Internet Стандартталған

6-модуль. Интернет желісіне қосылу 

 

Интернет  желісіне  қосылуға  қоятын  талаптар  ең  төмен  болғанымен,  

қарапайым үй қолданушыларының өзінде Интернетке қалай қосылуға болады 

деген  сұрақ  туындайды.  Ал  басқалары  модемдік  қосылу,  бөлінген 

каналдардың  түрлі  əәдістері  мен  сымсыз  байланыс  түрлері  арасынан 

ыңғайлысын  таңдау  мəәселесін  шешу  керек.  Сондықтан  бұл  модульде  сіз 

интернетке  қосылу  əәдістері  жəәне  олардың  ерекшеліктерімен    танысатын 

боласыз.  Мұнда  осы  күндері  ескі  болып  саналатын  интернетке  телефондық 

модем арқылы қосылудан бастап, сымсыз желілердің үшінші буынына дейін 

қарастырылады.  Технологияларды  қарастырмас  бұрын  Интернетке  қосылу 

түсінігіне анықтама беріп кетейік.  

Интернетке  қосылу  –  Интернетке  шығуды  қамтамасыз  ететін  əәдістер 

мен құралдар жиыны.  

Интернетке қосылу технологиясының түрлері 

Интернетке  қосылу  технологиясын  2  түрге  бөлуге  болады:  сымдық 

қосылу жəәне сымсыз қосылу.  

1.Сымдық қосылу телефон желісін, коаксиалды кабель, бұрамалы жұп 

жəәне  талшықты-оптикалық  кабельді  қолдану  арқылы  жүзеге  асырылады. 

Енді солардың əәрқайсысына жеке тоқталып кетейік.  

Телефондық  таратушы  өткізгіш —  ғимарат  ішінде  стационарды  жасырын 

жəәне  абоненттік  ашық  телефондық  немесе  тармақталған  хабар  тарату 

желісіне арналған екі немесе төрт тінді кабель. Кабельдің мысалы 1-суретте 

келтірілген.  

 

 

78 -сурет. Телефондық таратушы өткізгіш.  

 

Коаксиалды  кабель  (латын  тілінен: co —  бірге  жəәне  axis —  ось,    яғни 

«өстес»),  сонымен  қатар  коаксиал  деген  атпен  де  танымал  (ағылшынша 

 coaxial), —  бір  осьте  орналасқан  орталық  өткізгіштен  жəәне  экраннан 

тұратын электр кабелі. ƏӘдетте жоғарғы жиіліктегі сигналдарды жіберу үшін 

қолданылады.  

 

 

79-сурет. Коаксиалды кабель 

 

Коаксиалды кабель құрамы 2-суретте келтірілген: 

1 — ішкі өткізгіш, 

2 — изоляция (тұтас полиэтилен), 

3 — сыртқы өткізгіш, 

4 — қабық (жарыққа тұрақтандырылған полиэтилен) 

Бұрамалы  жұп  (ағылшынша   twisted  pair) —  айырылған  өткізгіштердің  бір 

немесе  бірнеше  өзара  оралған  жұбынан  тұратын  байланыс  кабелінің  түрі, 

сыртынан пластикалық орамамен қапталады (3-сурет).  

 

 

80-сурет. Бұрамалы жұп 

Оптикалық  талшық  —  шыны  немесе  пластик  сияқты  оптикалық  мөлдір 

материалдан  жасалған,  толық  шағылысуды  қолдану  арқылы  ішінде  жарық 

тасымалдауға арналған желі.  

 

81-сурет. Оптикалық талшық 

 

2.Сымсыз байланыс 

Байланыстың бұл түрі нақты бір жиілік аралығындағы радиотолқындар 

арқылы жүзеге асырылады. Мұндағы негізгі түсінік – радиосəәуле шашу.  

Радиосəәуле 

шашу 

(радиотолқындар, 

радиожиіліктер) 

— 

толқындарының  ұзындығы  5·10

−5

—10

10

  метр  жəәне  жиіліктері  сəәйкесінше 

6·10

12

 Гц-тен бірнеше гигагерцке дейін жететін электромагниттік сəәулелену. 

Радиотолқындар радиожелілерінде мəәлімет жөнелту үшін пайдаланылады. 

 

 

82-сурет. 

 

Жоғарыда  аталған  өткізгіштердің  немесе  радиотолқындардың  нақты  бір 

түрін  пайдалану  арқылы  Интернетке  шығу  технологияларының  келесі 

түрлерін алынады: 

Сымдық байланыс технологиялары: 

• 

Dial-up 

• 

ISDN 

• 

xDSL 

• 

FTTx 

• 

Ethernet 

• 

DOCSIS 

• 

PLC 

Сымсыз байланыс технологиялары: 

• 

GPRS & EDGE 

• 

UMTS / WCDMA (HSDPA; HSUPA; HSPA; HSPA+ ) 

• 

CDMA / (EV-DO) 

• 

Wi-Fi 

• 

DECT 

• 

Жерсеріктік Интернет 

• 

WiBro&WiMAX 

• 

LTE 

• 

iBurst 

Қазақстанда  жоғарыда  аталғандардың  барлығы  кеңінен  қолданылмайды, 

ал  кейбіреулері  енді  ғана  енгізілуде.  Интернетке  қосылудың  осы  күнгі  ең 

танымал жəәне таныс əәдістерін қарастырайық.  

Сымдық байланыс технологиялары. 

Dial-Up - телефондық модем арқылы қосылу 

 

Қазіргі  уақытта  əәрбір  үйде  дерлік  қарапайым  телефон  бар  жəәне  бұл 

аппарат  телефон  желісіне  қосылған.  Интернетке  қосылу  үшін  сіздің 

компьютеріңіз  осы  желіге  қосылады.  Қосылудың  бұл  түрінің  қолайсыздығы 

сіз  интернет  желісінде  отырған  кезде  телефоныңыз  бос  болмайды  (сізбен 

телефон арқылы байланысу мүмкін болмайды.)  

Dial-Up (қолданушы компьютері провайдер серверіне телефон арқылы 

қосылатын жағдай) – аналогтық телефон желісі арқылы коммутацияланатын 

қатынау, мəәліметтер жөнелту жылдамдығы 56 Кбит/с-қа дейін; 

Технология  ескірген  болып  табылады,  бірақ  қол  астыңызда  телефон 

желісі  мен  компьютер  бар  болса  оны  кез  келген  уақытта  қолдануға  болады. 

Біздің елде қызметтің бұл түрін Қазақтелеком ұсынады. ƏӘйтсе де секундына 

56  килобайт  жылдамдық  көп  ресурсты  заманауи  сайттарды  жүктеуге 

жеткіліксіз.  

ƏӘйтсе  де  қосылудың  бұл  түрінің  басты  кемшілігі,  сіз  Интернетте 

отырған  кезде    телефон  желісінің  бос  болмауы  болып  қала  береді,  себебі 

Интернетте отыратын болсаңыз үй телефонынан қоңырау шала алмайсыз.  

 

ISDN 

 

ISDN  (ағылш.  Integrated  Services  Digital  Network  –  қызметтердің 

интеграциясы  бар  сандық  желі)  –  сандық  телефон  желісі  арқылы  жүзеге 

асырылатын  қатынау.  ISDN-ді  қолданудың  басты  ерекшелігі    -  Dial-Up 

қатынаумен  салыстырғандағы  ақпарат  жөнелтудің  жоғары  жылдамдығы. 

Ақпарат жөнелтудің жылдамдығы байланыстың бір каналын қолданған кезде 

64 Кбит/с, екі каналын қолданған кезде 128 Кбит/с  құрайды. 

 

Интернет желісіне жоғары жылдамдықта қатынау 

Қосылудың  бұл  түрінде  де  телефон  желісі  қолданылады  бірақ  бұл 

қосылуда  дауыс  жиіліктері  емес,  қолданылмайтын  жоғарғы  жиіліктер 

пайдаланылатын  болады.  Бұл  əәдіс  алдыңғы  əәдістерге  қарағанда  қолайлы,  

себебі сіздің телефоныңыз бос болғандықтан, сізге қоңырау шалуға болады.  

DSL  (Digital  Subscriber  Line)  –  кабельді  модемді  қолданып  аналогтық 

телефон  желісі  арқылы  Интернет  желісіне  қосылуды  қамтамасыз  ететін 

сандық  абоненттік  желілер  тобы.  Бұл  технология  (жалпы  xDSL  атауына 

біріктірілген ADSL, VDSL, HDSL, ISDL, SDSL, SHDSL, RADSL) 50 Мбит/с-

қа  дейінгі    (нақты  жылдамдығы  2  Мбит/с-қа  дейін)  жылдамдыққа  дейінгі 

жоғарғы 

жылдамдықтағы 

қосылуды 

қамтамасыз 

етеді. 

xDSL 

технологиясының  негізгі  артықшылығы    -  абоненттік  телефон  желісіне 

өзгеріс 

енгізбестен, 

телефон 

желілерімен 

мəәліметтер 

тасымалдау 

жылдамдығын  айтарлықтай  арттыру  мүмкіндігі  болып  табылады. 

Қолданушы  телефонмен  байланысын  сақтай  отырып  Интернетке  қатынау 

мүмкіндігін алады.  

 

ADSL (ағылшынша  Asymmetric Digital Subscriber Line — 

ассиметриялық сандық абонент желісі) 

 

ADSL  (Asymmetric  Digital  Subscriber  Line  –  ассиметриялық  сандық 

абоненттік  желі)  технологиясы  қолда  бар  телефон  желісін  мəәліметтерді  өте 

үлкен  жылдамдықпен  жіберуге,  қолдануға  мүмкіндік  береді.  Мəәліметті 

абонентке  тасымалдау  жылдамдығы  секундына  8  Мбитке  дейін  жетеді,  ал 

абоненттен  тасымалдау  жылдамдығы  секундына  1,5  Мбитке  дейін  жетеді. 

Бұған  қарамастан  Интернетпен  жұмыс  жасау  кезінде  телефон  бос  болады. 

ADSL  жүйесін  енгізгеннен  қарапайым  телефон  желісінің  сапасы 

төмендемейді.  

Қатынасуды ұйымдастыру технологиясы келесідей: абоненттік желінің 

екі  жағында,  яғни  қолданушыда  да,  АТС-да  да  сплиттерлер  деп  аталатын 

арнайы құрылғылар қойылады. Олар жиілігі бойынша мəәліметтер ағыны мен 

дауыстарды бір-бірінен ажыратады. Сплиттерде оған қарапайым телефон мен 

ADSL-модемді  қосуға  мүмкіндік  беретін  қосу  ұяшығы  бар.  Модем  сыртқы 

болып  табылады,  оны  компьютерге  қосу  үшін  желілік  тақша  болуы  керек. 

Бұл  құрылғыны  орнатқан  соң  интернетке  жоғары  жылдамдықта  қосылу 

қызметін қолдануға болады.  

 

83-сурет. ADSL технологиясы бойынша қатынау ұйымдастырудың 

принциптік схемасы.  

 

Егер  корпоративтік  қажеттіліктер  үшін  байланыстың  тұрақты  жоғары 

жылдамдығы  керек  болса,  оның  ең  жақсы  шешімі  жеке  сандық  канал 

(мысалы,  оптоталшықтық  желіні  қолдану  арқылы)  немесе  радиоқатынау 

болып табылады.  

Бұл  Интернетті  үйде  қосудың  Қазақстанда  ең  кең  таралған 

технологиясы  болып  табылады.  Оны  провайдерлердің  көпшілігі  қолданады. 

Біздің  елде  ADSL  технологиясы  бойынша  Интернет-қызметтерін  жеткізуші 

ең ірісі – Megaline. Провайдердің бағалары мен тарифтік жоспарларын мына 

сілтемеден көруге болады:

http://megaline.kz/ru/rates/megaline/

 

Бірақ 2012 жылдан бастап FTTx (Fiber Optic) технологиясы қарқынды 

енгізіле бастады.  

 

FTTH 

 

FTTH  -  оптоталшық  технологиясына  (fiber  to  the  home)  негізделген 

Интернетке қатынау əәдісі.  

 «Fiber to the home» технологиясы техникалық мəәселелердің көпшілігін 

жеңіл  жəәне  тиімді  шешуге  мүмкіндік  береді  жəәне  секундына  100  Мбитке 

дейін  жететін  мəәліметтер  жөнелтудің  ең  жоғары  жылдамдығымен 

қамтамасыз  етеді.  Сондықтан  бұл  технология  сапалы  жəәне  жоғары 

жылдамдықта Интернетке қатынау əәдісі болып табылады.  

Бұл  технологияны  елімізде  Қазақтелекомның  iDNet  қызметінің 

негізінде  қолданылады.  Егер  Megaline  жəәне  iDNet  қызметтерінің  арасында 

таңдау керек болса, онда соңғысы бағасының шамалы болғанына қарамастан 

жылдамдығының  шамамен  12  есе  жоғары  болуына  байланысты  озық  болып 

табылады. 

 

Fast Ethernet 

 

Интернетке  жергілікті  желі  бойынша  қатынау  (Fast  Ethernet).  Қосылу 

желілік  тақта  арқылы  (10/100  Мбит/с)    жүзеге  асырылады,  мəәліметтерді 

тасымалдау  жылдамдығы  магистралды  аймақтарда  1Гбит/с-қа  жетсе,  

тұтынушы  үшін  100  Мбит/сек-қа  дейін  жетеді.    Қолданушы  компьютерін 

Интернетке  қосу  үшін  пəәтерге  телефон  сымынан  бөлек  жеке  кабель 

(бұрамалы жұп) жүргізіледі. 

 

Интернетке ерекшеленген желілер бойынша қосылу 

(аналогтық немесе сандық) 

Ерекшеленген  желі  бойынша  қатынау    —  бұл  интернетке  қосылудың 

келесідей  түрі:  қолданушы  компьютері  провайдер  серверіне  бұрамалы  жұп 

түріндегі  кабель  арқылы  қосылған  жəәне  бұл  байланыс  тұрақты  болып 

табылады.  Мəәліметті  жөнелту  жылдамдығы  секундына  100  Мбитке  дейін 

жетеді.  

 

Кабельді Интернет (“coax at a home”) 

 

Кабельді  телеарна  каналдарын  қолдану  арқылы  Интернетке  қосылу, 

мəәліметтер  қабылдау  жылдамдығы  2  мен  56  Мб/сек  аралығында.  Қазіргі 

кезде  мəәліметтер  тасымалдаудың  екі  архитектурасы  белгілі,  бұлар  – 

симметриялық жəәне ассиметриялық архитектуралар. Бұдан басқа қосылудың 

екі жолы бар: 

а) кабельді модем əәрбір қолданушының пəәтерінде бөлек орнатылады; 

б)  кабельді  модем  Интернет  қызметінің  бірнеше  тұтынушылары 

тұратын  үйде  орнатылады.  Қолданушыларды  ортақ  кабельдік  модемге  қосу 

үшін  жергілікті  желі  қолданылады  жəәне  бəәріне  ортақ  Ethernet  құрылғысы 

орнатылады.  

Бұл  технология  бойынша  Интернет-қызмет  көрсетуді  Кабельді 

телеарналар  қызметтерін  жеткізуші  Алма-ТВ,  ICON,  Digital  TV    секілді 

компаниялар  жүзеге  асырады.  Бірақ  бұл  технология  бағасы  жоғары  жəәне 

мəәлімет  тасымалдау  жылдамдығы  төмен  болғандықтан  Қазақстанда  кең 

қолданыс тапқан жоқ. 

 

Сымсыз байланыс технологиялары 

 

Сымсыз  байланыс  технологияларының  соңғы  буыны  өкілдеріне  мыналар 

жатады: 

•  Мобильдік GPRS – Интернет (EDGE – 2.5G) 

•  WiFi  

•  WiMAX  

•  Мобильдік CDMA – үшінші буын Интернеті (3G) 

•  RadioEthernet  

•  MMDS  

•  LMDS  

 

Қазақстанда  сымсыз  технологияның  келесі  түрлерін  қолдану  кеңінен 

таралған:  WiFi  ,  GPRS  ,  3G.  Жақын  арада  желілердің  қарымды  төртінші 

буынын ендіру жоспарлануда. 

 

GPRS (General Packet Radio Service) 

 

Бүгінде əәр адамда дерлік ұялы телефон бар. Жаңа телефон алған кезде 

оның  қорабында  сіздің  телефоныңызды  data-кабель    арқылы  компьютермен 

байланыстыратын  орнатушы  диск  бар,  байланыс  орнаған  соң  Интернетке 

шығу жүзеге асырылады. Бұл əәдістің қолайсыз жақтары — оның ең  қымбат 

жəәне  өте  баяу  болуы.  Себебі  байланыстың  бұл  түрінде    Интернеттің 

парақтары сіздің компьютеріңізге өте ұзақ жүктеледі. Егер парақтың өлшемі 

өте үлкен болса, оның толық жүктеліп болуы тым ұзақ болып кетуі мүмкін. 

Барлығы байланыс операторына байланысты.  

Мобильдік  GPRS  –  Интернет.  GPRS  технологиясының  негізінде 

"Мобильдік  Интернет"  қызметін  қолдану  үшін  кіріктірілген  GPRS  –  модемі 

бар  телефон  жəәне  компьютер  болуы  керек.  GPRS  технологиясы  секундына 

114  килобайтқа дейінгі ақпаратты жөнелту жылдамдығын қамтамасыз етеді. 

Бұл  технологияны  қолданған  кезде  байланыс  құны  Интернетпен  байланысу 

ұзақтығы  емес  жөнелтілген  жəәне  алынған  ақпараттың  қосынды  көлемімен 

белгіленеді. Сізде  HTML-парақтарды қарау, файлдарды көшіру, электронды 

поштамен  жұмыс  жасау  жəәне  Интернеттің  басқа  кез  келген  ресурстарымен 

жұмыс жасау мүмкіндігі болады.  

GPRS  технологиясы  -  GSM    негізгі  желісінің  дамытылған  түрі  болып 

табылады.  EDGE    -  өзінің  негізін  салушы  GSM/GPRS    желілерінің  жалғасы 

болып  табылады.  EDGE  технологиясы  (дамытылған  GPRS  немесе  EGPRS) 

GPRS технологиясына қарағанда мəәлімет жөнелтудің жоғарғы жылдамдығын 

қамтамасыз  етеді  (200  Кбит/сек-қа  дейінгі  жылдамдық).  EDGE  (2,5  G)  –бұл 

3G технологияға жасалған алғашқы қадам.  

Қазақстандағы «Мобильді Интернет» қызметін ұсынатын компаниялар 

ұсынатын  қызметтер  негізінде  Интернетке  GPRS  арқылы  қосылудың 

мысалдарын қарастырайық. 

 

BEELINE-ның «Мобильдік Интернет қызметі» 

Сіз өз телефоныңызды модем ретінде қолдана аласыз: 

1.  Ол  үшін  алдымен  сіздің  телефоныңыз  GPRS  технологиясын  қолдайтынына 

көз жеткізіп алыңыз 

2.  Одан  соң  телефонда  келесі  комбинацияны  *110*181#  теріңіз  де,  қоңырау 

шалу батырмасын басыңыз. 

3.  Одан  соң  Интернеттің  ұялы  телефонға  арналған  баптауларын  орнатыңыз: 

    800 

номеріне 

«i» 

мəәтінімен 

хат 

СМС-хат 

жіберіңіз 

Баптауларды 

сақтаңыз  

Телефонды өшіріп, қайта қосыңыз да, PIN-код сұраған кезде 0000 енгізіңіз 

4.  Ары  қарай  телефонды  компьютерге  USB-кабель  арқылы  қосыңыз 

   (Интернетте  шолу  жасау  үшін  сізге  GPRS  Explorer  бағдарламасы  керек 

болады,  оны 

www.beeline.kz

 сайтынан ала аласыз). 

 

Бұл желіде жұмыс жасаған кезде Интернетпен жұмысыңызды тоқтатпай-

ақ қоңыраулар қабылдай аласыз.  

Билайнның «Мобильдік GPRS-интернет» қызметі «Үш қызмет пакетінде» 

ұсынылады, бұл пакетке  MMS, Мобильдік GPRS-Интернет жəәне GPRS-WAP 

қызметтері кіреді. 1 мегабайттың құны бүгінде 24 теңге.  

 

ACTIV-тің «Мобильді Интернет қызметі» 

Активтің  «Мобильді  Интернет»  қызметі  мəәліметтерді  пакеттерін  сымсыз 

тасымалдау  технологиялары  GPRS  немесе  EDGE  негізінде  ұсынылады. 

 

Телефонды баптау 

«Мобильді  Интернет»  қызметін  белсенді  ету  жəәне  телефонға  қажетті 

баптауларды алу келесі əәдістердің бірі арқылы жүзеге асырылады: 

1.  СМС-хат көмегімен 

номер 800 нөміріне internet мəәтіні бар SMS-хат жіберіңіз; 

2.  Infoпарк  көмегімен 

*123# комбинациясын теріңіз -> «Баптаулар» (Настройки) бөлімін таңдаңыз -

> «Internet» -> «Қосу» (Подключить); 

3.  Жедел команда көмегімен 

*123*6*3*1# комбинациясын теріңіз.  

Бірнеше  минут  ішінде  сізге  автоматтық  баптаулар  сіздің  нөміріңізге 

жіберілгендігі  SMS-хат  келеді.  Кейінірек  телефоныңызда  міндетті  түрде 

сақтау  керек    баптаулар  туралы  ақпарат  бар  SMS-хат  аласыз  немесе  ол 

ақпарат  телефоныңыздың  экранында  пайда  болады.  Баптауларды  сақтаған 

соң қызмет іске қосылады. 

Егер қандайда бір себептерге байланысты баптаулар алынбаса, телефонды 

қолдан баптау керек болады.  

 

Компьютерді баптау  

 

Негізгі баптау параметрлері: 

• 

Қашықтықтан қосылу телефонының номері *99# немесе *99***1#  

• 

APN internet 

• 

TCP/IP баптаулары. IP-адресті автоматты түрде алу. DNS-сервердің 

адресін автоматты түрде алу.  

• 

Модемді инициализациялау жолы:at+cgdcont=1,"ip","internet"  

 

Кесте 2. Байланыс құны 

Тарифтік жоспар 

Жіберілген/алынған мəәліметтердің 1 

мегабайтының бағасы 

08:00 - 20:00 

20:00 - 08:00 

 «Зачетный», «Особый» тарифтік 

жоспарларынан басқа тарифтік 

жоспарлардың барлығына 

24,64 

24,64 

«Зачетный» 

20, 81 

12, 88 

«Особый» 

20 

12 

Бұл кестедегі уақыттар Астана уақыты бойынша көрсетілген. 

Шындығына келгенде бүгінде (2.5G) технологиясы ескірген жəәне үлкен 

шығындарды талап етеді. Оның орнын Wi-Fi и 3G технологиялары басты.  

 

Wi-Fi 

 

WiFi  (Wireless  Fidelity  –  мəәліметті  сымсыз  дəәл  жеткізу)  –  Интернет 

желісіне кең жолақты қатынау технологиясы. Тұтынушыға ақпарат жөнелту 

жылдамдығы секундына 54 Мбит-ке жеткізілуі мүмкін. Олардың  əәрекет ету 

аймағы 50 – 70 метрден аспайды. Сымсыз қатынау нүктелері пəәтер, ғимарат 

аумағында немесе ірі қалалардағы қоғамдық орындарда қолданылады. Кафе 

немесе  ресторанның  қонақтары  ноутбугінде  немесе  жеке  қалта 

компьютерінде  Wi-Fi контроллері болса, Интернетке жылдам қосыла алады.  

 

WiMAX 

 

WiMAX  (Worldwide  Interoperability  for  Microwave  Access),  WiFi 

технологиясына  ұқсас  –  Интернетке  кең  жолақты  қатынау  технологиясы. 

WiMAX  радиоқатынаудың  дəәстүрлі  технологияларымен  салыстырғанда  

негізгі станцияның көру аумағының сыртында  шағылған сигналда да жұмыс 

жасай  береді.  Мамандардың  пікірінше  WiMAX-тың  мобильдік  желілері 

корпоративті  тұтынушыларға  арналған  бекітілген  WiMAX  желісіне 

қарағанда қолданушылар үшін қызығырақ перспективалар ашады. Ақпаратты 

50  км-ге  дейінгі  қашықтықта  секундына    70  Мбитке  дейінгі  жылдамдықпен 

тасымалауға болады.  

 

CDMA (3G) 

 

Қазіргі  уақытта  CDMA  технологиясы  үшінші  буындағы  мобильдік 

байланыс  қызметтерін  ұсынады.  Мобильдік  байланыстың  3G  технологиясы 

(third generation — үшінші буын) — Интернет желісіне жоғары жылдамдықта 

қатынауды,  сонымен  қатар  видеотелефондық  байланыс  пен  мобильдік 

телеарнаны  қамтамасыз  ететін  қызметтер  жиыны.  Үшінші  буынның 

мобильдік  байланысы  мəәліметтерді  пакеттермен  тасымалдау  негізінде 

құрылған.  3G  үшінші  буын  желілері  шамамен    2  ГГц    ауқымында  жұмыс 

істейді жəәне мəәліметті 14 Мбит/с-қа дейінгі жылдамдықпен тасымалдайды. 

 

EDGE (3G) 

 

EDGE  –  Enhanced  Data-Rates  For  GSM  Evolution  —  каналдың  үлкен 

өткізгіштік  қабілетін  қамтамасыз  ететін  жəәне  GPRS-пен  салыстырғанда 

тасымалдаудың  жоғары  жылдамдығын  қамтамасыз  ететін  мəәлімет  жөнелту 

технологиясы. EDGE технологиясын қолдану үшін қосымша баптаулар керек 

емес  -  EDGE  қамту  аймағында  мобильдік  телефон  оны  автоматты  түрде 

таңдайды.  

EDGE сөзі ашып оқығанда Enhanced Data rate for GSM Evolution, яғни 

дамып  келе  жатқан  GSM-желілерде  мəәлімет  берудің  жетілдірілген 

технологиясы  дегенді  білдіреді.  Технологияның  ерекшелігі  қолданылып 

жүрген  GSM    желілеріне  айтарлықтай  жеңіл  енгізілуі  болып  табылады. 

Бүгінде 

EDGE 

стандарты 

көптеген 

операторлық 

компанияларда 

экономикалық  тиімді  жəәне  қымбат  тұратын  3-буын  желілерінің  жеткілікті 

технологиялық баламасы ретінде қарастырылады.  

EDGE технологиясы ақпарат алмасу жылдамдығын GPRS-қа қарағанда  

в  2-3  есе  арттыруға,  жəәне    желінің  шамадан  тыс  жүктелуі  кезінде  150-200 

КБ/сек болатын максималды жылдамдыққа  жеткізуге мүмкіндік береді. 

Жоғары  жылдамдықты  EDGE    технолониясының  артықшылықтары 

GSM    желілерінің  операторларына  бүгіннен  бастап  «3-буын  сервистерін» 

жүзеге асыруды бастауға мүмкіндік береді. Ол сервистерге мыналар жатады: 

нақты  уақыт  тəәртібіндегі  мобильдік  аудио/видеотрансляциялар  (audio/video 

broadcasting), видеотелефония (video call), Интернет арқылы ойнау мүмкіндігі 

бар көп қолданушылық мобильдік ойындар (multiplayer games) жəәне т.б.

 

 

Қазақстанда 

3G 

технологиясы 

бойынша 

Интернет-қызметтер 

көрсететін үш ірі компания бар:  

Jet3G (Казахтелеком), Beeline, Kcell. 

Қазақстанда 3G технологиясын ең бірінші енгізген компаниялардың бірі 

Beeline компаниясының мысалында қарайық. 

 

BEELINE-ның  «3G-модем» қызметі 

3G  технологиясын  қолданып  интернетке  қосылу  үшін  USB-модем 

қолданылады.  

Beeline-ның  USB-модемі  –  бұл  Интернетке  шығу  үшін  сіздің 

компьютеріңізге  қосылатын  шағын  құрылғы.  USB-модемнің  көмегімен  сіз 

жаңалықтар оқи аласыз, əәлеуметтік желілерде мəәртебеңізді өзгертіп, суреттер 

қарай аласыз.  

USB-модемді  компьютеріңізге  қосқан  соң  қажетті  баптаулардың 

барлығы  автоматты  түрде  қосылады  жəәне  сіз  бірден  жылдамдығы 

14,4 Мбит/с-қа дейін жететін Интернетті қолдана аласыз.  

 

Басқа  провайдерлердің  де  3G  –модемдерінің  жұмыс  жасау  қағидасы 

жоғарыда 

сипатталғандай. 

Төменде 

Kcell 

жəәне 

Қазақтелеком 

компанияларының  модемдік  интернет  қызметтерінің  сипаттамалары 

келтірілген:

 

Kcell Connect 

Huawei E153 3G USB-модемінің құны – 4500 теңге 

Мəәліметтер жөнелтудің жоғарғы жылдамдығы – 7.2 Мбит/с 

Кемшілігі ретінде қаланың сыртында қамтудың нашарлауын айтуға болады.  

Қазақтелекомның Jet3G қызметі 

Jet3G-ң негізгі артықшылығы Лимитсіз тарифтік жоспарлардың болуы жəәне 

USB-модем бағасының арзандығы: 

Huawei модемінің құны– 2300 теңге 

Лимитсіз тарифтік жоспарлар құны–  2000 мен 3500 теңге аралығында. 

 

Қазақстанның интернет-провайдерлері 

 

Интернетке 

қатынау 

мүмкіндігін 

беретін 

провайдерлердің 

ең 

табыстыларының  бірі  ретінде    -  «Қазақтелеком»  компаниясын  жəәне  жеке 

байланыс  каналдары  бар  мынадай  шағын  компанияларды  атауға  болады: 

Alma-TV,  Ducat,  Beeline,  Kcell,  ICON,  AOL,  Nursat,  ASTEL,  DigitalTV, 

Sekatel,  JET3G,  Transtelecom,  Space.kz  (жерсеріктік  интернет)  жəәне  т.б. 

Қазақстанда  30-дан  астам  интернет-провайдер  бар,  олардың  ішіндегі  ең  ірі 

бесеуі интернет қызметтері нарығының 90 пайызын қамтиды.  

Қазақстандағы Интернет жəәне байланыс қызметтерін көрсету нарығы келесі 

негізгі сегменттерге нақты бөлінген: 

• 

Коммутацияланатын үй интернеті 

• 

Кең жолақты үй интернеті.  

• 

Мобильді интернет. 

• 

Корпоративті клиенттерге арналған интернет.