Қондырғы кернеуі 220В болатын айнымалы ток торабынан қоректенеді
(1.4 сурет). Тізбектің кернеуі, тогы тізбекке қосылған аспаптармен ӛлшенеді.
Амперметр КЭП арқылы ағатын токты ӛлшейді. КЭП ішкі температурасы
артқы қабырғасындағы тесік арқылы ішіне орнатылған термопара кӛмегімен
ӛлшенеді. Термопараның шығыстарына КЭП температураның ӛзгерістерін
бақылау үшін КСП қосылған. Сұлбаға индикаторлары бар қосқыштар 1 және 2
енгізілген.
1.4 сурет – КЭП қосу сұлбасы
Қосқыш 1 стендті қоректендіру үшін, қосқыш 2 бос жүріс және жүктеме
кезінде тәжірибе жүргізу үшін арналған. КЭП екі позициялық реттейтін
тәртіпті реттегішпен (0...10) жабдықталған.
1.3 Жұмысты орындау реті
1. МП1 магниттік қосқышты қосып, қондырғыға кернеу беру керек.
2. «Жүктеме» индикаторын қосып, МҚ2 магниттік қосқышты қосу
керек.
3. Пешті автоматты ажыратылуға дейінгі осы тәртіптің шектік
температурасы T
1
кезінде t
1
уақытында қыздырып, РТ тәртібін (1...3)
аралығында орнату керек. Содан соң пештің T
2
температурасына дейін сууы
кезінде пешті қыздырудың автоматты қосылу уақытын ӛлшеу керек: есіктің
жабық кезінде; есіктің ашық кезінде. Осы жағдайлар үшін T(t) графигін
тұрғызу керек.
4. Пеш тәртібін (1...3) аралығында ауыстырып қосып, әрбір тәртіп үшін
жеке аспаптар (амперметр) кӛрсеткіштерін жазу керек. КЭП үшін КЭП
температурасының оған келтірілген қуатқа тәуелділігінің графигін тұрғызу
керек T(P).
5. Меншікті жылу сыйымдылығы С және массасы m тапсырылған
кездегі тетікпен тұтынылатын қуатты есептеу керек.
МҚ2
МҚ1
К
Э
П
1.4 Жұмыстың есебі
Жұмыстың есебін құру керек:
а) принципиалдық электрлік сұлба;
б) тәжірибелердің қысқаша сипаты;
в) жүргізілген тәжірибелердің нәтижелері, T(t) (а, б), T(P) графиктері.
г) жұмыс бойынша шешімдер.
Бақылау сұрақтары
1. Электр энергиясын жылу энергиясына түрлендіру.
2. Қыздыру элементтері.
3. КЭП – түрлері, қолданылуы, жұмыс принципі, температура шектері.
4. Келтірілген қуатты реттеу әдістері.
5. Термопара.
6. Екі позициялық реттеу.
7. Түтікті электр қыздырғыштың (ТЭҚ) жұмысы.
8. Қыздырғышты жасауға арналған материалдардың арнайы қасиеттері.
2 Зертханалық жұмыс №2. Эрозиялық ӛңдеу
Жұмыстың мақсаты: сұйық электриктегі импульстық доғалық
разрядтың негізгі заңдылықтарын зерттеу. Металдардың ӛңдеу тәртіптерін
және жылулық-физикалық қасиеттерінің электр эрозиялық ӛңдеу (ЭЭӚ)
кӛрсеткіштеріне әсері.
2.1 Электр эрозиялық ӛңдеу (ЭЭӚ) процесінің физикалық негіздері
Бастапқыда электр эрозиялық ӛңдеу (ЭЭӚ) үшін RC-генераторда
конденсатор арқылы пайда болатын (2.1 сурет) ұшқындық разрядтар
қолданылды. Сондықтан сол уақытта жаңа процесс электр ұшқындық ӛңдеу
деп аталды. Кейін арнаулы транзисторлық және тиристорлық импульстер
генераторы құрастырылды, ӛңдеуді тек қысқа ұшқындық разрядтарда ғана
емес, ұзақ болатын доғалық разрядтарда ӛткізуге болады. Процесті жүзеге
асырудың жаңа шарттары электр импульстік ӛңдеу деп аталды.
Электр эрозиялық қалып құру үшін барлық жағдайларда электрлік
эрозия құбылысы қолданылады, қазіргі кезде электр ұшқындық және электр
импульстік ӛңдеу процестерін электр эрозиялық ӛңдеудің (ЭЭӚ) түрлері деп
есептейді және электр эрозиялық ӛңдеудің (ЭЭӚ) электр ұшқындық және
электр импульстік тәртіптері анықтамаларын пайдаланады.
Кернеудегі электродтар бірнеше он микрон (1 микрон = 10 мм)
қашықтыққа дейін жақындаған кезде, МЭЗ-дің кейбір орындарында ӛрістің
кернеулілігі электр разряды пайда болатын шамаға жетеді. Нәтижесінде МЭЗ
арқылы ток ӛтеді, яғни бағытталған электрондар қозғалысы пайда болады.
Электрондар қозғалысына қарсы бағытта одан ауыр бӛлшектер – иондар
қозғалады. Салмағы аз электрондар оң зарядталған металдың бетіне тез жетеді
және металды қыздырады, ток ӛткен орында оның балқуын және булануын
тудырады. Нәтижесінде сфера тәріздес ойық пайда болады. Ойықтан ұшып
шыққан металл бӛлшектері МЭЗ-дегі сұйықпен суытылады және дӛңгелек
түрінде қатып қалады. Бірнеше разрядтар әсер еткенде беттің тегіс
еместігімен сипатталатын ойықтар түріндегі тереңдіктер пайда болады.
1 – электрод – инструмент; 2 – тетік; 3 – жұмыс сұйығы құйылған ыдыс.
2.1 сурет – RC – генераторының электрлік сұлбасы
Электр ұшқындық тәртіпте салмағы ауыр иондардың кӛбі теріс
зарядталған электродтарға жетіп үлгіре алмайды және оның бетінен
материалды жоюды тудыра алмайды. Металдың кӛлемі дайындама ретінде
таңдалынатын анодтан басталады. Электрод-инструмент (ЭИ) бетіне жететін
иондар оның тозуының қарқындылығымен анықталады. ЭИ ескіруін
тӛмендету үшін оның бетіне жетіп үлгіре алмайтындай ұзақтығы аз импульс
құруға тырысады. Бірақ осы жағдайда токсыз паузаның жоғарылауы есебінен
ӛнімділік тӛмендейді. Дайындамасы анод болғандағы полярлылық тура
полярлылық деп аталады. Электр ұшқындық тәртіп қолданылатын ЭЭӚ әдетте
электродтарды қосудың тура полярлылығымен орындалады.
Егер ток импульстерінің ұзақтығын жоғарылатса, онда ион
ағындарының әсері нәтижесінде қызудың қарқындылығы және катодтан
металды алу жоғарылайды.
Электрондармен металды алу үлесі электродтардан алып тасталынған
материалдың жалпы кӛлемінен аз бӛлегін құрайтындай етіп токтың ӛту
уақытын таңдап алуға болады. Сондықтан мұнда катодпен дайындаманы
таңдап алу қажет. ЭИ анод болғандағы полярлылық кері полярлылық деп
аталады. Металдарды электр импульстік тәртіпте ӛңдеуді электродтарды кері
полярлылықпен қосу арқылы жүзеге асырады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
