Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті

32 

 

Облыстардың 

атауы 

 

Тірі туған 1000 балаға 

шаққанда сәбилер ӛлімі  

 

Тірі туған 100 000                        

балаға шаққанда аналар ӛлімі  

 

2012 жылғы 

9 ай 

2013 жылғы  

9 ай 

2012 жылғы 9 

ай 

2013 жылғы  

9 ай 

Қазақстан 

Республикасы  

14,0 

11,6 

14,8 

11,3 

Ақмола 

12,4 

,5 

10,  

22,4 

Ақтӛбе 

12,6 

9,6 

0,0 

,  

Алматы 

16,  

1

9 

0,  

3,4 

Атырау 

17,1 

12,0 

0,0 

33,7 

Шығыс Қазақстан 

16,8 

14,1 

17,3 

5,9 

Жамбыл  

14,  

1 ,6 

19,7 

19,6 

Батыс Қазақстан 

10,9 

8 6 

0,0 

0,0 

Қарағанды  

12,  

9 9 

6,1 

0,0 

Қызылорда  

18,  

11 2 

20,9 

7,1 

Қостанай  

16,0 

1

2 

0 0 

,  

Маңғыстау  

15,5 

12,1 

7,9 

7,6 

Павлодар 

9 6 

8,8 

20,6 

0,3 

Солтүстік 

Қазақстан 

11,5 

12,1 

2,  

0 0 

Оңтүстік 

Қазақстан 

15,6 

13,3 

27,1 

3 6 

Астана қ. 

10,9 

9,1 

6,2 

17,  

Алматы қ. 

0,7 

9,7 

3,6 

13,4 

 

 

Перинаталдық  кезеңде  пайда  болатын  кейбір  жағдайлар  сәбилер  ӛлімінің 

негізгі  себептері  болып  табылады,  екінші  орында  –  дамуындағы  туа  біткен 

ақаулар,  үшінші  орында  –  тыныс  алу  жолдарының  аурулары,  одан  кейін 

жазатайым оқиғалар, жарақаттану мен улану.  

Бұл  ретте  қыздардың  арасына  қарағанда,  ұлдардың  арасындағы  ӛлім-жітім 

жоғары,  ал  ауылдық  жерлермен  салыстырғанда  қалалық  жерлерде  5  жасқа 

33 

 

толмаған балалардың арасындағы сәбилер ӛлімінің деңгейі 6,8%-ға жоғары. 

Аналар ӛлім-жітімінің кӛрсеткіштері тұрақсыздығымен сипатталады. 

2012  жылдың  9  айымен  салыстырғанда  2013  жылдың  осындай  кезеңінің 

қорытындысы бойынша аналар ӛлімі 24%-ға, сәбилер ӛлімі 17%-ға, қан айналымы 

жүйесінің ауруынан болатын ӛлім 6%-ға, қатерлі ісіктен болатын ӛлім 4%-ға және 

туберкулезден ӛлу 23,6%-ға азайды. 

Аналар  мен  сәбилері  ӛлімінің  азаюына  жүйелі  шараларды  іске  асыру 

нәтижесінде қол жеткізілді. 

Бастапқы медициналық-санитариялық кӛмек (бұдан әрі – БМСК) деңгейінде 

фертильді жастағы әйелдердің ұрпақты болу денсаулығын жақсарту, ауруды ерте 

анықтау,  диспансерлік  қадағалау  және  оларды  сауықтыру  жӛнінде  іс-шаралар 

ӛткізіледі. 

Халықаралық  перинаталдық  технологиялар  енгізілуде.  Халықаралық 

талаптарға сәйкес диагностикалау және емдеу хаттамалары жетілдірілуде.  

15 – 18 жастағы жасӛспірімдер арасында 2008 – 2012 жылдар аралығындағы 

кезеңде  түсік  жасату  деңгейі  4,2%-дан  (123  мыңнан  астам)  2,98%-ға  дейін  (95 

мыңнан астам) тӛмендеді.  

Барлығы 385 253 босану тіркелді, оның ішінде 15 – 18 жастағы жасӛспірім 

қыздардың босануы – 4 649, бұл 1,2%-ды құрайды. 

Балалардың  денсаулығын  қорғау  деңгейін  жоғарылату  мақсатында 

Қазақстан  Республикасы  Денсаулық  сақтау  министрлігі  балалар  мен  мүгедек 

балаларды  ерте  диагностикалауды,  емдеуді,  сауықтыруды  қамтамасыз  ету 

жӛнінде,  оның  ішінде  мүгедектік  деңгейін  азайту  жӛнінде  белгілі  бір  шаралар 

қабылдады. 

Балалардың  аурушаңдығын,  генетикалық  ауытқулардан  қайтыс  болу  мен 

мүгедек болып қалуды азайту үшін туа біткен және тұқым қуалайтын ауруларды 

профилактикалау  және  босанғанға  дейін  ерте  диагностикалау  мақсатында 

Қазақстан  Республикасында  перинаталдық  скринингті  ұйымдастыру  жӛнінде 

«Жол  картасы»  іске  асырылуда  (Қазақстан  Республикасы  Денсаулық  сақтау 

министрінің 2012 жылғы 19 наруыздағы № 183 бұйрығы). 

Есту қабілетінің туа біткен ауытқуын уақтылы анықтау мақсатында, сондай-

ақ баланың сӛйлей білуі және психологиялық-эмоциялық дамуы, есту қабілетінің 

ауытқуын  уақтылы  диагностикалау  және  заманауи  есту  аппараттарымен  жеке 

сауықтыру  үшін  қажетті  түзету  іс-шараларын  дереу  жүргізу  үшін  республика 

бойынша  2011  жылдан  бері  жаңа  туған  балалардың  бәріне  әмбебап 

аудиологиялық скрининг жүргізіледі. 

 

Балаларды  сурдологиялық  кӛмекпен  қамту  мақсатында  Денсаулық  сақтау 

министрлігі  Қазақстан  Республикасында  сурдологиялық  кӛмекті  жетілдіру 

жӛнінде «Жол картасын» әзірледі, онда мынадай негізгі іс-шаралар кӛзделеді: 

 

1)  мүгедектігіне  қарамастан,  0  –  18  жас  аралығындағы  балаларды  есту 

аппараттарымен  протездеуді  тегін  медициналық  кӛмектің  кепілдік  берілген 

кӛлеміне қосу;