176
тернет-ресурстары жұмыстарынан алшақтатын ұқсас элементтерді
қамтымауы тиіс.
Интернет-ресурстарды безіндіру электрондық басылымның
негізгі мазмұны болып табылатын оқушыларды мəтіндік жəне
графикалық ақпараттарды тиімді қабылдауын қамтамасыз ететіндей
болуы маңызды. Ақпараттық беттерді безендіруде мəтіндік ақпа-
ратты оқуды күрделендіретін түстік жəне графикалық шешімдер аз
болуы тиіс. Негізгі мəтіндік ақпаратты бейнелеуде қолданылатын
құралдар жиынтығы экраннан оқуға жеңіл болуы қажет. Шрифтерді
сызу символдардың толық жиынтығын қамтуы жəне кез келген сөзді
немесе мəтінді бірыңғай визуалдық бейне ретінде қабылдауға жеңіл
болуы тиіс.
Мектептің денсаулық сақтау кеңістігін қалыптастыру
тұрғысынан, соның ішінде білім берудің электрондық ресурстары
мен оқу кітаптарының айырмашылығын төмендету, мəтіндік білім
беру интернет-ресурстарды версткалау полиграфия қабылдаған ар-
найы ережемен орындалуы маңызды.
Бұдан басқа, интернетте орналастырылған мультимедиалық
ақпарат үлкен көлемдегі компьютерлік файлдарды да қамтиды. Бұл
интербелсендік құралдар, аудио-бейнеүзінділерді қосу, жоғарғы
мүмкіндікті графикалық бейнелер жəне т.б. болуымен байланысты.
Каналдардың өткізуші қабілеті мен сенімділігінің жеткіліксіздігімен
байланысты мұндай ақпараттық ресурстарды оқу үдерісінде
толыққанды қолдану қиындық келтіреді.
Телеқатынастық желілердің сапасыздығы немесе жоқтығына
байланысты проблемалардан аулақ болуы үшін, жергілікті желідегі
ресурстармен жұмыс жасалуы тиіс. Мультимедиа-ресурстар-
мен жергілікті əрекет жасау барысында, оқушылар ақпаратты
телекомуникациялық желіден емес, өз компьютерінің ішкі неме-
се сыртқы өзегінен ала алады. Мұнда ақпараттық ресурстардың
мазмұны жəне ақпаратты беру тəсілі интернетте орналасуына
толығымен сəйкес келеді. Мұндай ресурстар желілік өзектерден
телекомуникациялық жұмыстар барысында көшіріледі, содан кейін
оқушыларға жергілікті нұсқада ұсынылады.
177
6.4 Оқушылардың сыни ойлауы интернет
желісінен алынған теріс ақпаратқа сай
қарым-қатынас факторы ретінде
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдары жəне басқа
да ақпараттық ресурстарды қандай пəннен сабақ беретіндігіне
қарамастан, барлық мектеп мұғалімдері қолданады. Сонымен қатар
қазіргі мұғалім оқушыларды интернетті жəне желіде жарияланған
ақпаратты қолдана отырып, желімен жəне ресурстармен еріксіз та-
ныстырады.
Мұндай жағдайда интернет ресурстарының мазмұнымен жұмыс
барысында мектеп оқушыларының денсаулығын сақтау мəселелері
туындайды. Білім берудегі интернет ресурстарды қолданудан
психологиялық-педагогикалық сипаттағы жəне ақпараттандыру
құралдарының оқушының денсаулығының физиологиялық
жағдайына кері əсерін тигізетін келеңсіз жағдайлар туындауы да
мүмкін. Осы факторлардың барлығын мұғалім сəйкесінше дайындық
барысында білуі жəне түсінуі тиіс.
Оқушыларды оқыту барысындағы желіде орналасқан ақпаратты
қолдану екі сипатта: біріншіден, интернет-ресурстар ақпараттың
өзегі ретінде көрінсе, екіншіден, ақпаратты алу құралы ретінде
көрінеді. Осындай сипаттамалардан, осындай құралдарды білім
беру мақсатында қолдану келесі негізгі дидактикалық міндеттерді
шешуді қамтамасыз етеді:
- жалпы даму туралы жəне қызықтыратын оқу ақпаратын
беру;
- өзара қарым-қатынас құралдарымен қамтамасыз ету;
- оқытудағы ақпараттық жəне телекомуникациялық технология-
ларды қолдану іскерлігін меңгеру тəсілімен қамту.
Мектептің барлық пəндері бойынша интернетті оқытуда
қолдану оқушыларға ақпаратты іздеу, қайта өңдеу жəне алудың
жаңа технологиясын қолдану бойынша қосымша іскерліктерді
меңгеруге мүмкіндік береді. Осыған орай интернет ресурстары мен
құралдарын пəнаралық кіріктіруді практика жүзінде іске асыратын
жолдардың бірі ретінде қарастыруға болады. Бұдан оқушылардың
интернет желісінің ресурстарында қамтылатын ақпаратпен жұмыс
жасау барысында дағдысы қалыптасатын информатиканың оқу пəні
ретіндегі рөлі күшейеді.
178
Бұдан басқа, компьютерлік желіден ақпаратты адекватты
сыни түсіну қажеттігі, телеқатынастарды меңгерудегі ақпаратты са-
уатты өңдеу мен қабылдау тəсілдерін толықтыру қажетілігін туды-
рады.
Интернет желісі ресурстарын меңгеруде оқушылардың
мотиваициясына əсер ететін факторларды іріктеу жəне қолдану
қажет. Мұндай мотивтерді ерекшелеу оқушылардың компью-
тердің көмегімен алынатын ақпаратпен жұмыстың психоло-
гиялық-педагогикалық ерекшеліктерін ескере отырып жүргізу
керек.
Интернет желісі ресурстарында қамтылатын ақпарат, біржағы-
+нан ақыл-ой жəне эмоционалдық күш түсіруге əкелетін адамның
қабылдауының бірнеше каналдарына əсер етеді. Көру, есту жəне
тактилді ақпараттық каналдарды біруақытта қолдану ақпараттың
өңдеу қиындық келтіреді. Бұл меңгеруге қажетті уақытты
қысқартады. Оқушы интернеттен алынатын ақпаратты сыни түрде
бағалау мүмкіндігінен айрылады. Сонымен қатар, оқушыларға оқу
материалын дұрыс емес интерпретациялауға əкелетін таныс емес
белгілік жүйеде бағдарлануға тура келеді.
Бірқатар ғалымдардың пікірі бойынша интернет желісіндегі
ресурстарға жеткілікті түрде жоғары ақпараттық жəне кеңістіктік
анықталмағандық тəн, сондай-ақ ол оқушылардың адекваттық
бағдарлануын талап етеді. Көптеген оқушыларда интернетпен
жұмыс жасаудағы эмиоционалдық күйзеліс жəне коммуникативтік
тосқауыл осы анықталмағындықтың пайда болуының бір көрінісі
болып табылады.
Жасөспірімдер өз бетімен желіде орналасқан үлкен көлемдегі
ақпаратты өңдей алмайды, қажетті ақпаратты іздеуге қиындықты
сезеді, келеңсіз сипаттағы ақпараттың əсеріне түседі.
Осыған ұқсас ақпараттың күшеюі, ақпараттың жетімсіздігі
күрделі функционалдық жағдайсыздығын туғызады, сондай-ақ
психикалық денсаулықтың бұзылуына əкеледі. Осыған байланыс-
ты оқушыларда интернет желісін қолдануға деген қызығушылық
жəне мотивация жойылып кетеді немесе қызығушылығы əржақты
бола бастайды. Желідегі жұмыстың келеңсіздігі, өз кезегінде,
оқыту үдерісіндегі жəне күнделікті өмірдегі желі технологиясының
мүмкіндіктерін практика жүзінде қолданылуынан бас тартуға əкеліп
соғады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
