«Қазақ тілі мен әдебиеті» және «Ұлағат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ай сайын шығатын Республикалық

76

77

                                                                              

Ұ.НАСИЕВА,

№33 ОЖББМ.

Батыс Қазақстан облысы,

Орал қаласы

ӘБДІЛДА ТӘЖІБАЕВ. СЫРДАРИЯ

Мақсаты

1.Жазушының 

өмірімен 

және 

шығармашылығымен таныстыру;

2.Өлеңнің идеялық-тақырыптық мәнін 

ашу;

3.7  модульді  ықпалдастыра  отырып, 

бір  сабақта  тиімді  пайдалану  арқылы 

оқушының  ауызша  және  жазбаша 

тіл 

мәдениетін, 

жеке 

тұлғаны 

қалыптастыру, 

шығармашылық 

қабілетін  дамыту  арқылы  туған  жерді 

және табиғатты сүйе білуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтижелер

1.Оқушылар  бірлесе  ынтымақпен 

жұмыс  атқарып,  өлеңнің  мазмұнын 

меңгереді, біріге қорытынды жасайды.

(барлығы)2.Адам 

өміріне 

жарап 

жатқан өзеннің пайдасын біледі, туған 

өлкеге деген сүйіспеншілігі артып,оны 

қорғауға ат салысады, қоршаған ортаны 

таниды  және  ойын  еркін  жеткізеді. 

3.Өзгелердің  пікірін  тыңдай  отырып, 

шығармашылықпен 

жұмыстанады, 

тіл  байлығын  арттырады.  4.Өлеңге 

композициялық 

талдау 

жасайды. 

5.Сыни тұрғыдан ойлауға үйренеді.

Сабақ түрі

жаңа сабақ

Тапсырмалар

Сұрақ-жауап  (мәртебелі  сұрақтар), 

деңгейлік 

тапсырмалар 

(АВС), 

«Толағай», «Әбділда Тәжібаев» суреті, 

жоспар  бойынша  жұмыстану,  постер 

жасау, қорғау.

Керекті  жабдықтар

бетшелер, интербелсенді тақта, слайд, 

суреттер,  «Толағай»  және  «Әбділда 

Тәжібаев» 

туралы 

бейнефильм, 

жоспар.

 

Қолданылатын әдіс-тәсілдер

тренинг,  топқа  бөлу,  ОЖТ:  топтық 

жұмыс,  постер  қорғау;  СТО:  БЛУМ 

таксономиясы, 

АКТ: 

портрет, 

бейнефильм,  «Соңғы  сөзді  маған 

қалдыр». 

Ой-пікір. 

Рефлексия 

(бағалау).

Сабақ барысы 

Сабақ 

кезеңдері 

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

1.  Оқушылармен  амандасу, 

түгелдеу, тренинг арқылы 3 топқа 

бөлу.  «Мен  аспан  әлемінің...» 

(айы,  жұлдызы,  күнімін).  2.  Үй 

тапсырмасын тексеру. 

3. 

Формативті 

бағалау. 

(смайлик арқылы) 

Оқушылар 

өткізілген 

тренинг  бойынша  3  топқа 

бөлінеді. 

Мұғаліммен 

амандасады. Үй тапсырмасы 

бойынша  әр  топтан  бір 

көшбасшы  жауап  береді. 

Қосымша 

мағлұматтар 

енгізуге болады.

Смайлик арқылы бағалау.

І  топ.  (кубизм  стратегиясы 

арқылы) 

 

балладаның 

композициялық құрылысына 

талдау 

жасады. 

Ақын 

өмірі  мен  шығармасына  1 

оқушы  мұқият  жауап  берді.

Екінші  оқушы  оқиғаның  

б а с т а л у ы , б а й л а н ы с ы , 

шиеленісуі,шарықтау  шегі, 

шешіміне  жауап  берді.  Сол 

топ шығарманы АВС деңгейі 

бойынша  білгендерін  ортаға 

салды. 

ІІ  топ.  Баллада  туралы, 

кейіптеу  туралы  мағлұмат 

айта  отырып,  балладаның 

түйінді  ойы  не  екендігі 

туралы мағлұмат берді. 

ІІІ  топ.  Ақсақ  Темір  мен 

ақынға баға береді.

Формативті бағалау.

(смайлик арқылы)

Тұсаукесер

Бейне фильм «Толағай» 

ертегісінен үзінді

-кімнің бейнесі?

-нені байқадыңдар? 

-кімнің шығармасы?

-тағы қандай шығармасын 

білесіңдер?

Ә.Тәжібаев туралы білетіндерін 

ортаға салады. «Толағай» 

ертегісінен үзіндіні жатқа айтады. 

«Толағай» 

бейнефильмін 

көре  отырып  мәртебелі 

сұрақтарға  жауап  береді.

Өткен 

тақырыптан 

білетіндерін  еске  түсіріп, 

талдау  жұмысын  бірлесе 

атқарады. 

Ә.Тәжібаев 

туралы  төменгі  сыныпта  

білетіндерін 

оқушылар 

ортаға  салды.  «Толағай» 

ертегісі  бойынша  үзіндіні 

жатқа айтады.

78

79

Негізгі 

бөлім

Күннің 

жады 

жазылып, 

сабақтың  жаңа  тақырыбы, 

мақсаты айтылады.

Ә.Тәжібаев 

туралы 

бейнефильм. 

Оқушылар ақын өмірі туралы 

слайд әзірлеп, түсіндіреді.

«Сырдария» 

атты 

өлеңі.

(тұсаукесер)

                

Жоспар:  

Блум таксономиясы бойынша.

(АКТ)

І.Білу:         «Сыр елі-жыр елі»

ІІ.Түсіну:          Өлеңнің 

тақырыбын ашу.

ІІІ.Қолдану:  Өлеңнің  идеясын 

ашу.

ІV.Талдау:        Өлеңді 

құрылысына  талдау 

V.Жинақтау: 

Өлеңнің 

маңыздылығы.

VІ.Бағалау. 

(2 

жұлдыз.1 

ұсыныс)

І.Кіріспе сөз7 

1. 

Әбділда 

Тәжібаевтың 

өмірі,  шығармалары  туралы 

қысқаша мәлімет (ассоциялық 

әдіс), (слайд, реферат).

 

2. Картамен жұмыс.

Сырдарияны картадан көрсету.

Оқушыларға 

өлеңді 

мәнерлетіп  оқытып,  жалқы 

есімді  тапқызу.(түртіп  алу 

стратегиясы).  Таным  дерек 

жұмысы жүргізіледі.

ІІ.Өлеңнің  тақырыбын  ашу.                                                                                

1. Сырдария – біріккен сөз. 

2.  Синонимі-адамның  жан 

сыры.

3. Дария -үлкен өзен,  кең       ар

на.            

                                                                                         

Өткен 

тақырып 

пен 

жаңа 

тақырыпты 

б а й л а н ы с т ы р ы п , 

тақырыбы  мен  мақсатын 

айтты.

Оқушылар  ақын  өмірі 

мен  шығармашылығына 

арналған  слайд  әзірлеп, 

түсіндіріп өтті.

 

АКТ 

көмегімен 

«Ә.Тәжібаев» 

туралы 

бейне фильм көрсетіліп, 

білімдерін толықтырады.

(ассоциялық 

әдіс) 

қолданылады.

Пәнаралық 

байланыс 

география  пәні  бойынша 

картадан  «Сырдарияны» 

көрсетіп, 

таным-дерек 

жұмысы жүргізілді.

БЛУМ 

таксономиясы 

бойынша жоспарлы түрде 

жұмыстанды.

Топтық 

бағалауға 

парақша   таратылды.

І.Білу: 

өлеңнің 

тақырыбын 

ашты. 

ІІ.Түсіну: 

кітаппен 

жұмыстанып  3  топтың 

к ө ш б а с ш ы л а р ы 

түсінгендерін 

ортаға 

салады.

Түртіп  алу  стратегиясы 

бойынша  сөздік  жұмысы 

жүргізілді.

АКТ  көмегімен  өлеңнің 

ішінен  жалқы  есімдердің 

мағынасын  ашып,  талдау 

жұмысы жүргізілді.

ІІІ.Қолдану: 

топтық 

жұмыс жүргізілді.

4. Кітаппен жұмыс.

«Сырдария» өлеңін оқу, талдау) 

  Гейне,Рейн,  Тарас,  Днепр, 

Пушкин, Еділ.

5.Сөздікпен жұмыс (активстудия)

Гейне – неміс ақыны,

Рейн – Германиядағы өзен,

Тарас – Украин ақыны, 

Днепр  –  Украинадағы  өзен, 

Пушкин – орыс ақыны,

 Еділ (Волга) – Ресейдегі өзен.

ІІІ.Жуан-жіңішке  сұрақ  әдісімен 

өлеңнің идеясын ашу.

(тақтамен 

жұмыс)                                                  

1.Өлең  тақырыбы  не  жайында?                                                                                   

2.Өлеңнің  Сырдарияға  арналуы 

қай жерден байқалады?

3.Ақын  еліне,  жеріне  деген 

сүйіспеншілігін  қалай  білдіреді? 

Оны қай жолдан байқауға болады?                                                                                                        

4. «Ел анасы - менің анам» деген 

жолдардың  мағынасын  қалай 

түсінесіңдер?            

5.Анаға 

ұқсас 

ұғымды 

қалай 

білдірген?                                                                     

6.Лирика 

дегеніміз 

не?                                                                                                          

7.Бұл өлең лириканың қай түріне       

жатады?

Постер қорғау

І топ.Сырдария  экологиясы

ІІтоп.  Өзен,  су  туралы  мақал-

мәтел, ырым-тыйым сөздер.

ІІІ  топ.«Су-тіршілік  көзі»  ой 

толғау

Бағалау(спикер арқылы)

ІV. Өлеңнің құрылысына, көркем 

тіліне талдау.

1.Кейіптеу сөзіне түсінік беру

2.Параллелизм сөзіне түсінік беру.                                                                                         

3.Өлеңді сатылай кешенді талдау.

1.Кейіптеу-табиғат құбылыстарын 

жандандырып, суреттеу

2.Параллелизм 

– 

көркем  

әдебиетте  автордың  өзінің  көңіл 

күйіне  ұқсас  жайларды,  сол 

сияқты  табиғат  құбылыстарын 

қатар  алып  қолдану.  Сол  арқылы 

ой-сезімін көрсетуі.                                                                                

Жуан-жіңішке сұрақ әдісімен 

өлеңнің идеясын ашты.

Бір-біріне сұрақ қоя отырып, 

жуан-жіңішке  сұрақтарды 

ажыратып, жауап береді.

«Сырдария» 

тақырыбына 

байланысты    ІІІ  топ  постер 

қорғайды.

І топ.Сырдария  экологиясы

ІІ  топ.  Өзен,  су  туралы 

мақал-мәтел,  ырым-тыйым 

сөздер

ІІІ топ. «Су-тіршілік көзі» ой 

толғау.

Әр  топтың  көшбасшылары 

ортаға 

шығып 

постер 

қорғайды.

Әр  топ  бір-бірін  спикер 

арқылы бағалайды.

ІV.Талдау: Оқулық бойынша 

өлеңнің құрылысына,көркем 

тіліне талдау жүргізеді. АКТ 

көмегімен  сатылай  кешенді 

талдау тақтада көрсетіледі.

Әр топтан бір оқушы әдеби-

теориялық 

ұғымдарды 

анықтап 

пысықтайды. 

Қалған 

топ 

мүшелері 

қалып  қойған  бөлімдерінен 

қосымша  мәлімет  қосып 

отырады.

V. Жинақтау:

Өлеңнің маңыздылығы  не?

Әр  топ  өз  пікірін  айтып 

бекітеді.

VІ.Бағалау.  «2  жұлдыз  1 

ұсыныс».