Қазақ тілі мен әдебиеті (оқыту тілі қазақ тілі емес мектептер үшін) Қысқа мерзімді жоспарлар жинағы 8-сынып

 
 
  «Көксерек» әңгімесінде үлкендер қауымы қасқырдың бөлтірігін асырап бағу жаман 
іс  екенін  біле  тұра,  Құрмаштың  күшікті  қолда  ұстауына  қарсы  тұра  алмауының 
себептері мен салдары туралы ой білдір. 
  «Ит тамақ үшін үреді, қасқыр ұрпақ үшін» деген сөздерді қалай түсінесің?   
 
Бағалау критерийі 
Тапсырма 
№ 
Дескриптор 
Оқушы 
Идеялық жағынан 
ұқсас мәтіндердегі 
оқиғалар желісіне 
бақылау жасай 
отырып, 
мазмұнының 
дамуын 
салыстырады және 
талдайды. 
1 
- әңгімелер мазмұнын 2-3 сөйлеммен болжап айтады; 
- жаңа тірек сөздердің мағынасын түсінеді; 
2 
- әңгімелердің оқиға желісін түсініп, жоспар құрады; 
- шығармадағы мазмұнының дамуын салыстырады; 
3 
- ит пен қасқырдың айырмашылығын көрсетеді; 
4 
- топта берілген сұрақтарға пікір білдіреді;  
- сыныптастарының пікірлерімен 
келісу/келіспеушілігін  
 айтып, жауаптарды толықтырады. 
 
 
9.4  Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер 
  
Оқу мақсаттары 
8.4.2.1 эссе құрылымы мен мен дамуын  сақтап, 
тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы 
шешілу жолдарын ұсыну 
Сабақ мақсаттары 
эссе құрылымын сақтайды; 
көтерілген мәселенің шешу жолдарын ұсынады 
Құндылықтарды дарыту 
жауапкершілік, құрмет 
Пәнаралық байланыс 
биология 
АКТ қолдану дағдылары 
PowerPoint презентациясы 
Бастапқы білім 
М.Әуезов «Көксерек» әңгімесі. 
Тірек сөздер 
күзен, елік, тырна, қаншама, қиянкес, қоректенеді 
Қажетті ресурстар 
 
 
Сабақтың жүргізілу барысы 
 
              
Жазылым  
 
1-тапсырма.  Қызыл  кітапқа  тіркелген  құс,  жанаурлармен  танысып  көр.  Жойылып  бара 
жатқан  тіршілік  иелерін  сақтап  қалудың  оңтайлы  шешімін  ұсынып,  мәселені  талқыла.  
Қажетті сөздер: бақылау, жүйе, қорық, хайуанаттар паркі, есепке алу. 
                              
Елік  –  бұғылар  тұқымдасына  жататын  жұптұяқты,  сүтқоректі  жануар. 
Еліктің  3  түр  тармағы  (Еуропа,  Сібір,  Маньчжур)  таралған.  Қазақстанда 
Сібір түр тармағы кездеседі. Дене тұрқы 120 – 160 см, шоқтығына дейінгі 
биіктігі  75  –  100  см,  салмағы  30  –  55  кг.  Құйрығы  өте  қысқа.  Ешкісі 
мүйізсіз,  текесінің  мүйізі  25  –  40  см  болады.  Аяқтары  жіңішке  әрі  ұзын. 
Жеміс-жидек, мүк, қына және шөптесін өсімдіктердің жүзге жуық түрімен 
қоректенеді. Жазда жеке-жеке, ал басқа кезде топталып жүреді.    
 
Ж 

 
 
Ақ тырна — тырналар тұқымдасының бір түрі. Қазақстанның 
батыс  және  орталық  аймақтарын  көктемгі  және  күзгі  ұшу 
кезінде  қоныстайды.  Бұл  кезде  Наурызым  қорығында,  Ырғыз 
және  Торғай  өзендері  мен  Арал  теңізі  жағалауында  жиі 
кездеседі.  Мойны,  аяғы  ұзын.  Қанатының  қарымы  2  метрге, 
салмағы  10  кг-ға  дейін  жетеді.  Жойылып  кету  жағдайында 
тұрған тұр. Қазақстанның "Қызыл кітабына" енгізілген. Түрдің 
жалпы саны 1,5 мыңнан аспайды. Қазақстанда ұшып өтетін ақ 
тырналар  тек  Қорғалжын  қорықтарында  ғана  қорғалады.  Ақ 
тырнаның қоныс аудару жолында орналасқан Торғой қорығын 
құруды  тездету  қажет.  1981  жылдан  Халықараралық  “Ақ 
тырна”  жобасына  сәйкес  Ресейдің  Окскі  қорығында, 
Американың  Барабу,  Германияның  Вальсроде  питомнигінде 
қолдан өсірілуде. 
  
Қара күзен 
1-категория  (жойылып  бара  жатқан).  Ертеде  Жайық  өзенінің  алқабы  мен  Еділдің 
атырауында  мекендеген.  Бәсекесі  америка  су  күзенін  жерсіндіргеннен  кейін  қара  күзен 
бұл  жерлерде  кездеспейтін  болды.  Қазақстанда  оның  толық  жойылып  кетуі  де  мүмкін. 
Еуропа  қара  күзенін  қолда  өсірудің  шараларын  дайындауды  қолға  алып,  оны  бұрынғы 
мекендеген  ортасына  қайта  жіберіп,  сол  жерлердегі  америка  су  күзенін  жоспарлы  түрде 
аулау шараларын қарастырудың мезгілі жеткен сияқты. 
 
3-тапсырма. Эссе құрылымына назар аударып, ерекшеліктерімен танысып шық. 
Кіріспе бөлімі 2 ойдан тұрады:  
 
Жалпы  пікір  –  оқырман  көңілін  аудару 
мақсатында  жазылады  және  бірнеше  сөйлемнен 
тұруы мүмкін; 
 
Тезистік  пікір  –  эсседегі  талқыланатын  негізгі 
ойлардан тұрады және ол тақырыптық сөйлемге 
ұқсайды.  Яғни  оқырманға  эссе  мазмұны  туралы 
жалпы идеяны береді. 
 
Негізгі  бөлім  –  бір  немесе  бірнеше  абзацадан 
тұрады.  Әр  абзацада  бөлімдерге  бөлінген 
тақырыпшалар  дамытылады,  ойлар  талқыланып 
ашылады. 
Олардың 
саны 
бөлінген 
тақырыпшаларға байланысты.  
 
Қорытынды 
бөлім 
– 
негізгі 
бөлімде 
талқыланған 
мәселелерді 
қорытып, 
бір 
тұжырымға келген сөйлемдерден тұрады. 
 
 
4-тапсырма. Тақырыптардың біреуін таңдап, 
120 сөз көлемінде эссе жаз.   
 
  «Адамның табиғат заңдылығына қарсы 
шығуы, табиғатқа жасаған қиянаттары»   
  «Табиғат – тіршілік атаулының құтты 
қоныс-мекені, алтын ұя, тал бесігі» 
 
 
I. 
Кіріспе бөлім  
1.
Жалпы ой 
 
2.
Тезистік ой
 
 
ІІ. Негізгі бөлім 
 А. 
Аңдату  
Мазмұндау  
Мазмұндау 
Мазмұндау 
Қорыту  
  В.  
Аңдату  
Мазмұндау  
Мазмұндау 
Мазмұндау 
Қорыту  
 С.  
Аңдату  
Мазмұндау  
Мазмұндау 
Мазмұндау 
Қорыту  
 
 Қорытынды бөлім  
Негізгі ойларды қорытындылау 
және бір тұжырымға келу