ҚазаҚстан Республикасы білім және ғылым министРлігі балалаР ҚұҚыҚтаРын ҚоРғау комитеті

33
2 кесте
Тәрбиеленушілерге арналған сұрақтар
I.
Саған бәрінен де не қажет?
%
1.
Сүйіспеншілік,  көңіл  аудару,  қамқорлық,  түсіністік, 
қолдау, сыйлау
93
2.
Өмірдегі  қиын  жағдаяттарда  не  істеу  керек  екендігін 
және өздігінен шешім қабылдауды білу
90
3.
Өз  күйзелістерін  бөлісетін,  әңгімелесетін  адамның  бо-
луы
54
4.
Егер дау-дамай туындаса, онда келісе білуге, өз пікірінің 
есепке алынуына үйрену
77
5.
Бақытты отбасын қалай құруды білу
70
6.
Достық, ізгі ниетті қатынастар
88
7.
Кәсіп  таңдауға,  қайда  жұмыс  істеуді  шешуге  көмек 
көрсету
73
8.
Заң бойынша өз құқықтарын қорғай білу, оларды бұзбас 
үшін заңдарды білу
68
9.
Ақшаны  дұрыс  ұстай,  заттарды  сатып  ала,  ас  әзірлей 
білу ... – бір сөзбен айтқанда дербес болу 
70
10. Өзімді ешкім мазаламайтын жерде жалғыз болу
85

34
1 сурет.  Тәрбиешілер мен педагогтардың көзқарастары бойынша 
тәрбиеленушілердің қажеттіліктеріндегі үрдістер
1. Сүйіспеншілік, көңіл аудару, қамқорлық, түсіністік, қолдау, сыйлау.
2.  Өмірлік  қиын  жағдаяттарды  бағындыруға  дағдылар  мен  пробле-
маларды  өздігінен  шешу  қабілеттіліктерін  қалыптастыруға  бағытталған 
психологиялық көмек.
3.  Ішкі  және  жеке  тұлғалар  арасындағы  жанжалдарды  шешуге 
бағытталған психологиялық көмек.
4. Жеке тұлғалар арасындағы қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру 
мен  қақтығыстық  жағдаяттарды  шешудің  сындарлы  бағытына  оқытуға 
бағытталған психологиялық көмек.
5. Болашақ отбасылық өмірге дайындау.
6. Топтағы оңды психологиялық ахуал мен қолайлы эмоциялық жағдай.
7. Кәсіптік жолды таңдауға бағытталған көмек.
8.  Әлеуметтік  жағымсыз  мінез-құлық  пен  оның  салдарлары  туралы 
ғылыми-құқықтық  түсініктердің  қалыптасуына  бағытталған  психологиялық 
көмек.
9. Әлеуметтік-тұрмыстық:  санитарлық-гигиеналық,  мінез-құлық  мәде-
ниеті, тұрмыстық бейімделу дағдыларын дамытудағы мақсатты жұмыс.
10. Жеке кеңістік.

35
2 сурет. Тәрбиеленушілерге жүргізілген сауалнаманың нәтижелері 
бойынша олардың қажеттіліктеріндегі үрдістер
1. Сүйіспеншілік, көңіл аудару, қамқорлық, түсіністік, қолдау, сыйлау.
2.  Өмірдегі  қиын  жағдаяттарда  не  істеу  керек  екендігін  және  өздігінен 
шешімдер қабылдай білу.
3. Өз күйзелістерін бөлісетін, сөйлесетін адамның болуы.
4. Егер дау-дамайлар шықса, келісе білуге үйрену, менің пікірімнің есеп-
ке алынуы.
5. Бақытты отбасын қалай құруды білу.
6. Достастық, тілектестік қатынастар.
7. Кәсіп таңдауды, қай жерде жұмыс істеуді шешуге көмек беру.
8. Маған заң бойынша өз құқықтарымды қорғай білу және оларды бұзбау 
үшін заңдарды білу қажет.
9. Ақшаны дұрыс пайдалана, сатып ала, ас әзірлей білу ... – бір сөзбен 
айтқанда дербес болу.
10. Менің көңілімді ешкім бөлмейтін, өзім жалғыз болатын жер.

36
Балаларға  достастық  ортаны  қалыптастыруға  бөгет  жасайтын 
жағдайдарды анықтайтын сұрақтар
3 кесте
Тәрбиешілерге арналған сұрақтар
II.
Сіздің көзқарасыңыз бойынша жетім балаларға 
арналған мекемелердегі білім-тәрбие беру процесін 
ұйымдастыруда қандай кемшіліктер орын алған?
%
1.
Тұрақсыздық,  балаларды  тәрбиелеумен  айналысатын 
ересектердің жиі ауысуы
90,9
2.
Отбасының  жоқтығына  байланысты  балалардың  даму 
проблемаларын есепке алмайтын және дамудағы кемші-
ліктерін өтейтін тәрбие бағдарламаларының кемшіліктері
81,8
3.
Тәрбиелеу мен оқыту процесінде балаларды жіктеуге сай 
емес тәсіл
65,9
4.
Баланың оңаша қалу мүмкіндіктерінің жоқтығы
65,9
5.
Мекеменің «жабық» ортасы, дамушылық ортаның өте та-
рылуы, әлеуметпен тұрақты және терең қарым-қатынастың 
жоқтығы
61,4
6.
Басты  назарды  тәрбиеленушілердің  психологиялық 
жайлылығына  емес,  дұрыс  тамақтануға,  күн  тәртібіне 
және т.б. бөлу
59,1
7.
Тәрбиелеудің бұқаралық ұжымдық сипаты, балаға жеке-
бағдарламалық көзқарастың жоқтығы
50,0
8.
Тәрбиеленушілерге  түсетін  дене,  зияткерлік  және 
эмоциялық жүктеменің барабар еместігі
43,2
9.
Тәрбиеленушілер  өмірін  реттеудің  жоғары  дәрежесі, 
өмірдің  бірсарындылығы,  баланың  таңдау  еркіндігінің 
жоқтығы 
36,4
10.
Тәрбиешілердің 
психологиялық-педагогикалық 
дайындығының жеткіліксіздігі
34,1
11.
Ересектердің  балалармен  қарым-қатынас  жасауындағы 
қате  стиль  (тұрақты  бақылау,  қатаң  ережелер,  жылулық 
пен қолдаудың жоқтығы)
29,5
Басқа да кемшіліктердің ішінде топтағы балалар санының көптігі 
көрсетілген 

37
4 кесте 
Тәрбиеленушілерге арналған сұрақтар
II.
Саған балалар үйінде не ұнамайды, не нәрсе бөгет жа-
сайды?
%
1.
Тәрбиешілердің жиі ауысқанына үйрену қиын
45
2.
Жалғыз  болуға,  ешкім  мазаламайтын  жерде  демалуға 
мүмкіндік жоқ
50
3.
Өз  күйзелістеріңді  бөлісетін,  сенуге  болатын  адамның 
жоқтығы
55
4.
Қашан және не істеуді таңдауға мүмкіндік бермейді, ер-
кіндік аз
23
5.
Оқу  қиын,  қосымша  сабақтар  тым  көп,  шаршаушылық 
пайда болады
41
6.
Ересектердің  адамға  дәл  қазір  не  қажет  екендігін 
сұрамастан бәрін күн режимі және кесте бойынша істеу-
ге мәжбүрлеу
42
7.
Күнде болатын нәрселер бірдей, көңілсіз
15
8.
Ересектердің өте қатаң бақылау жасауы
30