2 кесте – «РЗА» АҚ-ның технико-экономикалық көрсеткіштері
№
|
Негізгі көрсеткіштер
|
Өлшем бірлігі
|
2008
жыл
|
2009
жыл
|
Өзгеріс (+ ; -)
|
мың тг.
|
үлес салмағы, %
|
1
|
Өткізілген өнімнен түскен түсім
|
мың тг.
|
3058685
|
2487431
|
-571254
|
-18,7
|
2
|
Өнімнің өзіндік құны
|
мың тг.
|
2710081
|
2350838
|
-359243
|
-13,3
|
3
|
Жалпы табыс
|
мың тг.
|
348604
|
136593
|
-212011
|
-60,8
|
4
|
Кезең шығындары
|
мың тг.
|
148990
|
115962
|
-33028
|
-22,2
|
5
|
Негізгі қызметтен түскен табыс
|
мың тг.
|
199614
|
30000
|
-169614
|
-84,9
|
6
|
Негізгі емес қызметтен түскен табыс
|
мың тг.
|
-
|
-
|
-
|
-
|
7
|
Салыққа дейінгі жиынтық табыс
|
мың т.
|
199614
|
30000
|
-169614
|
-84,9
|
8
|
Таза табыс
|
мың тг.
|
196746
|
24000
|
-172746
|
-87,8
|
9
|
Өткізілген өнімнің 1 тг кеткен шығыны
|
теңге
|
88,6
|
94,5
|
5,9
|
6,7
|
10
|
Өнім рентабельділігі
|
%
|
7,3
|
1,02
|
-6,28
|
-86,03
|
11
|
Сату рентабельділігі
|
%
|
6,43
|
0,96
|
-5,47
|
-85,1
|
12
|
Өндіріс рентабельділігі
|
%
|
24,6
|
2,2
|
-22,4
|
-91,1
|
13
|
Жұмысшылардың орташа тізім саны
|
адам
|
400
|
420
|
20
|
5
|
14
|
Жұмысшылардың еңбекақы қоры
|
мың тг.
|
1224157
|
1565149
|
340992
|
27,9
|
15
|
Жұмысшылардың орташа еңбекақысы
|
теңге
|
29835
|
36331
|
6496
|
218
|
16
|
Негізгі құралдардың орт. жылдық құны
|
мың тг.
|
326603
|
606460
|
279857
|
85,7
|
17
|
Айналым құралдардың орт. жылдық құны
|
мың тг.
|
474745
|
480380
|
5635
|
1,2
|
18
|
Қор қайтарымы
|
теңге
|
9,37
|
4,1
|
-527
|
-56,2
|
19
|
Қор сиымдылығы
|
теңге.
|
0,11
|
0,24
|
0,13
|
118,2
|
20
|
Қормен қарулану
|
мың тг.
|
816,5
|
1443,9
|
627,4
|
76,8
|
Ескерту - «РЗА» АҚ-ның жылдық есеп мәліметтері негізінде есептелді
|
2-кестені қарастырсақ екі жылдың арасында айтарлықтай айырмашылық бар. Сол көрсеткіштерді бір-бірімен салыстырып, анықтап талдап көрейік. Өткізілген өнімнен түскен табыс есепті жылды базалық жылмен салыстырсақ, ауытқу -571254 мың тг құрап, 18,7 пайыз теріс өзгеріс алып келді. Өнімнің өзіндік құны - шикізаттарға шығындардың өсуіне байланысты 13,3 пайызға кемуімен байқалса, жалпы табыстың сальдосы -212011 мың тг құрап отыр. Кезең шығындарына тоқталсақ, бұл 2008 жылы 148990 мың тг құраса, 2009 жылы 115962 мың тг құрап -33028 мың тг, яғни 22,2 пайызға азайып отыр. Бесінші көрсеткіш негізгі қызметтен түскен табыс 2008 жылды 2009 жылмен салыстырғанда 84,9 пайызға төмендеді. Салыққа дейінгі жиынтық табысты қарайтын болсақ, 2008 жылды 2009 жылмен салыстырсақ, 15,1 есе теріс өзгеріс байқалады. Бұл жалпы есепті жылы табыстың айтарлықтай төмендеуі және шығындардың көбеюі қатты әсер етті. Сегізінші көрсеткіш таза табысқа келетін болсақ, корпоративтік төлемнен кейін 2009 жылды өткен жылмен салыстырсақ -172746 мың тг болып 87,8 пайыз төмендеді. Өткізілген өнімнің 1 тг кеткен шығыны 2008 жылы 88,6 болса, 2009 жылы ол 5,9 мың тг өсіп, 6,7 пайызға жоғарылаған. Келесі көрсеткіштеріміз кәсіпорынның рентабельділігімен тығыз байланысты өнім және сату рентабельдіктеріне келетін болсақ, бұлар 86,03-85,1 ге дейін төмендесе, өндіріс рентабельділігі бұдан да үлкен айырмашылықты 91,1 пайыз теріс нәтижені көрсетіп тұр. Бұл өзгеріс кәсіпорынның үлкен шығындарымен және таза табыстың азаюымен түсіндіріледі. 2008 жылы 400 адам болса, ал 2009 жылы 5 % артып 420 адамға жеткен. Сәйкесінше бұл өзгеріс жұмысшылардың еңбекақы қорына өз ықпалын тигізіп отыр, мұндағы ауытқу 6496 мың тг құраған. "РЗА" АҚ-ның жұмысшыларының орташа айлық еңбекақысы екі жыл көрсеткіштерін салыстыра келе 6496 мың теңгеге өскен, нәтижесінде есепті жылы 21823,1 теңге болып отыр. Кәсіпорындағы негізгі құралдардың орташа жылдық құны 2004 жылы 143132,0 мың теңге.
Келесі қарастыратын көрсеткішіміз ол қор сыйымдылығы, яғни 1 теңге өнім көлеміне қанша негізгі қор келетінін көрсетеді. Қор сыйымдылығы – бұл өте қажет көрсеткіш, ол капитал салымдарының үнемдеуімен немесе олардың ұлғаюымен байланысты. Қолданылған негізгі капиталдың деңгейі бір жағынан кәсіпорынның қор құрылымын құруда қолданылатын прогрессивті технологиялық политикасы. Ал екінші жағынан өнім шығару өндірісінде ұйымдастыруы мен технологиясы. Бұл жағдайда басшылар негізгі қорлардың нақты қалай қолданатынын білу керек екендігін көрсетеді.
Бұл мақсаттар үшін негізгі капиталды қолдануды бағалайтын көрсеткіштер жүйесі қолданылады. Олардың ішінде ең маңыздалары қор қайтарымдылығы, қор сиымдылығы көрсеткіштері. Қор қайтарымдылығы өткізілген өнімнен түскен түсімнің негізгі құралдарына қатынасына тең.
2.2 Кәсіпорынның мүліктік жағдайын талдау
Баланс активтерінін құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кә-сіпорынның барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінін абсолютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысында, осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және олар-да болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның же-ке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді.
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол осы кәсіпорын жұмысының оң нәтижесін сипаттайды. Алай-да, кәсіпорын мүлік құныньщ өсу себептерін талдағанда, жоғары деңгейі ба-ланстық есептің номиналды көрсеткіштерінің нақты көрсеткіштерден айтар-лықтай ауытқуына әкеліп соқтыратын инфляция әсерін ескеру қажет. Отандық тәжірибеде инфляцияны есепке алу тек негізгі құралдардың баланстық құнын құру барысында жүргізіледі.
Отандық есептік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар, дайын өнім және тауарларды қайта бағалау жүргізілмейді. Сондықтан да олардың құнының өсуі, инфляциялық фактор әсерінен болатыны күмәнсіз.
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың таратылуына талдау жасау үшін келесі 3-аналитикалық кесте құрылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
