44 бап. Қызметкерлердің өзге де санаттары
Қызметкерлердің өзге санаттарының еңбек қатынастарын реттеу
осы Заңға жəне қызметкерлердің жекелеген санаттарының еңбек
қатынастарын айқындайтын өзге де заң актілеріне сəйкес жүзеге
асырылады.
5 Т А Р А У
ЖҰМЫС УАҚЫТЫ
45 бап. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы
1. Қызметкер жеке еңбек шартының талаптарына сəйкес еңбек
міндеттерін орындауға міндетті уақыт жұмыс уақыты болып
есептеледі.
2. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан
аспауға тиіс.
3. Жеке еңбек шарттарында тараптардың келісімі бойынша
жұмыс уақытының ұзақтығы азырақ көзделуі мүмкін.
46 бап. Қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс
уақытының қысқартылған ұзақтығы
1. Қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс
уақытының қысқартылған ұзақтығы:
1) он төрт жастан он алты жасқа дейінгі қызметкерлер үшін –
аптасына 24 сағаттан; он алты жастан он сегіз жасқа дейін –
аптасына 36 сағаттан аспайтын;
2) ауыр дене жұмыстарында жəне еңбек жағдайлары зиянды
жұмыстарды істейтін қызметкерлер үшін – аптасына 36 сағаттан
аспайтын болып белгіленеді.
2. Жұмыс істеу жұмыс уақытының ұзақтығын қысқартуға құқық
беретін өндірістердің, цехтардың, кəсіптер мен қызметтердің
тізімін, сондай-ақ еңбек жағдайлары зиянды (өте зиянды) жəне
(немесе) ауыр (өте ауыр), қауіпті (өте қауіпті) жұмыстардың
тізбесін еңбек жөніндегі уəкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
47 бап. Бес күндік немесе алты күндік жұмыс аптасы жəне
күнтізбелікті жұмыстың ұзақтығы
Қызметкерлер үшін екі демалыс күні бар бес күндік жұмыс
аптасы белгіленеді. Бес күндік жұмыс аптасы кезінде күнделікті
жұмыстың (аусымның) ұзақтығы жұмыс берушінің актісімен
немесе жұмыстың ерекшелігін, еңбек ұжымының пікірін ескеріп
жəне жұмыс аптасының белгіленген ұзақтығын сақтай отырып,
жұмыс беруші бекіткен ауысым кестесімен белгіленеді.
Өндірістің сипаты мен жұмыс жағдайлары бойынша бес күндік
жұмыс аптасын енгізу орынсыз ұйымдарда бір күндік демалысы
бар алты күндік жұмыс аптасы белгіленеді. Алты күндік жұмыс
аптасы кезінде күнделікті жұмыстың ұзақтығы апталық норма 40
сағат болғанда – 7 сағаттан аспауға, апталық норма 36 сағат
болғанда – 6 сағаттан жəне апталық норма 24 сағат болғанда – 4
сағаттан аспауы тиіс.
Бес күндік немесе алты күндік жұмыс аптасын еңбек немесе
ұжымдық шарттардың талаптарымен жұмыс беруші белгілейді.
48 бап. Түнгі уақыттағы жұмыс
1. 22 сағаттан бастап таңғы сағат 6-ға дейінгі уақыт түнгі уақыт
болып есептеледі.
2. Жүкті əйелдерді түнгі уақытта жұмыс істеуге тартуға
олардың келісімімен ғана жол беріледі.
3. Түнгі уақытта жұмыс істеуге он сегіз жасқа толмаған адамдар
мен түнгі уақытта жұмыс істеуге тыйым салатын медициналық
қорытындысы болған жағдайда өзге де адамдар жіберілмейді.
49 бап. Мерзімнен тыс жұмыстарды шектеу
1. Осы Заңның 45-бабында белгіленген жұмыс уақытының
ұзақтығынан тыс жұмыстар мерзімінен тыс жұмыстар деп
есептеледі.
2. Мерзімнен тыс жұмыстарға тартуға, осы Заңның 51 бабында
көзделген жағдайларды қоcпағанда, қызметкерлердің келісімімен
ғана жол беріледі.
3. Мерзімнен тыс жұмыстарға он сегіз жасқа толмаған
қызметкерлер жіберілмейді.
50 бап. Мерзімнен тыс жұмыстардың шекті мөлшері
Əрбір қызметкер үшін мерзімнен тыс жұмыстар бір күнтізбелік
күн ішінде екі сағаттан (ауыр дене жұмыстарында жəне еңбек
жағдайлары зиянды жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда – бір
сағаттан) аспауға тиіс.
Еңбек жағдайлары өте зиянды жəне өте қауіпті кезде мерзімнен
тыс жұмыстарға тыйым салынады.
51 бап. Қызметкерлердің келісімінсіз мерзімнен тыс
жұмыстарға жол берілетін ерекше жағдайлар
Қызметкердің келсімінсіз мерзімнен тыс жұмыстарға ерекше
жағдайларда ғана:
1) елдің қорғанысы үшін, сондай-ақ төтенше жағдайларды
немесе дүлей апттарды, өндірістік аварияларды болғызбау немесе
олардың зардаптарын дереу жою үшін қажетті жұмыстарды
жүргізу кезінде;
2) сумен жабдықтау, газбен жабдықтау, жылыту, жарық беру,
канализация, көлік, байланыс жөніндегі қоғамдық қажетті
жұмыстарды жүргізу кезінде – олардың дұрыс жұмыс істеуін
бұзатын кездейсоқ немесе көтпеген жағдайларды жою үшін;
3) егер жұмыс үзілісті көтермейтін болса, ауыстырушы
қызметкер келмей қалған кезде осы Заңның 50-бабында көзделген
сағаттар санынан аспайтын уақытқа жұмысты жалғастыру үшін
жол беріледі.
52 бап. Жұмыс уақытының есебі
1. Жұмыс беруші қызметкердің сол жұмыс берушінің нақты
жұмыс істеген жұмыс уақытының есебін жүзеге асыруға тиіс.
2. Өндіріс (жұмыс) жағдайлары бойынша қызметкерлерді
белгілі бір санаты үшін белгіленген апта сайынғы жұмыс
уақытының сақталуы мүмкін емес, үздіксіз жұмыс істейтін
ұйымдарда, жекелеген өндірістерде, цехтарда, учаскелерде,
бөлімшелерде жəне кейбір жұмыс түрлерінде есепті кезең ішінде
жұмыс уақытының ұзақтығы аптасына осы Заңда белгіленген
қалыпты жұмыс сағаттары мерзімінен аспауға тиіс жағдайда
жұмыс уақытының жиынтық есебін жүргізуге жол беріледі.
3. Жиынтық есеп жағдайында жұмыс уақытының күн сайынғы
немесе апта сайынғы ұзақтығы жұмыс күні немесе жұмыс аптасы
сағаттарының нормасынан артық немесе кем болуы мүмкін.
4. Есепті кезең ішіндегі жұмыс уақыты сағаттарының
жиынтығы осы кезеңдегі сағаттардың нормасына тең болмауы
мүмкін.
