129
2.1.6.4.
Топырақ жəне жер ресурстары
Индустриалды даму техногенді бұзылған аумақтардың артуымен, олардың қайта
қалпына келуінің азаюымен, антропогенді факторларға төзімділігімен қатар жүреді. Табиғи
ландшафтқа қатты залалын тау-кен аумағындағы көмір жəне экономиканың металл өндірісі
салалары əкеледі.
Жалпы құртылған жерлер ауданы облыстың жалпы ауданының 0,1%-н құрады. Өндіріс
жұмыстары аяқталған, пайдаланылып біткен жер үлесі 2014-2015 жылдары жалпы құртылған
жерлердің 23,7 пайызын құрады (2016 жылы – 10%)
Қарағанды облысының ауылшаруашылық мақсаттағы жерлері 2014 жылы 13 337,3
(31,2% аймақтың жалпы алаңынан), 2015 жылы - 14238,3 мың га (33,3% аймақтың жалпы
алаңынан), 2016 жылы – 14021,5 (32,7% аймақтың жалпы алаңынан). Олардың ішінде негізгі
үлесті (шамамен 86%) жайылымдар алып отыр.
Облыстың аумағы 42798,2 мың га. 2016 жылдың 1 қазанындағы ақпарат бойынша ауыл
шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ауданы - 14021,5 мың га немесе облыс аумағының
32,7% жəне 7337 ауыл шаруашылық тауар өндірушілерге бекітілген.
Соңғы үш жылда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ауданы 2323,6 мың га
артты, оның ішінде 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда – 738,4, 2015 жылы - 901 мың
гектарға, 2016 жылы – 684,2 мың гектарға.
Елді мекендердің жерлерінің аумағы 2014 жылдан 19,7 мың гектарға үлкейді.
Кесте 68.
Областың жер қорының категория бойынша болынуы
№
Категория
атауы
Өлшем
бірлігі
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
Өзгеруі (+.-)
2014 ж.
2013
жылға
2015 ж.
2014
жылға
2016
ж.
2015
жылға
1. Ауыл
шаруашылығы
мақсатындағы
жерлер
мың.га 13337,3
14238,3
14021,5
738,4
901
-216,8
2. Мекендердің
жерлері
3894,1
3887,2
3913,8
-8,9
-6,9
26,6
3. Өнеркəсіптік,
көлік, байланыс
жəне басқа
ауылшаруашылық
мақсатындағы
емес жерлер
225,8
234,6
234,9
2,9
8,8
0,3
4. Ерекше
қорғалатын
табиғи
аймақтардың
жерлері
549,7
549,7
550,0
0
0
0,3
5. Орман
қорларының
жерлері
204,6
204,3
204,3
3,7
-0,3
0
6. Су қоры жерлері
52,4
55,6
55,6
6,7
3,2
0
7. Босалқы жер қоры
17380,5
16474,7
16664,3
-742,8
-905,8
189,6
Қорытынды
35644,4
35644,4
35644,4
0
0
0
Областың аумағы
42798,2
42798,2
42798,2
0
0
0
130
Қордағы жерлер 2014-2016 жылдары 716,2 мың га азайды, оның ішінде: ауыл
шаруашылығы мақсатындағы жерлерге – 684,2 мың га, елді мекендердің жерлеріне – 19,7 мың
га, су қорынына – 3,2 мың га жəне 9,1 мың га-өнеркəсіп жерлеріне ауыстыру есебінен.
Кесте 69.
Облыстың жер қорының алқантарға болынуы
№
Категория
атауы
Өлшем
бірлігі
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
Өзгеруі (+.-)
2014 ж.
2013
жылға
2015 ж.
2014
жылға
2016
ж.
2015
жылға
1.
Егістік
мың.га
1138,2
1130,1
1172,3
0,4
-8,1
42,2
2.
Көп жылдық
екпелер
2,2
2,2
2,2
-0,1
0
0
3.
Тыңайма
439,9
456,9
425,3
4,7
17
10,6
4.
Шабындық
389,8
391,5
384,8
4,6
1,7
-6,7
5.
Жайылым
35434,9
35424,5
35410,2
-18,0
-10,4
-14,3
6.
Бау-бақша
8,2
7,6
7,6
0,3
-0,6
0
7.
Қызмет үлесі
0,5
0,5
0,5
0
0
0
8.
Барлығы а/ш
алқаптары
37413,7
37413,3
37402,9
-8,1
-0,4
-10,4
9.
Орман
алқаптары
170,8
160,5
165,2
1,1
-10,3
5,0
10. Су астында
531,8
532,0
532,0
-1,6
0,2
0
11. Зақымдалған
жерлер
44,4
44,8
45,2
0,5
0
0,4
12.
Басқа
алқаптар
4637,5
4290,9
4294,4
8,1
-346,6
3,5
Облыстың жер қорын құрамының 87,4% ауыл шаруашылығы алқаптары бар, олардың
арасында жайылымдар басым (82,7%), егістік 2,4% құрайды. Егістік көлемі құрады:
- 2014 жылы – 2013 жылмен салыстырғанда 0,4 мың га көбейді жəне 1138,2 құрады;
- 2015 жылы – 2014 жылмен салыстырғанда 08,1 мың га азайды жəне 1130,1 құрады;
- 2016 жылы – 2015 жылмен салыстырғанда 42,2 мың га көбейді жəне 1172,3 құрады.
Ауылшаруашылық жерлерін ұтымды пайдалану сұрағы, азық-түлік қауіпсіздігі
қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты, ерекше өзектілікке ие болады.
Облыста ауыл шаруашылығы алқаптарын ұтымды пайдалану бойынша жұмыс Жерді
ұтымды пайдалану жөніндегі 2013-2015 жылдарға арналған жоспарға сəйкес жүргізілген.
Қалалар мен аудандар əкімшіліктерімен 2016-2020 жылдарға ауыл шаруашылығына
арналған жерлерді айналымға енгізу Жоспары құрылған.
Аудандар мен қалалармен 2014-2016 жылдар арасында жəне 2017 жылдың 9 айында
ауыл шаруашылығы айналымына 3022,8 мың га ауыл шаруашылығы алқаптары тартылды.
2.1.6.5.
Жануарлар əлемі жəне биотүрлілікті сақтау
Жануарлар əлемін сақтау табиғи экожүйені сақтау іс-шаралар жүйесінің бір бөлігі деп
қаралады. Жүргізіп жатқан іс-шаралар бар жануарлар түрлерін сақтауға, сондай-ақ
жануарлардың табиғи кешендерге тəн экологиялық негізделген сандарын сақтауға
бағытталған.
Балық шаруашылық қоры жергілікті 127 су айдынын құрайды, 40 табиғатты
пайдаланушыларға 63 су нысаны бекітілген, 64 су нысандары резервтік қорды құрап отыр.
Достарыңызбен бөлісу: |
