Дұлым ­–­қырғызша­ «көппін»­деген­мағынада. Ерчі­

72
Сұ ран шы, Сау рық ат тан са,
Сырт қы жау ға өлім бар...
Ша пы раш ты қа лың ел,
Жау ды көр се қап та ған,
Са быр қы лып сас па ған.
Қа ра сай үл кен ер еді,
Есі мі ел ге бел гі лі.
Асыл зат тың бі рі еді,
Аруа ғы дүр кі реп,
Ба сыл май әлі ке ле ді!
Тұл пар шап са тал ма ған,
Бар қа зақ тың ұлын да,
Онан ас қан бол ма ған!
Даңқ ты ба тыр бол ма ған!
Даңқ ты ба тыр ер еді,
Бү кіл қа зақ жи нал са,
Қа ра сай біл сін дер еді!
Мен Қа ра сай ұлы мын,
Нар кел дем нің тү рі мін.
Ай тулы ер дің бі рі мін.
Наркелде
­–­нар­тұлғалы­
ақын
Сөз­мар­жан
Осы­ай­тыс­ту­ра­лы­көп­те­ген­зерт­теу­ең­бек­те­рі­нің­ав­то­ры­Сұл­тан­ға­ли­Са­дыр­бай­ұлы­өзі­нің­
«Өлең­–­сөз­дің­жа­рық­жұл­ды­зы»­ат­ты­ма­қа­ла­сын­да­бы­лай­жа­за­ды:­«Асы­лы,­бұл­ай­тыс­тың­
өті­лу­та­ри­хын­әркім­әрқа­лай­ба­ян­дай­ды.­Мәсе­лен,­Жам­был:­­«Сүй­ін­бай­мен­Қа­та­ған­Ор­ман­
хан­ның­ана­сы­на­ар­нал­ған­ас­та­ай­ты­сып­ты»,­–­де­се,­Жам­был­дың­шәкір­ті­Өмір­зақ­Қар­ға­ба­ев­
атал­ған­екі­ақын­ның­бұл­ай­ты­сы­қыр­ғыз­дың­шоң­ма­на­бы­Алы­бай­дың­асын­да­ай­тыл­ған­деп­
тү­сін­ді­ре­ді.­«Мен­Қыр­ғыз­Ғы­лым­ака­де­мия­сы­Тіл­және­әде­би­ет­инс­ти­ту­ты­ның­қол­жаз­ба­лар­
қо­рын­да­Сүй­ін­бай­мен­Қа­та­ған­ның­ай­ты­сы­на­қа­тыс­ты­бір­не­ше­нұс­қа­сын­қа­ра­дым.­
Со­ның­бі­рі­бұл­ай­тыс­тың­та­ри­хын­бы­лай­деп­ба­ян­дай­ды:­«1847­жы­лы­хан­дық­қоз­ға­лыс­тың­
кей­бір­бас­шы­ла­ры­Шу­өзе­ні­нің­жа­ға­сын­да­ғы­қыр­ғыз­елі­не­жәбір­көр­се­те­ді,­бір­не­ше­ау­ыл­дар­
зар­дап­ше­ге­ді,­кі­сі­өлі­мі­бо­ла­ды,­ақы­ры­өз­де­рі­де­жа­за­ға­ұшы­рай­ды.­Осы­бір­тра­ге­дия­дан­
соң­­бір­жыл­өте­ді,­«Ен­ді­екі­ел­дің­ара­сын­да­өк­пе­наз­қал­ма­сын,­дос­тық,­ту­ыс­қан­дық­сал­ты­
мыз­ды­сақ­тап,­Ыс­тық­көл­дің­жа­ға­сы­на­жи­на­ла­лық,­ат­жа­рыс­ты­рып,­ақын­да­ры­мыз­ды­ай­тыс­
ты­рып,­та­ма­ша­лап­та­ра­са­лық»­де­ген­екі­жақ­тан­ұсы­ныс­бо­ла­ды.­Осы­ған­орай,­1848­жы­лы­
жаз­да,­уағ­да­лы­жер­де,­қа­зақ­қыр­ғыз­елі­нің­бе­дел­ді­уәкіл­де­рі­бас­қос­қан­үл­кен­ас­бо­ла­ды.­
Ас­қа­қа­ты­на­су­шы­лар:­«Бұ­дан­бы­лай­екі­ел­дің­бау­ыр­лас­тық­бе­сі­гі­не­еш­кім­нің­қо­лы­ти­ме­сін»­
де­ген­тоқ­там­ға­ке­ле­ді.­Ас­тың­төр­тін­ші­кү­нін­де­екі­ел­дің­көр­нек­ті­адам­да­ры­Ор­ман­хан­ның­
жүз­кі­сі­лік­ша­ты­ры­на­жи­на­ла­ды.­Мәсли­хат­ты­Қа­ра­Бәйт­ік­бас­қа­ра­ды:­
–­Қа­зақ­хал­қы­ның­игі­жақ­сы­ла­ры!­Құ­мы­рс­қа­дай­қап­та­ған­мы­на­отыр­ған­қыр­ғыз­қа­зақ­қа­
алыс­тан­кел­ген­ақы­ның­сәлем­бер­сін»,­–­дей­ді».­
(Р.С.Ка ре нов)

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: