82
ІІІ айналым. Тұрақты сөз тіркестері:
1. Тойған қозыдай (монтию). 2. Ат құлағында ойнау
(шабандоз). 3. Оқтай атылу (жылдамдық, шапшаңдық).
4. Бөркін аспанға атты (қуану). 5. Төбесі көкке екі елі жетпеді
(қатты қуану). 6. Қара аспанды төңкерді (қатты ренжу,
қапалану). 7. Екі иінінен дем алу (ентігу). 8. Сары алтындай
сақтау (мұқият болу). 9. Кірпік қаққанша (жылдамдық,
шапшаңдық). 10. Төбе шашы тік тұрды (қорықты, тіксінді).
Ән-жұмбақ (2 ұпай).
ІV айналым. Тарихи тұлғалар немесе әдеби кейіпкерлер.
Уақыты – 1 минут. Қойылған сұрақтарға жылдам жауап
беру керек.
1. «Қарлығаш әулие» атанған шешен кім? (Төле би)
2. Қазақ қоғамындағы дәстүрлі заңдар жинағы қалай атал-
ған? («Жеті жарғы») 3. «Қансонарда бүркітші шығады аңға»
өлеңінің авторы кім? (Абай) 4. «Қараңғы қазақ көгіне өрме-
леп шығып күн болғысы» келген ақын кім? (Сұлтанмахмұт).
5. Теңеу қандай жұрнақтар арқылы жасалады? (-дай, -дей,
-тай, -тей, -ша, -ше). 6. Бір үйде жиюлы екен қазына, мал,
Көрсетті бәрін бізге ақсақал шал:
«Бұрынғы атамызға сыйға берген,
Біздерде мынадай бар, мынадай бар!..» қай өлеңнен
және авторы кім? 7. Тұтқын болып кеткен көк күшік ауыл
тұрғыны болды. Көзін ауылға келген соң екі күннен соң
ашты... Бұл қай күшік? (Көксерек). 8. «– Менің малым көп...
Көктің құсы, жердің аңы түгелімен менікі, олар барда мен
аштан өлмеймін, көштен қалмаймын» дейтін кейіпкер кім?
(Сәбит Мұқановтың «Саятшы Ораз» әңгімесіндегі Ораз).
9. «Ананың анасы» әңгімесінің авторы кім? (Ғабит
Мүсірепов) 10. «Өзге емес, өзім айтам өз жайымда...»
83
деп өзі туралы жыр жазған ақын кім? (Қасым Аманжолов)
11. «Қыз Жібек» жырындағы Сансызбай кім? (Төлегеннің
інісі) 12. Лиро-эпостық жыр қандай жыр? (ғашықтық)
13. Төлеген неше қыздан кейін Жібекті кездестірді? (11
қыздан кейін) 14. Ақ боз ат мінуді армандаған бала кім?
(Тортай) 15. «Адамзаттың Айтматовы» атанған жазушы
кім? (Шыңғыс Айтматов).
Ән-жұмбақ (2 ұпай).
V айналым. Әр топқа заттар әкелінеді.
І топқа: қант, шай, күріш.
Сұрақ:
«Бір шөкім» сөзі қай затқа қатысты айтылады? (шайға
қатысты).
ІІ топқа: топырақ, нан, макарон.
Сұрақ «Бір уыс» сөзі қай затқа қатысты айтылады?
(топырақ).
Ән-жұмбақ (2 ұпай).
VІ айналым. Тапсырмалар:
І топқа.
1. Менің атым – ..........
2. Әпкелі-сіңлілердің күйеулері .........
3. Қылмыскерге қолданылатын .........
4. Ақын қыз ..........
ІІ топқа.
1. Қылмыстың бір түрі ............ беру
2. Биік зәулім үйлері бар ........
3. Есепті шығарарда ......
4. Малдың тұрағы .....
Жеңімпаз топ марапатталады.
Қ О Ж А
Б А Ж А
Ж А З А
С А Р А
П А Р А
Қ А Л А
О Й Л А
Қ О Р А
84
Гүлжан НҰРСӘЛІМОВА,
Алматы облысы
Талдықорған қаласындағы
№ 15 орта мектептің
мұғалімі.
«ТІЛ – ХАЛЫҚ ҮНІ» ОЙЫНЫ
Зияткерлік ойынның мақсаты: оқушылардың қазақ
тілі мен әдебиеті,орыс тілі және ағылшын тілі пәндері
бойынша білімдерін байқау, бағалау; ойлау, есте сақтау,
мәдениетті сөйлеу, алған білімдерін өмірге кіріктіру
дағдыларын дамыту; Отанын, туған жерін, ана тілін сүйетін
адал азамат тәрбиелеу.
Әдісі: сұрақ-жауап, бағалау, байқау, талдау.
Барысы.
- Армысыздар, құрметті қонақтар, ұстаздар, оқушылар.
Бүгін біздің мектебімізде ерекше күн: 8- сыныптар арасында
«Тіл – халық үні» тақырыбында зияткерлік ойын өтпек.
Ортаға қатысушыларды шақырамыз.
Қазылар алқасымен таныс болыңыздар.
Жүргізуші ойынның шарттарымен таныстырады.
Ойынға 6 оқушы қатысады. Ойын 5 кезеңнен тұрады.
Ойыншының бір ғана жауабы қабылданады. Жауап нақты,
жинақы болуы шарт. Ойынға оқушы өзімен бірге дәптер,
кітап алып кіруіне рұқсат етілмейді.
І кезең. Бәйге (Әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі).
1. «Жүз жасаған жыр алыбы» деп кімді айтамыз?
(Жамбыл) 2. Табу дегеніміз не? 3. Жай сөйлем түрлерін ата.
4. Көсемшенің жұрнақтарын ата. 5. Ілік септігінің
жалғауларын ата. 6. Что у
цапли впереди, а у зайца позади?
7. Ілияс Жансүгірұлы поэмаларын ата. 8. Қазақ әдебиеті
85
тарихындағы тұңғыш роман. 9. Синтаксистік қатынастың
түрлері. 10. Етістіктің қанша рай категориясы бар? 11. «Батыр
Баян» поэмасының авторы. 12. Чем кончается
день и ночь?
(ь). 13.
Поэзия! Менімен егіз бе едің? Өлең жолдарының
авторы. 14. Диалект сөздер дегеніміз не? 15. Как можно
склонить голову, не опуская её вниз? (изменить по падежам).
16. Тұрақты сөз тіркестерін басқаша қалай атаймыз?
17. Начальные буквы имени и фамилии называются...
(инициалы). 18. Мұқағали Мақатаев қай жерде қай жылы
туған? (Нарынқол ауданы, Қарасаз ауылы. 1931). 19. Когда
мальчика называют женским именем? (Соня)
ІІ кезең. Жалғастыру (Әр дұрыс жауапқа 20 ұпай
беріледі).
Өлеңнің немесе мақалдың бірінші жолдары оқылады,
өлеңді жалғастырып авторын айту керек.
1. Ғылым таппай мақтанба,
---------------------------------- (Абай)
2. Ағынды менің Ақсуым...
------------------------------------ (Ілияс Жансүгірұлы)
3. Ауырып ем іздегенше,
--------------------------------
4. Дружнее этих ребят
На свете не найдёшь.
О них обычно говорят:
Водой... (не розольёшь)
5. Тіл тас жарады, -----------------------
6. Әке жүрегі таудан үлкен, ана жүрегі... (теңізден терең)
7. Жеті жұрттың тілін біл ....
8. Тіл ... өткір
9. Товарищ твой просит украдкой
Ответы списать из тетрадки.
Не надо! Ведь этим ты другу
Достарыңызбен бөлісу: | 
