Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
72 
 
үшін  ауыр  болады.  Басқа  жағынан  жүйе  қарапайым  және  ешқандай 
шығындарды қажет етпейді. 
2. Блокты  файлдарды  ұйымдастырудың  файлдық  жүйесі.    Сыртқы  есте 
сақтау  кеңістіге  блоктарға    бӛлінген  (ауыстырулар  үшін  тиімді  блоктар). 
Файлдық  жүйеде  мұндай  типті  ақпараттарды  орналастыру  беттік 
ұйымдастырылуы жедел жадыға үрдістер ақпараттарын орналастыруға ұқсас 
жүреді.  Жалпы  жағдайда  әрбір  файл  атымен  осы  файл  мәліметтері 
орналасқан блоктар санының жинағымен байланысты. Бұл блоктар саны рет-
телген, яғни блоктар барлық қондырғы бойынша таратылуы мүмкін. Мұндай 
ұйымдастыруда фрагментациялау болмайды, дегенмен блоктардың жойылуы 
мүмкін  (егер  файл блокта бір байттықорын  алса,  онда блок бос емес  болып 
есептеледі).  Демек,  компрессиялау  мәселесі  жоқ  және  бұл  жүйені  кӛп 
қолдану  ұйымдастыру  барысында  қолдануға  болады.  Бұл  жағдайда  әрбір 
файлмен  атрибуттар  жинағына  байланысты:  файл  аты,  пайдаланушы  аты. 
Мұндай  ұйымдастыру  жоғарыдағы  жағдайлардақажет  етілетін  ерекше 
аттардың  болмауына  мүмкіндік  береді.  Бұндай  жүйеде  аттар  ерекшелігі  тек 
бір қолданудағы файлдар арасында қажет.  
Мұндай  файлдарды  каталог  арқылы  ұйымдастыруға  болады.  Каталог 
құрылымы келесі түрде болуы мүмкін. Каталог қатарлардан тұрады; әр бір I- 
ші қатар файлдық жүйенің I- блогына сәйкес келеді. Бұл қатар блок бос не-
месе бос емес екендігі туралы ақпараттан тұрады. Егер ол бос болмаса, онда 
бұл қатар файл аты мен қолдану аты кӛрсетіледі және қандайда бір қосымша 
ақпарат болуы мүмкін. 
Ауыстыру  барысында  жүйе  әртүрлі  әрекет  етуі  мүмкін.  Файл  ашу  бары-
сында жүйе барлық каталог бойынша жүреді және файлдың логикалық блок-
тарына  сәйкес  кесте  тұрғызылады  не  болмаса  әрбір  ауыстыру  кезінде  осы 
сәйкестікті іздеу жүзеге асырылады. 
Файлдық  жүйені  мұндай  ұйымдастыру  бір  рет  қолданудағы  шектерде 
бірдеңгейлі болып табылады, яғни барлық файлдар тораптармен байланысты. 
3.  Иерархиялық  файлдық  жүйе.  Файлдық  жүйенің  барлық  файлдары 
бағана  деп  аталатын  құрылымда  тұрғызылған.  Бағана  түбінде  файлдық 
жүйенің түбі болады. Егер бағана түйіндері беттік болса, онда бұл файл ката-
логты файл болып табылады. Мұндай иерархиялық файлдық жүйеге ат қою 
әртүрлі тәсілдермен жүргізіледі. 
Бірінші түрі – файлға ат қою, жақын каталогқа сай болады, яғни біз F0 ка-
талогына жақын болатын файлды қарастырсақ- бұл файл 1 немесе F2 файлы 
болады. Мұндай жүйеде ат қойғанда аттар бір деңгейде қайталана бермейді. 
Басқа жағынан барлық файлдар бағана кӛмегімен байланысты болғандықтан, 
біз файлдық жүйеден нақты нақты файлға жол ашатын, барлық файл аттары-
нан  тұратын  файлдың  толық  аты  туралы  айта  аламыз.  F3  файлының  толық 
аты мына түрде белгіленеді: /F0/ F1/ F3/. 
Мұндай ұйымдастыру толық және қысқа атты файлдармен  жұмыс істеуге 
мүмкіндік  береді.  Толық  атты  файлдың  ӛз  жолы  бар,  ал  кез  келген  бағана 

 
 
73 
 
түбінен кез келген түйінге дейін бір- ақ жол болады, демек осымен аттарды 
ерекшелеу  мәселесі  шешіледі.  Алғаш  рет  бұл  60-  жылдар  соңында  Беркли 
университетінде  жасалған  Multex  операциялық  жүйесінде  қолданды.  Бұл 
шешім  кӛптеген  операциялық  жүйелер  нәтижесінде  пайда  болады.  Осы 
иерархияға сәйкес әрбір файлға қандай да бір атрибуттарды байланыстыруға 
болады. Бұл жүйенің құрылымы ат қою мәселесі болмаған жағдайда кӛп рет 
қолдану  жұмыстарын  ұйымдастыру  үшін  жақсы  және  мұндай  жүйе  ӛте 
жақсы жетістіктерге ие. 
4.Персонификация  және  операциялық  жүйедегі  мәліметтерді  қорғау.  
Бұл нюанс қарапайым, сонымен қатар күрделі. Қарапайымдылығы- ол тура-
лы бірнеше сӛз ғана айтамыз, күрделігі – ұзақ айтылатын мәселелері бар. 
Персонификация  –  бұл  нақты  қолдану  идентификациялаудағы 
операциялық  жүйе  мүмкіндігі  және  осыған  сәйкес  мәліметтерді  сақтау 
бойынша әрекеттер қабылдай аламыз. 
Егер  біз  MS-DOS операциялық жүйесін қарастыратын болсақ, онда ол – бір 
рет қолданылады. 
Операциялық  жүйенің  екінші  деңгейі  –  бұл  қолдануларды  тіркеуге 
мүмкіндік  беретін  операциялық  жүйелер,  бірақ  барлық  қолданулар  кейбір 
субъектілерді жинақтау түрінде кӛрсетіледі және бір-бірімен байланыспайды. 
Мұндай  операциялық  жүйелерге  мысал  ретінде  main-frame  –  компьютерлер 
үшін  IBM  фирмасының  кейбір операциялық  жүйелері  бола  алады.  Мысалы, 
дәріс беруші тыңдаушыларының қайсы топтан екенін білмейді, бірақ барлық 
отырғандар  оның  курсын  колданушылар.    Бұл  бір  жағынан  жақсы,  бір  
жағынан  жаман.  Дәрісті  тыңдау  –  бұл  жақсы,  бірақ  осы  дәріс  беруші  сұрақ 
беру жаман, себебі ол бір күнде барлығынан сұрап үлгірмейді. Оған  барлық 
тыңдаушыларды қалайда бӛлу керек, ал қалай бӛлу кезек – белгісіз. 
Осындай персонификация жағдайында функциялармен қамтамасыз етеді, 
бірақ ұйымдастыру қолдану тобының түзілуін болжамайды.  
Құрылымдық  ұйымдастыру  тәсілдері  .  Құрылымдық  ұйымдастыру  – 
файлдық ақпараттарды орналастыру ережелерін анықтайды. 
Құрылымдық ұйымдастыруды былай ажыратады: 
-  байланысты файлдарды орналастыру 
-  байланыссыз файлдарды орналастыру 
Байланыстыүлестірукезіндефайлдықақпараттыэлементтеріфизикалықтас
ушыдаорналасады. 
Адрестікаймақбойынша 
(дискүшін-бұлсекторлар). 
Мұндайтәсілүздіксізфайлдарүшінтән, дисктікеңістіктіқолданументиімді. 
Бастапқыкемшіліктері 
– 
оныңжекеэлементтерінежетужәнефайлтазалауындағықиындық. 
Бұданбасқажазулардыесепкеалудыжүргізужәнедисктікеңістіктіқолданубӛлше
ктердеңгейіндежүргізіледі. 
Блоктыфайлдардытаратустратегиясыедәуіртиімдіболыптабылады. 
Бұлжағдайдаараласқанбӛлшіктерүздіксізнемесеауыспалыӛлшемблоктарында
біріктіріледі.