36
Лекция мазмұны – Қаржылық жоспарлау – бұл қаржылық механизмнің жүйесі
және экономикалық және әлеуметтік жоспарлаудың құрамдас бӛлігі. Қаржылық
жоспарлаудың ерекшелігі ӛндірістің материалды-заттық элементтеріне, қоғамдық қайта
қалпына келтіруді бӛлуде ақшаға белсенді әсер етуге қатынаста ақша құралдарының
ӛзіндік жылжуына қатысты негізделген, оның ақша түрінде жүзеге асырылуында.
Қаржылық жоспарлаудың объектісі ретінде пайданы бӛлу және түзу, жинақтау,
қалыптастыру және ақша құралдарының орталықтанған дәне орталықтандырылмаған
қорларын пайдалану болып табылады.
Қаржылық жоспарлаудың мазмұнында құрылымды экономикалық процестермен
маневрлеу мүмкіндігі, ақша кірістерін бӛлу және қайта бӛлу, және осының негізінде ақша
құралдарының орталықтанған немесе қайта орталықтанған қорларын пайдалану.
Қаржылық жоспарлаудың міндеті ретінде шаруашылық субъектілерін дамытуды
баланстау мен пропорционалдыққа, ӛндірістің материалдық-заттық элементтерге
пайдаланылатын және мобилизацияланатын қаржы ресурстарына оңай сәйкестену
негізіндегі жүйесіне қол жеткізу болып таблады.
Ӛз-ӛзін бақылау сұрақтары:
1. Қаржылық жоспарлау және ӛндірісті басқарудың мәні.
2. Қаржылық және оперативтік басқарудың негізгі кезеңдері.
3. Қаржылық және оперативтік басқару жүйесінің негізгі элементтері.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1 Производственный менеджмент/ Под ред. С.Д.Ильенковой, М: ЮНИТИ Дана,
2014*
2 Макаренко М.В., Махалина О.М. Производственный менеджмент - М: Приор,
2010*
3 Мескон М., Альберт М., Хедоури Ф. Основы менеджмента / Пер с анг. - М: 2009*
4 Фатхутдинов Р.А. Производственный менеджмент, - М:ЮНИТИ, 2010*
5 Управление производством. Учебник/ Под ред. И.А.Саломатина, М:ИНФРА-М,
2014*
6 Управление организацией. Учебник/ Под ред. Поршнева А.Г. и др., М:ИНФРА-М,
2010*
7 Фатхутдинов Р.А. “Конкурентоспособность: экономика, стратегия, управление”.
Учебное пособие, - М:ИНФРА-М, 2011*
8 Раицкий К.А. Экономика предприятия. Учебник, - М:Маркетинг, 2011*
9 Котлер Ф. “Менеджмент. Маркетинг. Экспресс-курс”. Учебник, С-Пб: Питер,
2014*
10 Стивенсон В.Дж. Управление производством. Уч.пособие, М:БИНОМ, 2011*
Лекция 10.
Тақырыбы: Фирма ішіндегі жоспарлау және кәсіпорындағы бақылау
Лекцияның мақсаты – ішкі фирмалық жоспарлау формаларымен ӛндірісті бақылау
әдістерін үйрену.
Лекция сұрақтары:
1. Ішкіфирмалық менеджменттің объектісі мен негізгі ұғымы.
2. Ӛндірістік бағдараламалар, оперативтік және ағымдық жоспарлар.
3. Ӛндірістік қызметті жоспарлау.
4. Ӛнімнің ӛзіндік құнын жоспарлау.
5. Шығынның классификациясы және ӛзіндік құнды басқару.
Лекция мазмұны – Қызметті жоспарлау қазіргі уақыттағы жеке адамдар мен жалпы
еңбек ұжымы адамдарының, шағын және үлкен кәсіпорындардың, түрлі ұйымдар мен
фирмалардың, барлық шаруашылық субъектілері мен экономикалық объектілердің түрлі
меншік формаларымен еркін экономикалық қатынастың экономикалық негізі бола түсті.
Жоспарлау процесінде ӛндіріс пен ӛнімді пайдалану арасындағы қажетті тепе-теңдік,
37
тауар мен қызметтерге нарықтық сұраныс шамасы мен кӛлемі қамтамасыз етіледі. Осыдан
ӛндірушілердің барлық тұтынушыларды ӛз ӛнімдері мен қызметтерімен толық
қамтамасыз етуге ұмтылады, нарықтық сұраныста кәсіпорын мен фирмалар ӛндірісі үшін
болашақ жоспар болып табылады. Нарықтық экономикада ӛз ӛнімдеріне толық
максималды қажеттіліктерді қанағаттандыруға және жоғары табыс алуға бағыттайды, ішкі
фрималық қызметті жоспарлауға жаңа қызметтерді енгізеді. Қазіргі таңда нарықтық
жоспарлау жаңа ӛнімді жоғары сұраныспен сатып алушылар мен пайдаланушыларды
қамтамасыз етуден ғана тұрмайды, сонымен қатар қажетті экономикалық ресурстардын
тауар ӛндірісінің м.мкін кӛлемі мен толықтығына ықпал етеді және жұмысты орындау мен
қызмет кӛрсетуге де ықпал етеді.
Әрбір кәсіпорынның экономикалық қызметін жоспарлау бағытында қолда бар
ресурстардың толықтығы мен ӛндіріс кӛлемінің толықтығына жетуі қажет, ол ӛз кезегінде
адами потенциалды, ӛндірістік қорларды, ақша құралдарын, ақпараттық мүмкіндіктер мен
басқа да факторларды рационалды қолдануды ұсынады. Еркін экономикалық қатынаста
ішкі фирмалық жоспарлаудың мәні фирмалар мен кәсіпорындардың экономикалық
мақсаттар мен оның дамытуға ғылыми негіздеме береді.Кәсіпорынның нарықтық қызметті
ішкіфирмалық жоспарлауы бірқатар ӛндірістік-шаруашылық, ұйымдық-басқарушылық,
қаржылық-экономикалық және басқа да мәселелерді тұтастай қарастыруды алдын-ала
кӛздейді. Сондықтан кез-келген қалыптасқан мәселені шешу жоспарлау кезінде белгілі бір
нәтижеге жетуге құрал ретінде қарастырылады.
Ӛз-ӛзін бақылау сұрақтары:
1. Ішкіфирмалық менеджменттің объектісі мен негізгі ұғымы.
2. Ӛндірістік бағдарламалар, оперативтік және ағымдық жоспарлар;
3. Ӛндірістік қызметті жоспарлау.
4. Ӛнімнің ӛзіндік құнын жоспарлау.
5. Шығынның классификациясы және ӛзіндік құнды басқару.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1 Производственный менеджмент/ Под ред. С.Д.Ильенковой, М: ЮНИТИ Дана,
2014*
2 Макаренко М.В., Махалина О.М. Производственный менеджмент - М: Приор,
2010*
3 Мескон М., Альберт М., Хедоури Ф. Основы менеджмента / Пер с анг. - М: 2009*
4 Фатхутдинов Р.А. Производственный менеджмент, - М:ЮНИТИ, 2010*
5 Управление производством. Учебник/ Под ред. И.А.Саломатина, М:ИНФРА-М,
2014*
6 Управление организацией. Учебник/ Под ред. Поршнева А.Г. и др., М:ИНФРА-М,
2010*
7 Фатхутдинов Р.А. “Конкурентоспособность: экономика, стратегия, управление”.
Учебное пособие, - М:ИНФРА-М, 2011*
8 Раицкий К.А. Экономика предприятия. Учебник, - М:Маркетинг, 2011*
9 Котлер Ф. “Менеджмент. Маркетинг. Экспресс-курс”. Учебник, С-Пб: Питер,
2014*
10 Стивенсон В.Дж. Управление производством. Уч.пособие, М:БИНОМ, 2011*
