Ауыл шаруашылығы министрлігі жанынан жер заңнамасын жетілдіру жөніндегі жұмыс

4

ww

www.ja

w.jasqazaq.kz

sqazaq.kz

E-mail: jas_qazaq@mail.ru

E-mail: jas_qazaq@mail.ru

–        

 ?    ө      

 ?      

     ? 

– Жаңа ғасырдаң алғашқы жылдарында, 

нақтырақ айтсақ, 2003 жылдың күзінде 

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Амангелді 

газының алауын салтанатты жағдайда 

тұтатқаны жамбылдықтардың әлі күнге 

есінде. Б"ркін аспанға атып, шат-шадыман 

қуанған ағайын осынау зор қуаныш 

азаттықтың жемісі екенін біліп, тәубе 

дескен. Одан бері де Тәуелсіздіктің 13 

жылы "тіпті. Бұл – бір мүшел жас. Осынша 

уақыт ішінде талай ауыл тұрғындары от 

жағып, күл шығару машақатынан құтылып, 

«К"гілдір 

отынның» 

рахатын к"руде. 

Аймақты 

«К"гілдір 

отынмен» 

қамтамасыз етіп 

отырған іргелі 

кәсіпорынның 

бүгінгі тыныс – 

тіршілігі қайнап 

жатыр. Ертеңі 

де жарқын. 

«Амангелді» 

және «Жарқұм» 

кен орындары 

биыл да 

қабылдаған 

жоспарларына 

сәйкес, газ және 

газ конденсатын "ндіруін 

одан әрі жалғастыруда. Қазір 

«Амангелді» кен орнында 4 

ұңғы ашылған. 

«Амангелді кен 

орнындағы алау газын кәдеге 

жарату және сұйытылған 

пропан-бутан қоспасын алу» 

бағдарламасы ойдағыдай 

жүзеге асырылуда. Осының 

нәтижесінде алау газдың 

жағылымы зиянды заттар мен 

шығарындылардан барынша 

т"мендетілді. 

–   , 

, ә!, 

       

. "   - 

      

!? 

– 2016-2020 жылдар 

аралығында жобалық 

к"рсеткішті орындау мен 

шикізат қорын дамытуды қамтамасыз 

ету үшін бірқатар шара қабылдадық. 2016 

-2017 жылдарда қосымша 5 пайдалану 

ұңғысын бұрғылау белгіленген. Осының 

нәтижесінде «Амангелді» кен орнында 

2017 жылы газдың жылдық "ндіру к"лемі 

16 миллион текшеге артады. Алдағы 

жылдың т"ртінші тоқсанында «Айрақты» 

кен орнын тәжірибелік – кәсіптік 

пайдалануға беру жобасы табысты 

"ткізілсе, кәсіпшілік бойынша газ 

"ндірудің жылдық к"лемі 350,8 миллион 

текше метрді құрайды. 

Ресурстық негізін 

және газ қорын 

к"бейту мақсатымен 

кәсіпорынның 

келісімшарттық аумақта 

геологиялық барлау 

жұмыстарын жүргізу 

қолға алынды. Қазіргі 

уақытта «Батыс Сұлтан 

құдық» перспективалық 

құрылымында тереңдігі 

4250 метр іздестіру 

ұңғымасын бұрғылау 

жұмыстары жүргізілуде. 

Келер жылы «Анабай» 

кен орнында бағалау 

жұмыстары басталады 

деп күтілуде. Егер 

"неркәсіптік газ 

қорлары табылып жатса, 

2020 жылы тәжірибелі-

пайдалану жоспарланып 

отыр. 

– # ,  

  

    

ө  ?  

  $ ө  

 %   ?

– Келешекте қысқа мерзімде кен 

орындарын пайдалануға беру нәтижесінде 

жыл сайын "ндірілетін газ к"лемі 500-550 

миллион текше метрді құрайтын болады. 

Бұл дегеніңіз – жергілікті тұрғындар үшін 

жүздеген жұмыс орны. 

Жоспарланған геологиялық барлау 

жұмыстарының нәтижесіне қарағанда 

шикізат қорының м"лшері 13-15 миллиард 

текше метрге "седі деп күтілуде. Дегенмен, 

Шу – Сарысу "ңірінің алқабы әлі де толық 

зерттелме қоймаған. Келісімшарттық 

аумақтың кешенді зерттеуін жан-жақты 

жүргізген жағдайда шикізаттық болжам 

қорлары одан да жоғары болуы мүмкін. 

Алдағы уақытта Оңтүстік аймақтарын 

энергетикалық ресурстармен жоғары 

деңгейде қамтамасыз ету негізінде 

келісімшарттық аумақты және жанындағы 

перспективалық аймақтарда алдыңғы 

қатарлы технологияларын қолданумен 

кешенді іздестіру, барлау жұмыстарын 

жүргізу к"зделген. 

&% "'(),

  

NARYQ

NARYQ

№43-44 (615-616) 28 қазан 2016 жыл

Өнім

Оқшау ой

Ол «Алдағы уақытта жылына 50 

мыңнан 60 мың тоннаға дейін сиыр 

және 300 мың тоннаға дейін қой етін 

Қытайға экспорттауды жоспарлап 

отырмыз. Бұл сандар отандық ет "ңдеуші 

кәсіпорындардан алынды», – деді.

Айта кетейік, Қытай Қазақстанның 9 

облысында аусылға қатысты шектеуді алып 

тастады. 2013 жылдан бері Қазақстанның 

барлық "ңірлерінен ҚХР-ға ет пен ет 

"німдерін тасымалдауға тыйым салынған 

болатын. Бұл ШҚО аумағында аусыл 

ауруының таралуына орай қолға алынған 

шара еді.

Жамбыл жұртшылығы өз 

жерінен өндірілген газдың 

иісін сезініп, өз елінде 

шығарылған өнімді тұтына бастағанына біршама 

уақыт болды. Осы Амангелді газ кенішін игеру – 

ел басындағы аса бір қиын кезең – тоқырау мен 

қаржының барынша қинап тұрған кезеңіне тап келген 

еді. Солай бола тұрса да, елімшіл азаматтардың 

арқасында орасан зор қоры бар газ кеніші аз уақыт 

ішінде пайдалануға берілді. Қазір оның игілігін ел-

жұрт көріп отыр. Осыған орай біз «Амангелді ГАЗ» 

жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бас директоры 

Қанат Құрманалиевпен әңгімелескен едік. 

ж

и

Орайы келген әңгіме

Ширек ғасырда 

ауылдан қалаға 

қарай босып кеткен 

жастардың тапқан 

жұмысы ең мықты дегенде құрылыс. 

Қалғаны байдың ауласын сыпырып, үйіне 

күзетші болып, базарда арба сүйреп, темір 

жолда жүк тасып, біразы автотұрақта 

тыйын жинап жүргені. Түк таппағаны 

Алматының Сейфуллин к"шесінде күні 

бойы жұмыс іздеп әркімге телміру, 

тоқтаған к"лікке таласа-тармаса жүгіру. 

Кейбірі жеке мекемелердің алдындағы 

үйшікте бір тәулікке күзетші болып, екі 

күн жалдамалы пәтерінде ұйқылы-ояу 

жүрумен "мірін "ткізеді. К"бі соған 

ыңғайланып алған. 

Дегенмен, қазақ жастары шетінен 

жалқау, ештеңе істегісі келмейді деген 

ойдан аулақпыз. Естеріңізде болса, 

тоқсаныншы жылдардағы тоқырау, 

қожырау кезінде жастар саудаға да жедел 

бейімделіп алды. Кей тұстарда, тіпті 

ұйғыр, "збектеріңізден де басып озды. 

Алайда "мір тек саудадан ғана тұрмайды. 

Біз жастарды жалқау демей-ақ қоялық. 

Біразы ауырдың астымен, жеңілдің 

үстімен жүріп, соған бейімделіп алған. Аз 

жұмыс істеп, мол ақша тапқысы келеді. 

Ал біле-білгенге негізгі кәсіп ауылда 

емес пе? Ізденгенге жүз түрлі жұмыс бар. 

Колхоз, совхоз тарағанымен ұжымдасып 

мал бағып, жерге ие болып, мая-мая 

ш"п жинап, егін егіп, бақша салып, 

тірлік жасауға мүмкіндік мол. Құрылыс 

та баршылық.Толып жатқан кәсіп түрі 

де жеткілікті. Айталық, кез келген ауыл, 

елді мекенде шаштараз, етікші, тігінші, 

сауданың сан түрі, мал "німін "ңдеу, 

қатық, құрт, ірімшік, қаймақ, сүт, қымыз, 

шұбат "ндіру бар емес пе? Тіпті түрлі тамақ 

пісіріп, кей мекемелерге апарып сатуға 

да болады. Тары, талқан, сарымай, жент 

дейсіз бе, бәрі ауылдан "ндіріледі. Тоқыма 

бұйымдарымен шұғылдану, жүн "ңдеу, 

к"рпе құрап, сырмақ тоқу, текемет басу 

секілді сан түрлі шаруамен айналысуға 

болады. Аяқ астында жатқан осыншама 

байлықты игермеу ұят енді.

Bркім "зінің бейіміне, ыңғайына 

қарай қолынан келетін жұмысты игеріп 

әкетуіне мүмкіндік мол. Мысалы, кейбір 

жігіттер техникаға икемі бар. Олар 

автож"ндеу цехын ашса қанеки. Eйткені 

қазір жұрттың бәрінде к"лік баршылық. 

Кейбірі теледидар ж"ндеп, компьютердің 

«ішек-қарнын» ақтарып тастап жинауға, 

соны жұмыс істетіп, интернетке 

қосуына ыңғайы бар. Тіпті кейбір 

"нертапқыш жел, су, күн қуатын 

тиімді пайдаланып, ауылды, мал 

фермаларын, егістік алқапты 

электр қуатымен қамтамасыз етуге 

болады. Алайда кей ауылда әп-әдемі 

салынған мәдениет үйі электр қуатынан 

ажыратылғандықтан, жарықсыз, жылусыз 

қаңырап бос тұр.

Ауылда жастар к"бейсе, жұмыс та 

молаяды. Туған жер алтын ұя, "скен "ңір 

қызыққа толы, жерұйық мекенге айналар 

ма еді.

Bр ауылда мәдениет үйі салынған. 

Сонда кейбір "нерге жақын азаматтар 

жергілікті әкімшілікпен байланысып, ауыл 

жастарының басын қосып, түрлі мәдени 

шара "ткізуіне болады. Аптасына екі-

үш мәрте сауық кешін, түрлі пікірсайыс 

"ткізу, "лең оқып, айтыс ұйымдастыруға 

не кедергі. Спорттық орындарды да ашуға 

мүмкіндік мол. Кейбір ауылда, тіпті жүзу 

бассейнін, жаттығу залын ашуға да жағдай 

бар. Онда футбол, волейбол, күрес, бокс, 

ұлттық ойын түрінен жарыс "ткізсе, қандай 

тамаша. Ендеше неге жастар серпілмейді?

Елімізде он жүздік жер әркімге 

берілуде. Соған ауылда жаппай үй салып, 

сан түрлі шаруамен айналысуға болады. 

Қыздар гүл "сірсін. Туған күн, той, 

мерекелерге соны сатсын, ол да кәсіп. 

К"бі жұмысқа шығайын десе сәбиін 

кімге бақтырып, қайда тастарын білмейді. 

Демек, жекеменшік бала-бақша ашуға да 

болады. Eйткені ауылда жастар к"беюде. 

Қалаға қарай зытып отырмай, соңғы 

жылдары отбасын құрып, сәбилі болып 

жатқандар да арта түскен. 

Жастардың бәрі жаппай жоғары білімді 

болғысы келеді. Барын салып, малын 

сатып, несие алып, әйтеуір диплом алады. 

Кейбірінің екі-үш дипломы бар. Бірақ 

қалада жұмыссыз сенделіп жүргені. Bрине, 

жастар оқысын, техниканы меңгерсін, 

ғылым қусын, дамысын, "сіп "ркендесін. 

Алайда соның бәрі ғалым болмайды ғой. 

Шетінен шенеунік, әкім, прокурор, заңгер, 

кеденші, сот болғысы келеді. Оның да 

заманы "туде. Сонда басқа кәсіпті кім 

игереді?

Жақында «Айтуға оңай» бағдармасында 

15-16 жасында, яғни тым ерте үйлеген 

жастар туралы мәселе к"терілді. Кейінгі 

жылдары бұл сирек кездесетін жәйт. Міне, 

сол тым жасынан шаңырақ к"терген азын-

аулақ жастар "з басынан кешкенін баяндап 

жатты. Солардың ата-анасы да жастар 

еді. Ғалымдардың пайымдауынша, жас 

отау құрғандардың сәбиі "скенде ақылды, 

алғыр, әдемі, дарынды, зерек, денсаулығы 

мықты болып шығады екен. 

Ал жетпісінші жылдары, яғни осыдан 

қырық, елу жыл бұрын ғана азаматтар 

әскерден келе салып 20-22 жасында 

үйленіп алатын. Қыздардың к"бі мектеп 

бітіре салысымен тұрмысқа шығатын. 

Соған орай қырық жасында немерелі 

болып, алпысында ш"бере сүйіп жататын. 

Ал тоқсаныншы жылдардан бері 

жастар, тіпті қырыққа дейін жүріп 

алатынды шығарды. Олардың айтатыны, 

«жұмыс жоқ, жағдай жоқ, үй жоқ, қалай 

шаңырақ к"теремін?» деген желеу. Бұл да 

ауылдағы тоқырау, жұмыссыздық, бей-

берекетсіздіктің салдарынан орын алған 

келеңсіз жағдай.

Қазақта той к"п екені даусыз. Соған 

орай тиісінше тойхана, кафе баршылық. 

Қолынан келгені тойхана салып, содан 

табыс табуға ыңғайланып алған. Сол 

тойға баратын қыз-келіншектер қас-

кірпігін түзеп, бетін әрлеп, боянатыны 

заңды нәрсе. Демек, маникюр, педикюр, 

визажист дей ме, қолынан келгенге ол да 

жұмыс. Яғни сұраныс бар. Жұрт кешіксе 

де тойдан қалмайды. Бармасақ ұят болады 

дейді. С"йтіп тойдан демалып емес, 

шаршап, шабылып қайтады. Той мәселесі 

б"лек әңгіме.

Бірер жыл бұрын «Дипломмен – 

ауылға» бағдарламасы қабылданды. Сол 

арқылы жастар ауылға баруда. Ендігі 

жерде осы жобаны халықтық науқанға 

айналдырып, үкімет тарапынан қаржы 

б"лініп, жастарымызға ауылда тұруға 

жағдай жасалса, күні ертең-ақ ауыл қайта 

түлеп, гүлденіп шыға келер ме еді.

Осының бәрін ауыл жастары жұмыс 

жоқ демесін, түрлі желеумен туған жерден 

жырақтамасын, алтын ұя, туған жерін 

"ркендетсін, атамекенін гүлдендірсін, 

ауылын абаттандыруға үлесін қоссын 

деген оймен айтып отырған жәйт. Ата-баба 

жатқан жер, туып-"скен топырақ қараусыз 

қалмасын.

Біле-білгенге далада да, қалада да 

жұмыс жетерлік.

* +  ('/*"',

 

Қ

ой

 м

ен

 с

иы

р 

ет

і э

кс

по

рт

та

ла

ды

Қой мен сиыр еті экспортталады

Жыл соңына қарай Қазақстан 

Қытайға сиыр және қой 

етін жеткізе бастайды. 

Ауыл шаруашылығы вице-

министрі Гүлмира Исаеваның 

хабарлауынша, экологиялық 

таза ет тасымалдау мәселесін 

қарастылып жатыр.

Соңғы кездері «ауыл тозып кетті, ауылда 

жастар қалмады, бәрі қалаға қарай ағылатын 

болды, ауылда тек қарттар ғана қалды», – деген 

сарындағы әңгіме жиі айтылатын болды. Ал осы 

алтын бесік ауылды өркендететін кім сонда?

Тәуелсіздік сарайында әр компания 

баламалы энергетика мен «жасыл 

экономика» саласында жеткен 

жетістігін к"рсетті. Осы байқауда с"з 

с"йлеген энергетика министрі Қанат 

Бозымбаев мұндай іс-шараның еліміздегі 

инновациялық технологияларды 

дамытуға зор септігін тигізетініне 

айрықша тоқталды. Ол елімізде 

алғаш рет "ткен халықаралық стартап 

жобалар байқауына жер-жерде ықылас 

танытқанын атап "тті. Соның айғағындай, 

1 мың жуық стартап жоба Астанадағы 

конкурсқа іріктеліпті. Министр «Елбасы 

Нұрсұлтан Назарбаевтың жүргізіп 

отырған сындарлы саясатының арқасында 

елімізде шетелдік инвесторларға барлық 

жағдай жасалған. Бүгінгі кездесуден 

кейін Қазақстанға жаңа технологиялар 

мен қомақты инвестициялар келетін 

болады. Ең үздік жобалар осы к"рмеде 

анықталады. Қазақстан жас мемлекет 

болса да, озық технологияларды дамытуға 

"з үлесін қосады. Осы байқаудың жаңа 

технологиялардың дамуына жаһандық 

деңгейде тың серпіліс беретініне 

сенімдімін» – деді. 

Ұйымдастырушылардың пікірінше, 

NEWENERGY global startup fest байқауы әлемдік 

деңгейде еліміздің инвестициялық әлеуетін 

к"теруге және инновациялық және стартап 

жобаларды елімізде дамытуға жол ашады. Үздік 

стартап жобаны 8 сарапшы анықтады. Байқау 

шарты бойынша, қатысушы 90 секунд ішінде "з 

стартап жобасын таныстырып үлгеруі тиіс.

" 0*"'12

Астанада NEWENERGY 

халықаралық стартап-

компанияларының 

байқауы өтті. Оған әлемнің 55 

мемлекетінің өкілдері қатысты. 

Халықаралық байқауда 100 

стартап жоба бақ сынады. 

Конкурс қорытындысы 

бойынша үздік 30 жоба 

«ЭКСПО-2017» халықаралық 

көрмесіне қатысуға жолдама 

алады. Сонымен қатар 5 

жобаны қаржыландыру 

көзделіп отыр.

Серпін

Амангелді газының 

Амангелді газының 

алауы сөнбейді

алауы сөнбейді

Ауылда 

Ауылда 

жүз түрлі 

жүз түрлі 

жұмыс бар

жұмыс бар

С

та

р

та

п

 ж

о

б

ал

ар

 ір

ік

те

лд

і

Стартап жобалар іріктелді