа апаратын жол ұзақ әрі
қиын. Сондықтан жастарға басты қиындықтарды көре білетін, әлеуметтік
ақыл-ойға сәтті кіруге көмектесетін жақсы жолбасшы керек. Ғалымның ісі –
ғалымдағы заңдылықтарды ашып, оны сөзбен формулаға айналдыру.
Әдіскердің міндеті – ғалымның ашқан жаңалығын білімге айналдырудың
құралын табу. Педагогтың міндеті - ғалым мен әдіскердің міндетін кең
көлемде қоса отырып, оқушының тұтас ойлау қабілетін қалыптастыру [2].
Бүгінгі таңда оқушыларға әлемдік деңгейде өркениетті негізде білім мен
тәрбие беру, ұлттық құндылықтарды олардың бойына сіңіру – ұстаз
алдындағы үлкен міндет. Адамзат тарихында құндылықтар қалыптасуының
негізгі ерте заманнан-ақ ойшылдар мен ғұламалардың назарында болды.
Олардың тәрбиелік негіздері атадан балаға ұрпақтан-ұрпаққа ізгі қасиеттер
241
мен сезім ниеттерден тұрады. Ұлттық құндылық белгілі бір бағытты,
мақсатты, жүйелі ұлттық көзқарасты, мінез-құлықтағы адамдық тәртіп пен
рухани дағдыны қалыптастыратын жүйе. Олай болса, ұрпақ тәрбиесіндегі
құндылықтар негізгі ізгілікті, ақылды адамгершілік, парасаттылық,
имандылық міндеттерін ажырата біліп өзіне таңдау жасауы. Халықта
«Балаңды өз тәрбиеңмен тәрбиелеме, өз ұлтыңның тәрбиесімен тәрбиеле»
деген мақал бар. Жас ұрпаққа тәрбие мен білім беру саласында халықтық
педагогиканы енгізе отырып, қазақ халқының салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын,
мінез-құлық мәдениетін меңгеруде оқушылардың бойына ұлттық
имандылық, адамгершілік, сыпайылық қасиеттерін қалыптастыру. Ұлттық
тәрбие біздің ұрпақтан-ұрпаққа жеткізетін асыл қазынамыз. Ол болашақ
болашақ ұрпақты өмір сүруге тәрбиелейтін үлкен тәрбие кітабы .Ал тәрбие
тамыры тереңде - халық қазынасында, оның қадір қасиеті мен бітім -
болмысында. Бұл қазына ұлттық құндылықтар арқылы бала бойына сіңетіні
даусыз. Ұлттық құндылықтар дегеніміз не? Қарапайым тілмен айтқанда,
ұлттық құндылықтар белгілі бір ұлтқа ұлт азаматына тән зат , адами қадір-
қасиет, яғни ғасырлар бойы жинақтаған ұлттық рухани және материялдық
құндылықтар. Ол - тәрбие мен оқытуға бағытталған мұрағаттар.Оларға
меймандостық,
кісілік,
сыйластық,
имандылық,
кішіпейілділік,
салауаттылық, қайырымдылық, ізгілік, еркіндік, өнерпаздық, сыпайылық,
мәдениеттілік, шығармашылық, рухани байлық, махаббат сынды қасиеттер
жатады. Кез-келген ұлттың сипаты бес қағидаға келіп тіреледі. Біріншісі –
тілі, екіншісі –діні, үшіншісі - дәстүрі, төртіншісі –тарихы, бесінші -
атамекені. Құндылықтар –шынайы ғана болады, ол адамға тәуелді емес, дей
тұрғанмен ол ең алдымен адам санасында орын алады.Құндылықтарды сезім
арқылы қабылдап, ал сана арқылы түсінуге болады, соның нәтижесінде тұлға
құндылықты игереді,соған сай әрекет етеді. Өз ұлтын қадірлеп, қастерлеген,
ұлт қадірін білген азаматтың бірі Ж.Аймауытов: «Мен халыққа кіндігіммен
байланып қалғанмын. Оны үзе алмаймын. Үзу қолымнан келмейді» дейді.
Сырым Датұлы: «Мен ағайынды екеумін: бірі - өзім, екіншісі – халқым» -
дейді. Қазақ халқының осындай дәріптеуге, қастерлеуге, дамытуға тұрарлық
ұлттық рухани материялдық құндылықтары туралы ұлағатты, құнды ойларын
халық игілігіне келешек ұрпақты ел жұртқа ие болатын азаматтарды
тәрбиелеуге неге қолданбасқа? Қазақ халқы баланы жамандықтан жиреніп,
жақсылықты жаны тілеп тұратын құлықты болуын,сұлу сөз сиқырлы үн,
әдемі өң мен түрлі ләззат ала білетін, һәм байсалды, ойламды, шымыр болып
өсуін ұлт тәрбиесінің негізгі қағидасы етіп ұстаған. Ұрпақ тәрбиесіне кешігу
дегеніміз мертігумен бірдей.Тәрбие бала тумай тұрып, дүниеге келмей тұрып
берілуі тиіс. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «Болашақ ұрпағымызды
тәрбиелегенде, оларға жастайынан имандылық пен ұлттық қасиеттерді сіңіре
білсек,сонда ғана біз ұлттық рухы дамыған, Отанының гүлденуіне үлес қоса
алатын азамат өсіре аламыз», - деген болатын. Сондықтан қатардағы пендені
нағыз толық қанды тұлғаға айналдыру үшін ұлттық құндылықтар арқылы
тәрбие берудің маңызы зор. Жеке тұлғаны ұлттық тәрбие арқылы дамыта
242
Достарыңызбен бөлісу: |
