жəне материалдың көтермелеудің басқа да нысандары енгізілуі
мүмкін.
4. Ұйымдарда еңбекке ақы төлеу жүйесі ұжымдық шарттармен
немесе жұмыс берушінің актілерімен белгіленеді.
5. Қызметкерлерге қойылатын біліктілік талаптары мен
жұмыстардың белгілі бір түрлерінің күрделілігі жұмыстар мен
жұмысшылар кəсіптерінің біліктілік анықтамалығы, қызметшілер
лауазымдарының біліктілік анықтамалығы негізінде белгіленеді.
Аталған анықтамалықтарды əзірлеу мен қолданудың тəртібін еңбек
жөніндегі уəкілетті мемлекеттік орган белгілейді. Орындалған
жұмыстарды белгілі бір күрделі жұмысқа жатқызуды жəне
қызметкерлерге біліктілік разрядтарын беруді жұмыс беруші
жұмыстар
мен
жұмысшылар
кəсіптерінің
біліктілік
анықтамалығына
жəне
қызметшілер
лауазымдарының
анықтамалығына сəйкес дербес жүргізеді.
71 бап. Жалақының мөлшері
Жалақының мөлшерін жұмыс беруші дербес белгілейді жəне ол
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төмен
жалақы мөлшерінен кем болмауы керек.
72 бап. Қызметкерді қоса атқару (қызмет көрсету
аймақтарын кеңейту) жəне жұмыста уақытша болмаған
қызметкердің міндеттерін орындау кезіндегі жалақы
1. Белгілі бір ұйымда өзінің жеке еңбек шартымен келісілген негізгі
жұмысымен қатар өзінің негізгі жұмысынан босатылмастан басқа қызмет
немесе уақытша болмаған қызметкердің міндеті бойынша қосымша жұмысты
орындайтын қызметкерлерге қосымша ақы төленеді.
2. Қызметтерді қоса атқарғаны (қызмет көрсету аймақтарын
кеңейткені) немесе жұмыста уақытша болмаған қызметкердің
міндеттерін орындағаны үшін қосымша ақылардың мөлшерін
қызметкермен келісім бойынша жұмыс беруші белгілейді.
73 бап. Мерзімнен тыс жұмыстарға, мереке жəне демалыс
күндеріндегі жұмыстарға ақы төлеу. Түнгі уақыттағы еңбекке
ақы төлеу
1. Мерзімнен тыс жұмысқа ақы бір жарым есе мөлшерінен кем
төленбейді.
2. Мереке жəне демалыс күндеріндегі жұмысқа екі еседен төмен
болмайтын мөлшерде төленеді.
3. Мереке жəне демалыс күндеріндегі жұмыстарға төленетін
өтемақы қызметкердің тілегі бойынша қосымша демалыс күнімен
ауыстырылуы мүмкін.
4. Түнгі уақыттағы жұмыстың əрбір сағатына ақы бір жарым есе
мөлшерінен кем төленбейді.
74 бап. Бос тұрып қалған уақытқа ақы төлеу
1. Жұмыстың бос тұрып қалған уақытына ақы төлеудің тəртібі
мен талаптары жеке еңбек немесе ұжымдық шарттармен
белгіленеді.
2. Қызметкердің кінəсінен бос тұрып қалған уақытқа
ақы төленбеуге тиіс.
75 бап. Еңбек нормалары
1. Еңбек нормалары (жұмыс істеу, уақыт, қызмет көрсету
нормалары) еңбек шығынының өлшемі болып табылады жəне
қызметкер үшін техниканың, технологияның, еңбек өндірісін
ұйымдастырудың қол жеткен деңгейіне сəйкес белгіленеді.
2. Еңбек нормаларын енгізуді, ауыстыруды жəне қайта қарауды
жұмыс беруші жүргізеді.
Еңбектің
жаңа
нормаларының
енгізілетіні
туралы
қызметкерлерге кемінде бір ай бұрын хабарланады.
3. Қызметкерлердің жұмыс істеу нормаларын орындау үшін
жұмыс беруші қалыпты еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге
міндетті.
4. Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер үшін жұмыс істеу
нормалары жеке еңбек шартына сəйкес он сегіз жасқа
толмаған адамдарға арналған жұмыс уақытының ұзақтығына
бара-бар қысқартылған ересек қызметкерлерге арналған жұмыс
істеу нормаларын негізге ала отырып белгіленеді.
76 бап. Жалақы төлеу мерзімдері
1. Жалақы бір айда кем дегенде бір рет төленеді. Жалақыны
төлеу күндері жеке еңбек, ұжымдық шарттарда қарастырылады.
2. Жалақы төлейтін күн демалыс немесе мереке күндеріне тура
келген жағдайда, оны төлеу олардың қарсаңында жүргізіледі.
3. Жұмыс берушінің кінəсінен жалақы, ал қызметкерлермен
жеке еңбек шарты бұзылған кезде – оған тиесілі басқа да төлемдер
белгіленген мерзімдермен салыстырғанда кешіктірліген кезде
жұмыс беруші қызметкерге берешек пен өсімақы төлейді.
Өсімақының мөлшері жалақы төлеу жөніндегі міндеттемелерді
орындау күніне Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта
қаржыландыру ставкасы бойынша белгіленеді жəне төлем
жүргізілуге тиіс болған күннен кейінгі күннен бастап əрбір
кешіктірілген күнтізбелік күн үшін есептеліп төленген күнмен
аяқталады.
4. Жеке еңбек шарты бұзылған жағдайда қызметкерге тиесілі
барлық сомаларды төлеу соңғы жұмыс күнінен кешіктірілмей
жүргізіледі.
77 бап. Жалақы төленетін орын
1. Қызметкерлерге жалақы төлеу, егер жеке еңбек, ұжымдық
шарт-тарда, жұмыс берушінің актілерінде өзгеше көзделмесе,
əдетте, олардың жұмысын орындайтын жерінде жүргізілуге тиіс.
2. Тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде (іссапарда,
тапсырысшының ұйымдарында жəне басқаларында) жұмыс
берушінің тапсырмасын орындаушы қызметкердің жалақысын
жеткізуді жұмыс беруші өз есебінен қамтамсыз етуге тиіс.
78 бап. Қызметкердің орташа жалақысын есептеу тəртібі
Зейнетақы төлемдерін, еңбекке уақытша жарамсыздық, жүктілік
пен босану жөніндегі жəрдемақыларды жəне басқа да төлемдерді
есептеу үшін ұйымдар қызметкерлерінің орташа жалақысын
есептеу
тəртібі
Қазақстан
Республикасының
заңдарымен
белгіленеді.
79 бап. Жалақыдан ұстап қалу
Қызметкерлердің жалақысынан ұстап қалу сот шешімі
бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде
көзделген жағдайларда жүргізіледі.
8 Т А Р А У
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРГЕ КЕПІЛДІКТЕР БЕРУ МЕН
ӨТЕМ АҚЫ ТӨЛЕУ
80 бап. Қызметкердің мемлекеттік жəне қоғамдық
міндеттерді орындауы кезіндегі кепілдіктер
Жұмыс беруші қызметкерді оның жұмыс орнын (қызметін)
сақтай отырып, мемлекеттік жəне қоғамдық міндеттерді орындау
уақытына жұмыстан босата алады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
