Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
65 
 
Санашықтың  бір  ағынды  орындау  кезінде  басқа  ағынның  орындалуына 
қайта қосылуын мәнмәтінінің қайта қосылуы дейміз. 
Кӛпесептілік  жүйе  орындайтын  жұмыстың  мӛлшерін  кӛбейтеді,  ӛйткені 
кӛп  ағындар  үзілмей  орындалмайды.  Ағындар  орындалуын  тоқтатып, 
мысалы 
енгізу-шығару 
құрылғысының 
босауын 
күтуі 
мүмкін. 
Кӛпесептіліктің  арқасында  бір  ағын  күтуде  болса,  басқа  ағын  орындалуы 
мүмкін, соның арқасында санашықтың уақыты босқа кетпейді. 
Ығыстыратын көпесептілік  - кӛпесептіліктің түрі, бұнда ағынның басқа 
ағындардың  орындалуына  ӛзбетінше  санашықтың  босатуын  операциялық 
жүйе  күтпейді.  Оның  орнына  алдын  ала  берілген  уақытта  немесе 
пұрсаттылығы  жоғары  ағын  орындалуға  дайн  болса  операциялық  жүйе 
ағынды  үзеді.  Ығыстыру  бір  ағынның  санашықты  толық  алуынан  сақтайды 
және басқа ағындарға санашықтың уақытын қолдануға мүмкіндік береді. 
NT  орындалу  жүйесі  –  ығыстыратын  кӛпесептілік  жүйесі  және  Windows 
негізгі  ортасы  мен  Win32  бағыныңқы  жүйесі  болып  табылады.  
Ығыстырмайтын  Windows  версиясында  MS-DOS-қа  кӛпесептілікке  жету 
үшін,  ағын  ӛз  бетінше  санашықтың  басқаруын  беру  қажет.    Нашар 
программалар басқа қолданбаларға немесе жүйеге кедергі жасап санашықты 
жаулап алуы мүмкін еді.  
Кейбір  кезде  екі  ағынға  жалпы  бір  мақсатқа  жету  үшін  бір  бірімен 
әрекеттесуі  қажет.  Мысалы,  С  компиляторында  бір  ағын  С  тілінде 
программаның  ӛндеуін  орындаса,  ал  екінші  ағын  –  бірінші  ағынның 
жұмысының 
нәтижесін 
қабылдап 
және 
оны 
объективті 
кодқа 
компилляциялауы  мүмкін.  Бұл  екі  ағынға  бір  бірінің  деректерінің  алмасу 
тәсіліне қажет. 
Санашықтың ӛндеуі және программаның компилляциясы екі үрдіспен (әр 
қайыссының бір ағыны бар), бір үрдістің орындалуына қарағанда тез болуы 
керек, ӛйткені кӛпесептілік операциялық жүйеде санашықтың ағынын немесе 
компиллятордың  ағынын  кезек  кезек  орындауы  мүмкін.  Санашық  бірігіп 
қолданатын  буферге  бір  нәрсе  орналастырса,  компилятор  ӛзінің  жұмысын 
бастауы  мүмкін.  Осыған  ұқсас    екі  немесе  бірнеше  орында  бір  уақытта 
орындалатын  қолданбаларды,  паралельді  қолданбалар  дейміз.    Бір 
санашықты 
компьютерде 
паралельді 
қолданбалар 
пайдалы, 
ал 
кӛпсанашықтыларда ол ӛте пайдалы. 
Көпағындық.  Паралельдікке  жету  үшін  екі  үрдісті  қолдану  барлық 
жағдайда тиімді емес. WinNT бұл проблеманы шешу үшін ыңғайлы жадыны 
бірігіп  қолданатын  механизмдердін  құрады.  Бұл  механизмдерді  қолданған 
жағдайларда  да  басқа  проблемалар  болуы  мүмкін,  сол  жағдайда 
паралельдікке жету үшін кӛпағынды үрдіс қолданылады. 
Кӛпағынды  үрдістің    екі  немесе  бірнеше  ағындары  болады  олар  бірігіп  
бір адрестік кеңістікті және қорды қолданады. 
NT-ң  әр  үрдісі  бір  ағынмен  құрылады.  Қажет  болса  программа  үрдіс 
ішінде  қосымша  ағындарды  құруы  мүмкін.  Олар  кӛбінесе  программада 

 
 
66 
 
асинхронды  операцияларды  орындау  үшін  қолданылады  (операциялар  кез 
келген  уақытта  орындалады).  Бұл  категорияға  енгізу-шығару  операциялары 
кіреді.  Бір  ағынды  негізгі  программаның  орындалуына  қолданып,  және 
екінші ағынды енгізу-шығару құрылғысының сұранысына құрып, сонда жүйе 
бір  санашықта  бӛлек  екі  операция  орындауына  болады,  бұл  жағдайда 
кӛпесептілік  орын  табады.  Кӛпсанашықты  компьютерде  бұл  екі  ағын  бірге 
орындалуы мүмкін, және басқа үрдіс құруына қажеті жоқ. 
Ағындарды қолданып параллелизмге жету үшін программа бір үрдісте екі 
немесе  бірнеше  ағын  құрады.  Кӛпағындық  үрдістер  паралельдікке  жетеді 
және  екі  үрдісті  қолдануымен  байланысты  кемшіліктері  жоқ.  Ағындар 
үрдіске қарағанда тез құрылады. Одан бӛлек үрдістің ағындары бір жадыны 
қолданады,  ӛздерінің  стегі  және  регистр  мәндерін  алып  тастағанда.  Ерекше 
деректер алмасу механизмін керек етпейді. Бір ағын ӛзінің нәтижесін жадыға 
жазады,  ал  екінші  ағын  оларды  оқиды.  Сонымен  бірге  үрдістің  барлық 
қорлары  оның  барлық  ағындарымен  бірдей  қолданылады.  Ағындардың 
орындалу  кезегін  анықтау  үшін  ядро  пұрсаттылыққа  негізделген  сұлбасын 
қолданады. Пұрсаттылығы жоғары ағын пұрсаттылығы тӛмен ағыннан бұрын 
орындалады, ядро ағындардың  пұрсаттылығын ӛзгертіп тұрады, сол арқылы 
олардың бәрінің орындалуына кепілдік береді. 
Кӛпағынды  үрдісті  қолдану  –  серверлі  қолданбаларға  тиімді  шешім,  ол 
клиенттерден  сұраныс  қабылдайды  және  әр  сұраныс  бойынша  бір  кодты 
орындайды.  Мысалы,  файл-сервер 
файлдармен 
жұмыс 
жасайтын 
операциялар,  бірақ  әр  сұраныс  серверден  ӛзінің  файлымен  жұмыс  істеуді 
сұрасада,  сервер  программасы  жадыға  тек  бір  рет  жүктеледі.  Әр  келетін 
сұраныс  қажет  функциясын  орындайтын  сервердің  бӛлек  ағындарымен 
қабылданады және ӛңделеді.  
WinNT  –  де  паралельдікке  жету  үшін екі үрдісті  қолданады  олар  арнайы 
арналар арқылы әрекеттеседі. Сондықтан WinNT бағыныңқы жүйелері бӛлек 
серверлі үрдістер ретінде жүзеге асырылған және қорғалған деп аталады.  
 
Негізгі әдебиеттер 9[102–113], 3 [85-91] 
Қосымша әдебиеттер 18 [69-87], 19 [104-126] 
Бақылау сҧрақтары 
1. Процесс жанамасы дегеніміз не? 
2. Регистрлі жанамасындағы кірістегі ақпарат туралы не білесіз? 
3. Жүйелік жанамасындағы кірістегі ақпарат туралы не білесіз? 
        4.Мәнмәтіннің қайта қосылуы дегеніміз не 
       5. Кӛпесептілік ненің арқасында орындалады 
       6.Копағындықты қолдану нені қӛрсетеді