421
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
−
баланстың өтімділігін, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және төлеу
қабілеттілігінің абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерін анықтау;
−
кәсіпорын табыстылығын бағалау;
−
кәсіпорын табысының салыстырмалы көрсеткіштерін, сондай-ақ олардың
деңгейінің өзгеруіне әсер етуші факторларды есептеп шығару;
−
кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
−
кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді
болжау, яғни оның қаржылық стратегиясын анықтау.
Кәсіпорынның қаражаттарының айналымдылығының кешенді көрсеткіші -
жиынтық активтердің айналымдылығы кәсіпорынның салалық ерекшеліктері мен іскерлік
стратегиясына тәуелді болады.
Жоғарыда
айтылған
жағдайлардан
кәсіпорынның
қаражаттарының
айналымдылығын жылдамдатудың келесі негізгі бағыттарын ұсынуға болады:
−
тауарларға (жұмыс, қызмет) деген бағаны және өндіріс пен айналыс шығындарын
төмендету;
−
жабдықтауды тиімді басқару негізінде запастарды төмендету;
−
өнімді (жұмыс, қызмет) сатып алушыларды коммерциялық несиелеу мерзімін
қысқарту және олармен келісім бойынша есеп айырысу шарттарын қатаңдату;
−
тозуды (амортизацияның қалыптасуын) есептеу нормасын оны жедел есептеу
тетіктерін қолдану есебінен қысқарту;
−
кәсіпорын қызметтерінің түрлерін қаражаттардың айналымының жоғарғы
жылдамдығымен сипататалатын кәсіп сферасына қаржылық ресурстарды инвестициялау
жолымен диверсификациялау;
−
меншікті
айналым
қаражаттарын
нормалау
бойынша
жұмыстарды
(қажеттіліктерді анықтау) оларға деген қажеттіліктерді жыл сайын анықтау жолымен
жақсарту;
−
сауда кәсіпорындарында тауар қозғалысының тізбектерін қысқарту;
−
өніммен (жұмыс, қызмет) жабдықтау мен тұтынушылар арасындағы есеп
айырысудың алдағы айтылған тиімді формаларын енгізу.
Кәсіпорын қаражаттарының айналым жылдамдығын көтеру туралы айтқан кезде
оның рентабельділік деңгейіне, осыған байланысты оның қаржылық ресурстарын тиімді
пайдалануға сату табыстылығы мен активтердің айналымдылығы өзара байланысты
болғанда ғана қол жеткізуге болатындығын есепке алу керек.
Кәсіпорынның экономикалық дамуының жалпы стратегиясының бір бөлігі бола
отырып қаржылық стратегия оларға қарағанда бағыныңқы сипатта болады және оның
мақсаттарымен, бағыттарымен келісімді болуы керек. Сонымен қоса, қаржылық стратегия
кәсіпорынның экономикалық даму стратегиясының қалыптасуына белгілі бір мөлшерде
әсер етеді. Бұл кәсіпорынның жалпы стратегиясы – экономикалық дамудың жоғары
темпін қамтамасыз ету және бәсекеге қабілеттілікті арттыру, соған сәйкес тауар
нарығының даму тенденциясымен байланысты (тұтынушылық немесеөндіріс
факторлары). Егер тауарлы және қаржылық нарық даму тенденциялары сәйкес келмесе,
қаржылық шектеулер себебінен кәсіпорынның дамуының жалпы стратегиясының
мақсаттары іске асырылмауы жағдайы орын алуы мүмкін. Мұндай жағдайда қаржылық
стратегия кәсіпорынның жалпы даму стратегиясына белгілі бір түзетулер енгізеді.
Осылайша, қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның
іскерлік қарым-қатынастағы потенциалын анықтайды, кәсіпорынның өзінің және оның
серіктестерінің қаржылық және басқа қатынастар тұрғысындағы экокомикалық
қызығушылықтары қаншалықты дәрежеде кепілдендірілгенін бағалайды.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Фатхутдинов Р.А. «Управление конкурентоспособностью организации».
Учебник – М.: Изд-во Эксмо, 2010г.
422
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
2. Фатхутдинов Р.А. «Стратегическая конкурентоспособность». Учебник – М.:
Изд-во экономика, 2011г.
3. Чепурной И.П. «Конкурентоспособность продовольственных товаров».
Учеб.пособие – М.: 2009 г.
Актуальные вопросы развития системы государственного
планирования в Республике Казахстан
Серикова С.С.
Академия государственного управления при Президенте Республики
КазахстанРеспублика Казахстан, Астана
E-mail:
saule.serikowa@yandex.ru
Существование такого государственного института как бюджетная система
обуславливает стремление всех его участников к повышению эффективности управления
бюджетными средствами. Государство, выполняющее роль субъекта распределения и
перераспределения национального дохода, несет ответственность перед своими
гражданами за справедливость и качество осуществления данного процесса.
В последние годы в нашей стране предприняты ряд важных шагов по
реформированию государственного управления. В число приоритетов обозначено
внедрение новой системы государственного планирования и бюджетирования,
ориентированного на результат.
Предпосылками внедрения данной системы послужило то, что в 2006-2007 годах в
республике сложилась система ситуативного управления, то есть ориентация на решение
текущих проблем путем разработки стратегических и программных документов, общее
количество которых превысило 600 документов (стратегии, государственные, отраслевые
(секторальные) и региональные программы, концепции, доктрины).
С учетом всех особенностей сложившейся ситуации не представлялось возможным
оценить эффективность реализации программных документов и расходования
бюджетных средств, что препятствовало развитию системы государственного
управления в целом. Так, с целью пересмотра действующего механизма стратегического,
экономического и бюджетного планирования Правительством Казахстана была
разработана Концепция по внедрению системы государственного планирования,
ориентированного на результат [1].
Первым шагом по реализации обозначенных задач стало принятие нового
Бюджетного кодекса, определяющего основные положения бюджетной реформы, в
частности, государственного планирования и бюджетирования, ориентированного на
результат.
Система государственного планирования, как гласит статья 60 Бюджетного
кодекса, определяется Президентом. В этой связи был принят Указ Президента
Республики Казахстан «О Системе государственного планирования в Республике
Казахстан».
Также важным оказалось принятие следующего Указа Президента Республики
Казахстан «О Системе ежегодной оценки эффективности деятельности центральных
государственных и местных исполнительных органов областей, города республиканского
значения, столицы»,который устанавливал основные положения, принципы, направления,
определял систему органов и порядок проведения ежегодной оценки эффективности
деятельности государственных органов и обжалования ее результатов[1].
Однако, опыт реализации реформ позволил увидеть как преимущества, так и
недостатки государственного планирования, ориентированного на результат.
Преимуществами действующей модели являются:
