Қазақстан республиасының

Сондықтан контурдағы магнит өріусі энергиясы

Э.қ.к. пайда болу табиғатын ағылшын физигі Максвелл ашты. Кез келген айнымалы магнит өрісі өзін қоршаған ортады электр өрісін тудырады. Осы өріс индукциялық э.қ.к. тудырады. Бұл электр өрісі зарядтарға байланысты емес, олардың кернеулік сызықтары тұйық сызықтар, яғни пайда болған электр өрісі құйынды. Құйынды электр өрісі тұйық жолда заряд тасымалданғанда жұмыс істейді. Егер айнымалы магнит өрісінде үлкен өткізгіш орналастырсақ, осы өткізгіште құйынды электр өрісі әсерінен құйынды индукциялық токтар (Фуко) пайда болады. Тұйық ток өткізетін денелерде бұл токтар өте үлкен, сондықтан дененің қызуына алып келеді. Тұйық токтар адам ағзасында да пайда болуы мүмкін. Бұл медицинада дененің белгілі бір бөлігін емдеу жұмыстарында қолданылады.

Максвелл бойынша кез келген айнымалы магнит өрісі өзін қоршаған ортада құйынды электр өрісін тудырса, онда керісінше электр өрісінің өзгерісі де қоршаған ортада құйынды магнит өрісін тудыруы керек. Магнит өрісі әрқашан да электр өрісімен тығыз байланыста болғандықтан магнит өрісі тудыратын айнымалы электр өрісінде пайда болған токты Максвелл ығысу тоғы деп атады. Ығысу тогын тудыру үшін тек қана айнымалы электр өрісі болуы керек.

Конденсатор қосылған айнымалы ток тізбегін қарастырайық (2-сурет).

2-сурет

Өзгеретін электр өрісі мен ол тудырған магнит өрісі арасындағы байланысты анықтайық. Максвелл бойынша конденсатордағы айнымалы электр өрісі конденсатор астарлары арасында өткізгіштік ток болған кездегідей әрбір уақыт аралығында магнит өрісін тудырады. Ендеше өткізгіштік ток тығыздығы мен ығысу тогының тығыздығы бірдей деп алуға болады.