Ауданның және электрмен жабдықтау жүйесінің қысқаша сипаттамасы

- банктен қарыз (ссуда) алу (қандай сомаға қандай мерзімге)

- жаңа техникаларды алуға жұмсалатын инвестициялар.

Сату рентабельділігінің мақсатты деңгейлерін анықтау:

- бағалар деңгейлері;

- сәйкес таза табыс (прибыль),

Қабылданған шаралардың құндылығы:

- техникалық;

- экономикалық (тура және тіркес шығындарын төмендету);

- бэсекелестік қабІлет (жоғары сапалы жүмыстар жэне қызмет көрсету)

- электрмен жабдықтау жүйлерініңіісементтерінде энергия шығындарын төмендету.

Кернеуі 10/0,4 кВ, 220/110 кВ қосалқы станциясын күру, қайта қүру және кеңейту.

Бизнес түрі - қосалқы станцияны салу. Энергия жүйесімен байланыс,

АПК АРЭК таратушы электрторап компаниясының жүмыс күштері және

көлігі.

Жергілікті жагдай - жергілікті калық және мемлекеттік басқару орындарының жәрдемі.

Арнаулы салықтар мен субсидиялар жоспарлау ауданда қарастырылмайды.
Өнеркәсіпті басқару

Жобаланушы нысан АПК АРЭК мекемесінің қүзырында. Оперативтік

басқару АПК АРЭК қосалқы станция қызметімен жүргізіледі.

Жобаланатын нысан Еңбекті қазақ ауданында орналасқан. Қаржы мәселелері бойынша шешімдерді жергілікті билік орындарымен келісе отыра АПК АРЭК кәсіпорнының басшылыгы қабылдайды.

Жобаланушы нысан орналасқан аудандагы ауылшаруашылық түтынушылар өздеріне қажет электр энергиясын тек аталган қорек көзінен алады. Мұнда қызмет көрсетудің жоғары сапасын, жүкте-менің тәулік графиктерін және электрмен жабдықтаудың жоғары сенімділігін қамтамасыз ету қажет. Мүның бәрін ескере отыра, электр энергиясын парасатты бағамен қамтамасыз ету керек.

Қызмет көрсетудің жогары сапасы келесі мәселелерге байланы-сты:

- электр энергиясымен үзіліссіз жабдықтау;

- түтынушылардың кірмесіндегі кернеудің қалыптасқан ауытқуларын қамтамасыз ету;

- электрмен жабдықтау жүйелері элементтерінде энергия шығындарын төмендету.

8.1 Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Еңбекте жобаланып жатқан қосалқы станцияның 10 кВ (0,38 кВ) ши-наларынан жіберіліп жатқан электрэнергиясының құнын есептеу қажет септің алғашқы мэліметтері болып табылады [10]

- жобада қаоылданған электрмен жабдықтау сұлбасы ;

- максималдық жүктеменің пайдалану сагаттарының саны (Т_мах =3 000-4000 сағ);

- энергия шығындары сағаттарының саны (сағ)

- энергия жүйесінің 35 кВ шиналарынан жіберіліп жатқан электрэнергия қүны, теңге/кВт.сағ.

Берілістің С пол толық өзіндік қүны келесі өрнекпен анықталады [13]

Спол = Сэксп + Спот,

мүнда Сэксп - электр тораптарын күтуге, жөндеуге және олардың қажетін өтеуге жұмсалатын эксплуатациялық шығындар, теңге/жыл; Спот — электр энергия шығындарының құны, теңге/жыл; Эксплуатациялық шығындарды келесі жүмсалған қаражаттардан қүрастырады:

Сэксп = Сам+Сзп +Соб + Сос

І мұнда: Сам — амортизациялық аударымдар, теңге/жыл;

Сзп - жалақыға кететін шығындар, теңге/жыл; Соб- жабдықтың қажетін өтеуге жүмсалған шығындар, теңге/жыл; Сос - қоғамдық шығындар, теңге/жыл. Сэксп=856,8 + 5189,25 + 214,2+ 558,84 = 6819,1 мың теңге : Амортизациялық аударымдар

Амортизацияға кететін қаржылар

Сам=Ср+Ск.р

мүнда: Ср - қалпына келтіруге (реновация) жұмсалған аударымдар, теңге/жыл; Ск.р- күрделі жөндеуге кететін қаржылар, теңге/жыл.

Реновация - табиғи қызмет мерзімінде негізгі қорды (нысан бастапқы қүнын) толық қалпына келтіру. Сам мэні келесі өрнекпен табылады:

Сам=Р_ш%'К/100, мың теңге

мұндаі Рам% - амортизациялық аударымдардың нормасы;

К -нысанга жұмсалатын күрделі қаржы, теңге/жыл;

С_ам.АЖ-110кв=3.5*6800/100=238 мың теңге

Сам.220/110окс=6,3*6800/100=428,4 мың теңге

С_ам.Аж.220кВ=2,8*6800/100=190,4 мың теңге

С_ам =238+428,4+190,4=856,8 мың теңге

Жалақыға кететін шығындарға кіреді:

Сзм=Cзм*осн+СЗП.ДОП+ Ссс

мұнда Cзм*осн - негізгі жалақы, теңге /жыл; ,

Сзп.доп - қосымша жалақы, теңге/жыл; .

С_сс - элеуметтік қамсыздандыру жэне зейнеткерлер қорының аударымдарына жұмсалатын шығындар теңге/жыл.

Негізгі жалақы С_зм,_осн келесі өрнекпен анықталады

мұнда: п _пр - қызметкерлер саны (жұмысшылар, ИТҚ) және басқалар адам саны С_ср — жыл бойындағы орташа жалақы, теңге/жыл

С_зпосн= 17-222 = 3774 мың теңге _;

Қосымша жалақы келесі өрнекпен анықталады:

С_зп.доп =(0,1...0,15) Сзп.доп мың теңге

С_зп.доп =0,1-3774 = 377,4 мың теңге

Әлеуметтік сақгандыру мен зейнетқорына кететі аударымдар

в - әлеуметтк сақтандыруға және зенетқорына мемлекеттк мекемелердің нормативтері боиынша салыстырмалы бірліктеш аударылған қаржының

С_сс = 0,25 (3774 + 377,4) = 1037,85 мың теңге

С_зм = 3774 + 377,4 + 1037,85 = 5189,25 мың теңге — негізгі жалақы, теңге /жыл;

Жабдықтың қажетін өтеуге жұмсалған қаржылар.

Бүл шығындар кезектегі жөндеуге кеткен қаржылардың барлық түрлерін, қосалқы материалдардың құнын, сырт мекемелердің көрсеткен қызметін және басқа шыгындарды қосады, және амортизациялық аударымдардың біршама үлесі ретінде қабылданады:

С_0бс =Р* С_ам ,теңге/жыл ;

мұнда р=0,2-0,3 (төменгі кернеулі тораптар үшін үлкен мэні қабылданады). С_0бс=0,25*856,8 = 214,2 мын теңге
Жалпы тораптық шығындар

Жалпы тораптық шығындар келесі өрнекпен анықталады:

C_oc=n_рау*C_cpay+γ(C_aм+C_oбс) ,

мүнда npaу - басқару аппараты жүмыскерлерінің саны;

С_срау - басқару аппараты жұмыскерлерінің орташа жылдық жалақысы теңге/жыл;

ү - 0,025-0,05 тең қылып алынатын коэффициент

С_ос= 2-2,58 + 0,04(856,8 + 214,2)= 558,84 мың тенге.
Электр энергиясы шығындарының құны

Электр энергиясы шығындарының қүнын келесі өрнекпен анықтайды

мұнда: ΔА — электр энергиясының жылдық шығындары, кВт-саг;

α- электр энергияға тұйықталатын меншікті шығындар, теңге/жыл.

Энергияның жалпы шыгындары ДА ауа желілерінің сымдарьщдағы ДА вл және трансформаторлардағы ДА _то шығындарынан түрады. АЖ сымдарындағы шығындар(кВт-сағ) келесі өрнекпен табылады:

ΔА=∑[S² / U² *r0*li]τ*10^-3 ,

мүнда: i - желінщ есептік аиланының нөмірі;

п - айландар саны;

Sj - айланындагы есептік қуаты, кВА;

U_h- АЖ-ң номиналдық кернеуі, кВ;

г _оіэ 1; - меншікті активтік кедергІ,(Ом/км) жэне і айланының ұзындығы (км); т - шығындар уақыты (car).

Осыған үқсастырып 110 кВ АЖ-ң қалган фидерлерінің сымдарындағы энергия шығындары анықталады:

ΔА_аж=187318кВт-сағ;

ΔА_аж =8281 кВт-сағ;

ΔА_а;ІС169856кВт-сағ ;

110 кВ АЖ-ң сымдарындагы энергия шығындары кВт-пен келесі өрнекпен аңықталады:

ΔА=258773+187318+8281+169856+624188 кВт-сағ ;

Т рансформаторлардағы энергия шығындары кВт-саг-пен келесі өрнекпен анықталады

мұнда: ΔРст, ΔРм - трансформатордың болаты және мысындағы шығындар, кВт; S, Sн - трансформатордың есептік қуаты, кВА.

Энергия жүйелерінің ауылдық электр тораптарының бөлек элементтеріндегі электр энергия шығындарына жүмсалатын А_аж және А_тр меншікті қаржылары теңге/кВт-сағ-пен [1] деректеріне сэйкес қабылданады.

Тораптың бөлек элементтері үшін шыгындар уақытының орташа мэні [1] сәйкес тең:

τвлзз = 2500 сағ τ_вл10 = 1900 car

τпсзз/ю = 2000 сағ τ_пс10/од=1800 сағ.

Төртінші фидерде орналасқан трансформаторлардагы энергия шығындары анықталады

Осыган ұқсастырып қалган 110 кВ желілерінде орналасқан трансформатордағы энергия шығындары анықталады:

ΔА_трАЖ =117640 кВт-саг;

ΔА_трАЖ =123412 кВт-сағ;

ΔА_грАж=9372кВт-сағ ;

Трансформаторлардагы энергия шығындары қосылады: ΔА_тр=108768+117640+123412+9372=359192 кВт-сағ ;

Oнда қосынды шығындар қүрайды:

ΔА = ΔАдж +ΔА_тр =624188+359192=983380 кВт-сағ;

С_потһ983380*1,2-10³=1180 мың теңге

Жіберілетін электр энергиясының 1 кВт-сағ-ң толық құны

Берілістің толық өзіндік құны келесі өрнекпен табылады:

q=Спол/Апо, теңге/кВт-caғ ;

мүнда, С_пол - берілістің толық өзіндік құны, теңге ;

А_п0- жіберілген пайдалы электрэнергия, кВт-сағ.

A_n- мәні келесі формуламен анықталады

Ano =S_расч-соsφТ_тах*ΔА ,

мұнда: S_pac4 -желінің басындағы есептік қуат;

соsφ -қуат коэффициентінің орташа мэні (0,8-0,85);

Tmax - максималдық жүктемені пайдалану сагаттарының саны

Ano=3098.3-0.8-3500-983380=7691860kBт*caғ ;

С_пол=6819.1+1180=7991мьІңтеңге ;

q=79991000/7691860=1.03 теңге/кВтсағ ,

Қосалқы станцияның 10B (0,38кВ) шиналарынан жіберілетін электр энергияньщ өзіндік құны келесі шамамен анықталады

qотп=qc+q ,

мүнда: q_c - энергия жүйелерінде электр энергиясына жүмсалатын орташа меншікті келтірілген қаржылар (q_c тенге/ кВт-сағ, директивтік материал^дар негізінде қабылдану керек)

q_отп = 1,2 +1.03=2.23 теңге/кВт сағ .

Қосалқы станцияның 10 кВ (0,38кВ) шиналарындагы электр энергияньң құны банк несиесін алғанда келесі өрнекпен анықталады

β =E*n*k/A+q+q=(1,1*1,2*8000*1,2/7631860)+1,03=3,6 ,

мұнда: E_б -банк несие өтемін ескеретін күрделі қаражаттардың ақталу

коэффициенті;

nб - банк несиесі бойынша пайыздарды қайтарудың жылдық нормасы;

К-банк несиесі, теңге.

Қосалқы станцияның 110 B (10 кВ) шиналарынан жіберілетін электр энергияның таза табысты ескергендегі құны

β’=β+mβ ,

мүнда: m-салыстырмалы бірліктердегі рентабельділік деңгейі _t

Қосалқы станция 110 кВ (10 кВ) шиналарынан жіберілетін электр энергияның қосылған қүнының салығын (ҚҚС) ескеретін бағасы

β”=β’+m’β’ ,

мүнда: m'-салыстырмалы бірліктердегі ҚҚС қүраушысы β"=4,32+0,15*4,32=4,97 теңге/кВт сағ ,

Тәуекелдің (риск) бағасы

Өндірістік, нарықтық жэне қаржылық кауіптен сақтану үшін тәуекел жәйттерін (факторы риска) зерттеу керек, ол үшін графикалық әдіс пайдаланылады.

Графикты құру үшін келесі шамаларды анықтау керек:

Түрақты жылдық шығындар:

мұнда С_ам - амортизация шығындары;

C_3n - элеуметтік сақтандыру және зейнеткерлік қордың аударымдарын

ескергендегі жалақыға кететін шығындар;

С_ос - жалпы тораптық шығындар;

Сб - банк несиесі бойынша қайтарылатын ақшалардың жыл сайынғы сомасы

(егер банктен қарыз алынса)

И_тұр = 856,8 + 5189,25 + 518,84 + 3800 = 9805 мың теңге. Айнымалы жылдық

шығындар:

Иайн=Спот+qc*Aп0 ,

мүнда: С_пот - электр энергия шығындарының құны;

q_c - энергия жүйесіндегі электр энергияға жұмсалатын орташа меншікті келтірілген шығындар;

А_п0 - жыл бойында берілген пайдалы электр энергия.

И_айн = 803,6+ 1,2* 12631144- 10^-3= 15961 мың теңге ,

СПР - өнім қүны, тең жыл;

СРП-ҚҚСтьцескергендегі немесе ескермегендегі берілген өнімнің электрэнергиясының жылдық құны тең жыл

СРП- P A_n о (немесе β A_{n 0})

CPn = 2,3 * 12631144 -10^-3 = 29051 мын геңге.

Электрэнергиясын тасымалдаудың рентабельділігі P өрнекпен аңықталады

Р=ИП/Uтұр+Uайн ,

мұнда: ВП - жалпы таза табыс (валовая прибыль)

ВП=СРП- U_түр- Uaйн

ВП=29051- 9805-15961-3286 мың теңге

P=3286/16155+18225*100=12,l %

ҚҚС ескермегендегі электр энергиясын тасымалдаудан келетін жылдық таза табыс анықталады:

Пр=( β’- β)An0

П _р = (2,3 - 1,9) 12631144 *10^-3 =5052 мың теңге

8.1 сурет

1. Электр энергиясын ысырапты тасымалдау аймағы

2. Электр энергиясын ысырапсыз тасымалдау аймағы

3. Айнымалышығындараймағы

4. Тұрақты шығындар аймағы

5. РНДЗ-2-35/1000 айырғышы- Ідана ;

Қорытынды

Дипломдық жобада Іле ауданы 220/110кВ қосалқы станциясында екінші қуаты 200 МВА трансформаторды орнату қабылданған, ол жобаланатын ауданда электр торабы жұмысының кез-келген қалыпсыз режімдерінде барлық түтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз етуге мүмкіндіқ жасайды.

Таңдалған күштік жабдықтар, релелік қорғаныстың сұлбалары тұтынушыларды электрмен жабдықтаудың сенімділігін көтереді. Екінші трансформаторды орнатқанда жобаланған қосалқы станцияның 110 кВ шиналарынан жіберілген электр энергиясының 1 кВт сағ өзіндік қүны 3,6 теңге, 10 кВ шиналарынан 4,97 теңге, ал жылдық экономикалық тиімділік

5052 мың теңге құрайды.

Пайдаланылған эдебиеттің тізімі

1.Блок В.М. , Обушен Г.К. Пособие к курсовому и дипломному проектированию для электро энергетических специальности. М.: Высшая школа, 1981.

2. РУМ, сентябрь 1986 г., М.: Сельэнергопроект.

3. Сукманов В.И., Лещинская Т.Б. Дипломное проектирование, Методические рекомендации по электроснабжению сельского хозяйства.М.: 1998, 109с.

4. Захаров А.А. Методические указания к выполнению курсового проекта по дисциплине «Электроснабжение сельского хозяйств., Каз СХИ, Алма-Ата, 1989, 71 с.

5. Каганов И.Л. Курсовое и дипломное проектирование. М.: Ко-лос, 1980, 349 с.

6. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию. Под общей редакцией А.А.Федорова, т.2, Электрооборудование. М.: Энергоатомиздат, 1987. 51. Будзко И.А., Зуль Н.М. Электроснабжение сельского хозяйства. М.: Агропромиздат, 1990, 496 с.

7. Будзко И.А., Зуль Н.М. Электроснабжение сельского хозяйства. М.: Агропромиздат, 1990, 496 с.

8. Нормы технологического проектирования электрических сетей

сельскохозяйственного назначения. М.: Сельэнергопроект 1988.

9. Правило устройств электроустановок. Алматы, 2004, 463с.

10. Электрическая часть станций и подстанций (Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования). Под ред.Неклепаева Б.Н. М.: Энергия, 1972 , 607 с.

11. Шабад А.М. Расчеты релейной защиты и автоматики распределительных сетей. Л.: Энергоатомиздат, 1985, 295 с.

12. Беркович А.М. и др. Основы техники релейной защитыМ.: Энергоатомиздат, 1984.376 с.

13. Исламбакиев Д.К., Джаржанова Л.А., Абдурахманов А.А. Практическое руководство к вьшолнению раздела Определение

технико-экономичесьсих показателей и составление бизнес-

плана в курсовом и дипломном проектировании по электро-снабжению сельского хозяйства. Алматы: Каз НАУ,2000Д4 с.

14. Матаев Ө.М., Жаржанова Л.А., Абдрахманов А.А.,Үмбетқүлов Е.Қ. Электр тораптары. Алматы: КазНАУ, 2004 ж, 326.

15. Луковников А.В., Шкрабак В.С. Охрана труда.М.: Агропромиздат, 1982

16. Руководящие указания по организации работы с персоналом на энергопредприятиях. М.: 1982.

17. Норма испытания электрооборудования и аппаратов электроустановок потребителей.М.: Энергоатомиздат, 1982.

18. Долин П.А. Справочник по технике безопасности.М.: Энергоатомиздат, 1985.

Анотация

Бұл дипломдық жоба екі бөліктен тұрады:

Түсіндірме жазба және графикалық бөлімнен.

Түсіндірме жазба парақтан кестеден, суреттен тұрады.

Графикалық бөлімнен сегіз парақ сызбадан тұрады.

Түсіндірме жазбада электр жүктемелері, екі және үш фазалы қысқа тұйықталу тоқтары, кернеудің шектемді шығындары, күштік трансформатордың қуаты және сандық есептелген. Арнаулы мәселе ретінде 220/110/10 кВ АЖ өткізу қабілетін көтеру қарастырған. Жобаның соңында электрмен жабдықтаудың техникалық – экономикалық көрсеткіштері және биснес жоспар қарастырылған.

Графикалық бөлім 220/110/10 кВ фидерлердің ҚС карта-сұлба 220/110 кВ ҚС бір фазалық сұлбасы, ҚС жоспарымен қимасы.