Атты VII халықаралық Ғылыми-əдістемелік конференция жəне қазақ психологиялық ҚОҒамының І қҰрылтай съезінің



жүктеу 9,13 Mb.
Pdf просмотр
бет178/207
Дата14.11.2018
өлшемі9,13 Mb.
#19911
1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   207

356 

По  определению  А.В.  Петровского: “Напряженность – склонность  индивида  к  переживанию 

тревоги,  характеризующаяся  низким  порогом  возникновения  реакции  тревоги;  один  из  основных 

параметров индивидуальных различий. Тревожность обычно повышена при нервно – психических и 

тяжелых  соматических  заболеваниях,  а  также  у  здоровых  людей,  переживающих  последствия 

психотравмы,  у  многих  групп  лиц  с  отклоняющимся  субъективным  проявлением  неблагополучия 

личности” [5, с. 64]. 

Причиной  возникновения  психической  напряженности  может  быть  не  только  высокий  темп 

деятельности,  но  и  вынужденная  бездеятельность,  затянувшееся  ожидание  предстоящей 

деятельности, отсрочка ее выполнения или незапланированное прерывание (например, вынужденный 

перерыв в деятельности). Всякое прерывание деятельности вызывает у человека состояние напряжен-

ности,  поскольку  он  стремился  закончить  данную  деятельность,  реализовать  возникшую у  него 

потребность добиться поставленной цели. 

Т.А.  Немчин  выделяет  три  разновидности  состояния  нервно-психического  напряжения  в 

соответствии  с  интенсивностью  его  выражения:  слабое,  умеренное  и  чрезмерное.  Первая  степень 

называется напряжением лишь условно, так как признаков напряжения либо не наблюдается совсем, 

либо  их  проявления  настолько  незначительны,  что  индивидуум  не  считает  свое  состояние 

эмоционально-напряженным.  При  умеренно  выраженном  психическом  напряжении  в  психической 

деятельности  наблюдаются  явные  позитивные  сдвиги:  возрастает  внимание,  изменяется  функция 

памяти,  увеличивается  продуктивность  мышления,  повышается  продуктивность,  увеличивается 

точность  движений,  уменьшается  количество  ошибок.  Н.В.  Витт  предлагает  использовать  для 

обозначения такого вида эмоциональной напряженности термин «эмоциональная активация». Третья 

степень  нервно-  психического  напряжения  характеризуется  признаками  нарушений  в  психической 

сфере:  снижается  объем  внимания,  его  устойчивость  и способность  к  концентрации,  способность  к 

переключению  внимания;  снижается  продуктивность  кратковременной  памяти;  обнаруживаются 

негативные сдвиги в способности к решению логических задач; страдает координация [6, с. 12]. 

Степень  возникающего  напряжения  обусловлена  также  и  психологическими  особенностями 

ребенка:  мотивационными,  интеллектуальными  и  другими  психологическими  характеристиками, 

жизненным  опытом  индивида,  объемом  знаний  и  т.д. «Основная  роль  в  возникновении  угрозы 

принадлежит  не  столько  объективной  опасности  и  объективным  возможностям  противостоять  этой 

опасности,  сколько  тому,  как  ребенок  воспринимает  ситуацию,  оценивает  свои  возможности,  т.е. 

субъективному  фактору» (Кофт).  По  мнению  Р.  Лазаруса,  характер  ответных  реакций  на  стресс 

обуславливается  такими  психологическими  факторами  как  значимость  ситуации  для  субъекта, 

интеллектуальные способности и пр.  

Эмоциональная  напряженность  может  возникнуть у  ребенка  при  попадании  в  трудные, 

экстремальные условия, при умственной и эмоциональной перегрузке, создаваемой необходимостью 

быстрого  принятия  ответственного  решения;  трудностями  задачи;  дефицитом  времени  при 

выполнении  значимой  для  человека  деятельности;  повышенной  ответственностью  за  выполняемую 

работу; неудачами в деятельности и т.д. 

Эти  трудности  вместе  с  возрастными  особенностями  развития  эмоциональной  сферы 

(эмоциональная  неустойчивость,  невысокий  уровень  саморегуляции  и  рефлексии)  создают  условия 

для  возникновения  эмоциональной  напряженности,  которая  в  младшем  школьном  возрасте  имеет 

такие  проявления,  как  повышенный  уровень  тревожности,  заниженная  самооценка  и  чувство 

неполноценности, фрустрированность и пр. 

Тем  не  менее,  необходимо  отметить,  что  у  детей  младшего  школьного  возраста  эмоциональная 

напряженность  еще  не  является  устойчивой  чертой  характера  и  относительно  обратима  при 

проведении  соответствующих  психолого-педагогических  мероприятий,  ее  можно  существенно 

снизить, если педагоги и родители, воспитывающие его, будут соблюдать нужные рекомендации. 



 

Литература 

1.  Практическая психология образования. – М.: ТЦ «Сфера», 1998. 

2.  Эмоциональные нарушения в детском возрасте и их коррекция. – М., 1990. 

3.  Прихожан А. М. Причины, профилактика и преодоление тревожности / Психологическая наука и 

образование – 1998 – № 2. 

4.  Немов Р. С. Психология: В 3 кн. Кн. 3: Психодиагностика. – М.: «ВЛАДОС». – 1999. 

5.  5.Т. А. Состояния нервно – психического напряжения. – Ленинград: Издательство Ленинградского 

университета, 1983. 

6.  6.Бодров В. А. Психологический стресс: развитие и преодоление: ПЕР СЭ; Москва; 2006. 

 

 

 



357 

Карауылбаев С.К., Ермаханова А.Қ. 

(Қазақстан Республикасы, Тараз қ.,  

М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті) 

ЖАСӨСПІРІМ ОҚУШЫЛАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІГІ ЖƏНЕ  

КИБЕРБУЛЛИНГ МƏСЕЛЕСІ 

Қазіргі  кезде  мамандар  кибербуллинг  əсерінен  жасөспірімдердің  өз-өзіне  қол  жұмсау 

оқиғаларының  көбеюін  жиі  талқылауда.  Кибербуллингтің  таралуы  Интернет-технологиялардың 

дамуы мен Интернет-агрессия жағдайларының өсуіне байланысты болып отыр. Агрессияның бұл түрі 

жасөспірімдер  арасында  кеңінен  танымал,  себебі  жəбірлеушінің  аты-жөні  анонимді  болғандықтан 

зорлық-зомбылыққа бейім жасөспірімдер белсенділік танытуда. Агрессияның қашықтықтан жасалуы 

жəбірленушінің  реакциясын  жəне өз  əрекетінің  нəтижесін  көруге  мүмкіндік  бермейді, жанашырлық 

сезімін тудырмайды. Ақпараттың берілу жəне жауаптың қайту жылдамдығы жоғары, əрі электрондық 

байланыс құралдары барлығына қол жетімді. 

Соңғы жылдары зерттеушілер кибербуллинг құбылысын зерттеп, диагностикалау жəне алдын алу 

жұмыстарын жүргізуде. Бұл салада əсіресе шетелдік ғалымдардың есімдері кеңінен белгілі [1, Б.293]. 

Біздің  мақсатымыз – кибербуллинг  құбылысының  жасөспірім  психологиясына  əсерін  зерттеу 

жəне киберқауіпсіздіктің алдын алу жұмыстарының психологиялық мазмұнын анықтау. 

Мақсатқа  жету  үшін  мынадай  міндеттерді  шешу  қажет: «кибербуллинг»  феномені  негізін 

теориялық тұрғыда анықтау; киберқауіпсіздіктің құрбаны болған жасөспірімге психологиялық көмек 

көрсету құралдарын айқындау; кибербуллингтің алдын алудағы психологтың қызметін сипаттау. 

Мəселелерді  шешуде  келесі  зерттеу  əдістері  пайдаланылды:  əлеуметтік,  əлеуметтік-

педагогикалық,  психологиялық  əдебиеттерді  талдау;  фактілерді  жүйелеу;  нормативтік  актілерді 

талдау; сауалнама жүргізу, тестілеу. 

«Кибербуллинг»  терминін  алғаш  рет  канадалық  педагог  Билл  Бельсейдің  ғылыми  айналымға 

енгізіп,  оны  ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  пайдаланып  басқаларға  зиян  келтіргісі 

келетін жеке немесе топтардың қасақана, қайталайтын əрекеті деп анықтады. Дегенмен, басты ұғымы 

– қорқыту,  басқаларды  қорқытып-үркітуге,  өзіне  бағындыруға  бағытталған  физикалық  немесе

психологиялық террор [2, Б.78]. 

Буллингтің екі түрі бар: тікелей, физикалық жəне жанама, оны əлеуметтік агрессия деп те атайды. 

Кибербуллинг – ұялы  телефондар,  Интернет,  басқа  да  электрондық  құрылғылардың  көмегімен 

келеке  ету  (бірнеше  мағынада  түсінуге  болатын  бейнелер  мен  фотосуреттерді  жіберу,  мазақтау, 

қауесеттерді тарату жəне т.б.) [1, Б.293].  

Сондықтан біз кибербуллингті буллингтің күрделі, қолжетімді жəне толық таралатын түрі екенін 

анықтай аламыз. 

Кибербуллингтің  пайда  болуы  Интернеттің  дамуымен  байланысты.  Қазір  Интернет  адамдардың 

санасын, талғамдарын, көзқарастарын, əдеттерін қалыптастыратын «əлеуметтік бағыттаушы» болып 

табылады. Жасөспірімдердің көбісі бос уақытын əлеуметтік желілерге жұмсайды. 

Америка Құрама Штаттарында бір жылдың өзінде оқушылардың оннан төрт бөлігі орта есеппен 

алғанда  үш  рет  кибербуллинг  шабуылына  (яғни  қорқыту  жəне  қорлау  əрекеттері)  ұшырайды; 

шамамен оннан бір бөлігі бес-алты шабуылды бастан өткереді, ал оннан екісі жеті жəне одан да көп 

əжуаға тап болған. Еуропаны алып қарайтын болсақ, балалар мен жасөспірімдердің басым көпшілігі 

Польшада (52%) жəне  Эстонияда (31%) кибершабуылға  ұшырады.  Ең  төменгі  көрсеткіш  Бельгияда 

(10%). Көптеген жағдайларда жəбірленушілердің 60-70% (орташа есеппен Еуроодақ пен АҚШ үшін) 

қылмыскерлерді тікелей бетке таниды [2, Б.79]. 

Кибербуллингтің  өсу  динамикасын  бағалау  өте  қиын,  өйткені  əрбір  бала  өзімен  байланысты 

осындай əрекеттер туралы хабарлайды. 

Кибербуллингтің  өсуі  қалалық  жасөспірімдердің 80% əлеуметтік  желіде  профилі  бар,  олардың 

əрқайсысының алтыншы бөлігі 100-ден астам достар, 4% əлеуметтік желілерде 300-ден астам достар 

бар.  Бұл  балалар  өте  қызықты,  Интернетті  біліп,  Интернеттегі  таныстармен  шынайы  өмірде 

таныстармен  жиі  кездесетіндіктерін  білдіреді.  Жасөспірімдер  əлеуметтік  желілерді  нақты  əлеммен 

теңестіреді.  Сонымен  қатар,  əлеуметтік  желілерде  жасөспірімдер  агрессиялық  бейімділікті  оңай 

түсінеді, агрессия еркін, жасырын жəне жиі жазасыз. 

Кибербуллингтің  өсу  динамикасын  бағалау  өте  қиын,  өйткені кез  келген  бала өзіне  байланысты 

осындай əрекеттер туралы хабарлай бермейді. 

Қалалық  жасөспірімдердің 80% жуығында  əлеуметтік  желілерде  профилі  бар,  олардың  əрбір 

алтыншысының 100-ден астам достары, 4%-ының əлеуметтік желілерде 300-ден астам достары бар. 

Бұл  балалар  Интернеттегі  таныстарымен  шынайы  өмірде  таныстары  сияқты  өте  жиі  сөйлеседі. 



жүктеу 9,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   207




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау