20
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
- «Еңбекші қазақ» газетінің уақытша редакторы болып О.Жандосов бекітілді;
- Қазақ тілінде ғылыми терминологияны тексеріп, оны Қазөлкекомға баяндау
Баспасөз бөліміне тапсырылды [14].
Осыдан кейін, Т.Рысқұлов 14 маусым күні өткен Қазөлкомы хатшылығының және
16 маусым күні өткен Қазөлкомы бюросының мәжілістеріне қатысады. 16 маусымдағы
бюро мәжілісі Т.Рысқұловтың жаңа қызметке тағайындалуына орай, оны Орталыққа
жіберу туралы шешім шығарды [15]. Осылайша, Т.Рысқұловтың Қазақстандағы қызметі
небәрі 2 айға ғана созылды. Осы қысқа ғана уақыттың ішінде Т.Рысқұлов Қазақстан
тарихына өзінің өшпес қолтаңбасын қалдырды.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Рыскулов Т. К открытию Всекиргизского съезда // Известия (Ташкент). – 1919.
- 25-декабря.
2. Қоңыратбаев О. Тұрар Рысқұлов: Қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі.
Түркістан кезеңі. – Алматы: Қазақстан, 1994. – 448 б. (168-169-б.).
3. Третья областная партконференция Джетысу. Стенографический отчет. –
Алматы, 1923. – 88 с.
4. Рысқұлов Т. Шығармаларының толық жинағы. Полное собрание сочинений. Т.
3. – Алматы: «Қазығұрт» баспасы, 2007. - 360 б. – (15-16-б.).
5. Айдаралиев Қ. Нұрбапа Өмірзақов. – Алматы: «Қазақстан», 1993. – 72 б. (22-
24-б.).
6. Устинов В.М. Турар Рыскулов: (Очерки политической биографии). – Алматы:
Казахстан, 1996. – 464 б. (С. 284.).
7. ҚРПМ, 141-қ.,1-т., 486-іс, 29-29-а.п.; 1039-іс, 50-50-а.п.
8. ҚРПМ, 141-қ.,1-т., 486-іс, 111-п.; 1039-іс, 174-п.
9. ҚРПМ, 141-қ., 1-т., 492-іс, 97-п.
10. РӘСТММ, 17-қ., 67-т., 327-іс, 145-146-п.
11. ҚРПМ, 141-қ., 1-т., 492-іс, 106-а.п.
12. Сонда, 486-іс, 147-п. 13 Сонда, 492-іс, 118-п.
13. Сонда, 175-177-п. 15 ҚРПМ, 141-қ., 1-т., 487-іс, 1-3-п.
Үш тілде білім беру
Алмабекова Ә.Е.
Алматы экономика және статистика колледжі, Алматы қ.
E-mail:
almabekova_assem@mail.ru
Үштілділік идеологиясын уақыттың талабына сай, жаһандық әлемге ықпалдасушы
қоғамдық қажеттіліктердің шешімі ретінде түсінуге болады.Себебі XXI ғасыр Біріккен
Ұлттар Ұйымының білім ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымының шешімі бойынша
көп тіл білетіндердің ғасыры ретінде жарияланды. «100 нақты қадам» Ұлт жоспарына
сәйкес 79-шы қадам мектептер мен жоғарғы оқу орындарында ағылшын тіліне кезең-
кезеңімен көшу ретінде анықталған.Осыған сәйкес біздің мемлекет білімдегі көп тілділік
тұжырымдамасының жүзеге асырылуына кезең-кезеңімен келеді.Жалпы хронологиясын
былай көрсетуге болады:
1)1989 жылдың 22қыркүйек айында Қазақстан Республикасының тіл туралы заңы
қабылданды
2)2005 жылы 16 ақпанда 2005 жылғы Елбасы жолдауы бойынша барша
қазақстандықтарды біріктірудің басты факторларының бірі – еліміздің мемлекеттік тілін,
21
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
барлық қазақтардың ана тілін одан әрі дамытуға күш-жігер жұмсауымыз керектгі
айтылды.
3)2006 жылы 7 қазан айында «Үш тұғырлы тіл» туралы идея айтылды. Мемлекет
басшысы бұл идеяны 2006 жылдың қазанында өткен Қазақстан халқы ассамлеясының XII
құрылтайында жария етті.
4) 2007 жылы 7 ақпан айында 2007 жылғы президент жолдауы Елбасы 2007 жылғы
«Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа арнаған Жолдауында «Тілдердің
үштұғырлылығы» атты мәдени жобаны кезең-кезеңімен іске асыруды ұсынды.
5) 2007 жылы 7 шілде айындағы Білім туралы заңның 9-бабына сәйкес «Меншік
нысанына қарамастан барлық білім беру ұйымдары білім алушылардың мемлекеттік тіл
ретінде қазақ тілін білуін, сондай-ақ білім берудің тиісті деңгейінің мемлекеттік жалпыға
міндетті стандартына сәйкес орыс тілін және шет тілдерінің біреуін оқып-үйренуін
қамтамасыз етуге тиіс» екендігі айтылған.
6) 2007 жылы 7 тамыз айында Үш тілде оқытатын мамандандырылған мектептер
ашуҚР Білім және ғылым министрлігінің 2007 жылғы 7 тамыздағы бұйрығымен 2007-
2008 оқу жылында республикамыздың барлық аймақтарында үш тілде оқытатын
мамандандырылған дарынды балаларға арналған мектептер ашылды.
7) 2014 жылдың 1 қыркүйек айы орта білім беруде 2013-2014 оқу жылынан бастап
бірінші сынып оқушыларына ағылшын тілін үйрету қолға алынды.Бастауыш сыныптарда
оқушылар қазақ,орыс, ағылшын тілінде оқыса, қалған пәндерді білім алатын тілде оқитын
болды. Қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілі пәндері сәйкесінше осы тілдерде оқытылатын
болды. Яғни, қазақ тілі — қазақша, орыс тілі — орысша, ағылшын тілі — ағылшынша
өткізілетіндігі айтылған.
8) 2015 жылы 25 қараша айында Білім және ғылым,мәдениет және спорт,
инвестиция және даму министрліктері бірігіп үш тілде білім беруді дамытудың 2015-2020
жылдарға арналған жол картасын әзірлеп,бекітті.
9) 2016 жылдың 23 ақпан айында Министрліктің № 23 бұйрығымен білім
саласында және үш тілді білім беруді дамытуда маңызды сұрақтарды талқылайтын
қоғамдық кеңес құрылды.
10) 2016 жылдың 1 наурыз айында бастап Қазақстан Республикасында білім
саласында болып жатқан барлық өзгерістерді реттейтін білім беруді және ғылымды
дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданды.
11) 2016 жылдың 2 наурыз айында ағылшын тілінде білім беруге кезең-кезеңімен
өту қолға алынды.
12) 2017 жылы 31 қаңтар айында Елбасының жолдауында төртінші басымдық
бойынша адами капитал сапасын жақсарту айтылған болатын. [1]
Елбасының бұл жолдауы бойынша біріншіден, білім беру жүйесінің рөлінің
өзгеруі, білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық буынына айналдыру
керектігі басты міндетке жатқызылған.Оқыту бағдарламаларын сыни ойлау қабілетін
және өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға бағыттау қажеттігі айтылып, IT-білімді,
қаржылық сауаттылықты қалыптастыруға, ұлтжандылықты дамытуға баса көңіл бөле
отырып, қала мен ауыл мектептері арасындағы білім беру сапасының алшақтығын азайту
қажеттігі айтылған.Соның негізінде үкіметке тиісті ұсыныстар беруді, атап айтқанда, үш
тілді оқуға кезең-кезеңмен көшу мәселесі бойынша ұсыныстар әзірленуін
тапсырды.Бұның негізінде қазақ тілінің басымдығы сақталатындығы, оның әрі қарай
дамуына зор көңіл бөлінетіндігі айтылды.Соныменқатар, бүгіндеағылшынтілі –
жаңатехнология,
жаңаиндустрия,
жаңаэкономикатілі.
Қазіргікезде
90%
ақпаратағылшынтіліндежарияланады.
Әрбірекіжылсайынолардыңкөлемі
2
есеұлғайыпотырады. Ағылшын тілін меңгермей, Қазақстан жалпы ұлттық прогреске жете
алмайды. Жоғарыда атап өткеніміздей 2019 жылдан бастап 10-11 сыныптарда
