Алматы экономика және статистика академиясы

86 
 
Стандартты 
пішіндегі 
денелерді 
құру 
кезінде 
проекционды 
координаттарды  құру  (Parameters  команда    панеліндегіMapping  Coords 
свитка  Generate  флажок)  режимі  қарастырылған.  Ол  стандартты  денеге 
пішініне  жақын  келетін  координаттар  типін  қоюға  мүмкіндік  береді. 
Нәтижесінде  текстуралы  картасы  бар  материалды  денеге  қолдану 
нәтижесінде  берілген  координаттар  жүйесіне  сәйкес  оның  бетіне  осы 
карталарды проекциялауға болады. Егер бұл жүйе немесе оның параметрлері 
бізді  қанағаттандырмаса  кез-келген  уақытта  оны  тӛмендегі  екі  әдіс  арқылы 
ӛзгертуге болады: 

 
Берілген карта ӛлшемдерін түзету арқылы; 

 
Берілген 
денеге 
бір 
немесе 
бірнеше 
модификаторларды 
(u,v,,w,проекция)  қолдану арқылы; 
Екінші  әдіс  біріншіге  қарағанда  проекционды  координаттағы  басқару 
мүмкіншілігі әлде қайта жоғары. 
Координаттар түрлері 
Программада UVW Map (UVW-проекция) модификаторының кӛмегімен 
құрыла  алатын  негізгі  жеті  тип  (жүйе)  проекционды  координаттар  типінің 
әсері жоғарыда қарастырылған. Енді осыларды сипаттайық;  
1. 
Planar  (жазық)  –  текстуралы  карта  бейнесін  проекциялау  үшін 
жазық  бетте  қолданылатын  координаттар  түрі.  Проекциялау  контейнері 
жазық, тік бұрышты пішінде басады. 
2. 
Cylindrical(Цилиндрлік)  –  дене  пішіні  цилиндрлікке  жақын 
болғанда  қолданылатын  координаттар  түрі  бейнесі  осындай  дененің 
вертикаль  ӛсінде  айналады,  осыдан  кейін  асың  бүйыр  жазықтығына 
проекцияланады.  Сонымен  қатар  текстураның  бӛлек  кӛшірмелері  цилиндр 
денесінің  жанына  кӛшірме  алады.  Ол  үшін  сар  жалауы  орнатылуы  қажет. 
Проекциялау контейнері цилиндрлік пішінде болады.       
3.  Spherical(Сфералық)  –  текстуралы  денелерді  рәсімдеу  үшін 
қолданылатын,  сфераға  жақын  пішіні  бар  координата  түрі.  Проецирлеу 
контейнердің сфералық пішіні болады. 
4.  Shrink  Wrap(Орағыту)  –  күрделі  дұрыс  емес  пішінді  денелерге, 
органикалық  текті  объектілер  үшін  қолданылатын  координата  түрлері.  Бұл 
жүйе сфералық жүйеге жақынырақ, одан тек, мұнда картаның кескіндерінің 
барлық  бұрыштары  бір  нүктеге  келтірілуімен      ерекшеленеді.  Проецирлеу 
контейнердің сфералық пішіні болады. 
5.    Вох  (Тікбұрышты)  –  тік  бұрышты  параллелепипедке  жақын  пішінді 
денелерге  қолданылатын  координата  түрлері.  Проецирлеу  контейнердің  тік 
бұрышты параллелепипед  пішіні болады. 
6.  Face  (Шекара  координаталары)  –  Текстуралы  карта  кескінін  дененің 
барлық  қырларында  жекеленген  масштабталған  кӛшірмелерді  қамтамасыз 
ететін координаталар түрлері. Мұнда проецирлеу контейнері болмайды. 
 
Әдебитеттер: 2 нег., [137-146]; 8 қос. [117-126]. 

87 
 
Бақылау сұрақтары: 
1.  Материал нені кӛрсетеді? 
2.  Материал  компоненттерін атаңыз. 
3.  Текстурлы карта анықтамасы. 
4.  Негізгі материалдар тобы және олардың сипаттамалары. 
5.  Құрама материалдар тобы.  
№ 8.  Дәріс. Барлық сахнамен жҧмыс 
Виртуальды  кеңістікте  геометриялық  денелердің  және  кейбір 
объектілердің  үшӛлшемді  сахна  модельдері  компьютердің  жадысында 
орналасады,  ал  экранда  олардың  тек  проекциялары  кескінделеді. 
Проекцияның 
белгілі 
екі 
түрі 
қарастырылады: 
параллельдік 
(аксонометриялық) және орталық (болашағы, келешегі бар). 
Ереже:  Параллельдік  проекциялар  үшін  үшӛлшелді  дененің  кейбір 
нүктелері  жарықтық  бір  шоғыр  сәулесімен  параллельді  осы  сәулелерге 
перпендикуляр 
орналасқан 
берілген 
жазықтыққа 
проекцяиға  
проекцияланады. 
Параллельдік  проекциялардың  дербес  жағдайы  ортографикалық 
проекция  болады,  егер  жазықтық  проекциясы  үш  ӛлшемді  кеңістіктегі  бір 
координаталық жазықтықпен параллель теңестірілсе.  
Орталық  проекция  үшін  нүктелер  осы  нүктеден  шығатын, 
бақылаушының  кӛзі  орналасатын  берілген  жазықтыққа  жазықсыз  шоғыр 
сәулелердің 
проекциясынан 
проекцияланады, 
мүнда 
жазықтықтың 
проекциясының ӛзі орталық сәулеге перпендикуляр орналасады.  
Параллельдік  проекциялар  әдетте  сахна  объектілерін  құруға  және 
оларды  ӛңдеуге  қолданылады.  Орталық  проекциялар  нақты  түрдегі  сахна 
ішіндегі болашақта алу үшін қолданылады сонымен бірге ол сахнаны түсіру 
камерасы  немесе  сыртқы  жарық  тандырғыш  арқылы  бақылаушы  эффект 
қуруға мүмкіндік береді.  
Анықтама.  Проекция  терезесінде  (жасырып  түрде  олар  тӛртеу)  кӛп 
проекциялардың  екі  түрінің  кезкелгенін  беруге  болады,  олар  сахна  кӛрінісі 
(Views)  деп  аталады  белсенді  проекция  терезесінің  Views  ішкі  менюінің 
негізгі командалары: 

 Perspective  (Болашаққа  кӛрініс)  –  сахна  түрін  болашаққа  кӛрсететін, 
бақылайтын  нүктелер  жайын  реттеуді  мүмкіндік  беретін  орталық  проекция 
құрады. 

 Camera  (камера  )  –  сахна  түрін  онда  орналасқан  n  номерлі 
камера облып кӛрсететін орталық проекция құру.  

 Vser  (қолданушылық  тип)  –  кез  келген  турдегі  ағындағы  проекцияны 
параллельдік  проекцияні  түрлендіреді,  кеңістіктегі  жазықтық  проекциясын 
жайын реттеу үшін. 

 
Front  (Алдыңғы  түрі),  Back  (Артқы  түрі),  Top  (Жоғарыдан 
қарағандағы түрі), Bottom (Тӛменнен қарағандағы түрі), Left (Сол жағынан 
қарағандағы түрі), Right (Оң жағынан құрағандағы түрі) бұл алты команда