Аңдатпа 6-бет 4-бет

3

zangazet@maiI.ru

№45 (2970) 

16 маусым 2017

ҚОҒАМ

(Соңы. Басы 1-бетте)

АЛАТАЯҚТАН 

АЙЫРЫЛҒАН ПОЛИЦИЯ 

ЕНДІ РАДАРСЫЗ ҚАЛМАҚ

Мұны айтпасқа бола ма?

ЖАЛҒАН СӨЙЛЕУ ЖАРНАМА 

ЖАСАУДЫҢ ЖОЛЫ МА?

Мәселе

Сұраңыз, жауап береміз!

«Негізгі  себеп  ауыр  жұмыс, 

жос пар ланбаған  жұмыс  кестесі, 

үлкен  жүктеме  мен  әрине,  төмен 

жалақы дер едім. Жол-патрульдік 

полиция сының жалақысы 60 мың-

нан,  учаскелік  инспекторларда 

140  мыңнан  баста лады»,  –  деген 

сонда  бас  полицей.  Осыншасы 

жыл  сайын  бұл  жұмыстан  қол 

үзетініне  қарамастан,  100  мың 

адамға  шаққанда  600-дей  поли-

циядан  келетін  Қазақстан  жер 

көлемі жағынан ғана емес, полиция 

саны бойынша да әлемдік ондыққа 

кіретінін қайтерсіз.

Ішкі істер министрі өз есебінде 

құқықбұзушылықтың  алдын  алу 

жүк телген  Жергілікті  полиция, 

оның  ішін де  аталмыш  міндетті 

тікелей атқа ратын учаскелік поли-

цейлердің  жай-күйін  де  айналып 

өтпеді.  «Бүгінде  учаскелік  поли-

ция  қызметінде  поли цияның  про-

филактика  және  өзге  де  есеп-

терінде тұрған 170 мыңнан астам 

мұның  да  жай  «ойын»  екенін  айтып 

ақталды. 

Тоқал тақырыбы жарнама жасау ға 

тиімді секілді. Өйткені, Роза Әлқожа-

ның да күйеуіне тоқал іздеп жүргені 

аз сөз болмады. Артынан «дақпырт, 

журналист  қателігі»  деп  ақталған 

әнші  абайлап  сөйлемеудің  ақыры 

немен бітерін түсінген шығар. Атамыз 

қазақ  «Атың  шықпаса,  жер  өрте» 

деуші еді. Көпшілік өнеріне тәңірдей 

табынатын  әшілерімізге  мұндай 

өтірік айту не үшін қажет? Атақтары 

дардай  әншілерімізді  өтірік  айтуға 

мәжбүрлейтін не? 

Адами  тұрғыдан  алып  қарағанда 

өтірік айтудың ұсақ-түйек нәрседей 

көрінуі мүмкін, ал заңдық негізде ше? 

Өркениетті  мемлекеттерде  жалған 

дақпырт таратқан адам дарға кешірім 

жасалмайды.  Себебі,  «самаурын 

қайнады  деген  сөздің  Самарқанды 

жау  алыпты»  дегендей  түрленіп 

жетуінің қоғамға тигізетін залалы көп. 

Өкініштісі, жылдан- жылға белең алып 

бара  жатқан  мұндай  әрекеттерді 

жауап қа  тартатын  баптар  жаңадан 

қол данысқа  енгізілген  Әкімшілік 

құқықбұзушылық  кодексте  нақты 

қарастырылмаған. Негізі, қоғам мен 

азаматтардың  құқығына  қарадай 

Маусым айының үшінші сенбісі еліміздегі 

медицина қызметкерлерінің кәсіби мерекесі күні 

болып саналады. Мереке қарсаңында Алматы 

қалалық №7 клиникалық ауруханасы жеткен 

жетістіктерімен бөліскен еді. 

Халық  денсаулығын  жақсартып,  медициналық 

көмектің  қолжетімділігін  арттыру  мақсатында  еліміз дің 

медицина  саласында  түрлі  реформалар  жүргізілуде. 

2018 жылдың 1 қаңтарынан  бастап міндетті әлеуметтік 

медициналық сақтандыру жүйесі қолданысқа енгізілетіні 

белгілі. Реформаға сәйкес, емханалар мен ауруханалар 

арасындағы  бәсекелестік  артып,  дәрігерлердің  жауап-

кершілігі жоғарылай түспек. Осыған байланысты аурухана 

ұжымы  заманауи  құрал-жабдықтарын  таныс тырып,  оң 

өзгерістерімен бөлісті. 

Жалған дақпырт тарату 

дегеніңіз бүгінде әдетке 

айналғандай. Әсіресе, ел назарын 

аудару үшін әншілердің «тосын 

сый» жасауы көбейді. Соған 

қарап жалған сөйлеу бұл халықта 

жарнама жасаудың жолына 

айналған ба деп қаласың. Ал, 

көпшіліктің сезімі, сенімі дегенді 

ойлап жатқан адам жоқ.

Мысалы, Қарақаттың еріне тоқал 

әперетіні көпшілік арасында көп тал-

қыланды.  Сөйтсек,  Қарақат  мұндай 

«ерлікке»  Қыдырәлінің  айтуы мен 

барған  екен.  Және  мақсат  қандай! 

Әншілер  отбасы  өршіп  тұрған  жер 

дауын  өшіру  үшін  осындай  айлаға 

барған  екен.  Үш  әйел  алған  боз-

баланың  суреті  де  қоғамда  біраз 

әңгімеге  тұздық  болды.  Сөйтсек, 

халықпен жездесі тәрізді ойнағандар 

Оң қадам

МЕДИЦИНАДАҒЫ МЕРЕЙЛІ ІСТЕР

Міндетті медициналық сақтандыру туралы естіп жатырмыз. 

Мен  бала  тәрбиесімен  отырған  анамын.  Бұған  дейін  жұмыс 

істемегенмін.  Сонда  енді  дәрігерге  тек  ақылы  түрде  қарала­

мын ба?

Лаура ЖҮКЕНҚЫЗЫ

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ЫНТЫМАҚ АУЫЛЫ 

Азаматтарға  медициналық  қызмет  пакетінің  екі  түрі 

ұсынылады.  «Базалық»  деп  аталатын  бірінші  түрі  мемлекет 

тарапынан кепілдендірілген тегін медициналық көмек. Оның 

қаражаты республикалық бюджеттен қарастырылады және кез 

келген  азаматқа  ұсынылады.  Бұл  пакетке  жедел  медицина­

лық  көмек,  санитарлық  авиация,  әлеуметтік  сипаттағы  ауру 

түрлерін  емдеу,  шұғыл  жағдайдағы  медициналық  көмек, 

профилактикалық  екпелер  кіреді.  Жұмыссыз  және  әлеу­

меттік  қорғалатын  азаматтар  үшін  мемлекет  жарна  төлейді. 

Сондықтан, емделуде қиындық туындамайды.

Міндетті медициналық сақтандыруға бәріміз ақша аударуға 

тиіспіз бе? Әлде жарна төлеуден босатылатын жандар да бар 

ма?

Динара БЕКСҰЛТАН

ТАЛДЫҚОРҒАН ҚАЛАСЫ

Медициналық­әлеуметтік  сақтандыру  туралы  заңнамаға 

сәйкес,  міндетті  жарна  төлеуден  азаматтардың  кей  бөлігі 

босатылған.  15  категорияға  жіктелген  жеңілдік  иелерінің 

қатарында  «Алтын  алқа»,  «Күміс  алқамен»  марапатталған 

және  «Батыр  Ана»  мәртебесі  бар,  1,2­дәрежелі  «Ана  даңқы» 

орденіне ие көпбалалы аналар, Ұлы Отан соғысы ардагерлері 

мен мүгедектері, мүгедектер, жұмыссыздар, интернат тәрбие­

ленушілері,  күндізгі  оқу  түрінде  оқитындар,  бала  күтіміне 

байланысты,  бала  асырап  алуына  байланысты  демалыста 

отырғандар,  үш  жасқа  дейінгі  бала  күтіміндегі  тұлғалар, 

зейнеткерлер,  әскери  қызметшілер,  арнайы  мемлекеттік 

органдардың,  құқық  қорғау  мекемелерінің  қызметкерлері, 

минималды қауіпсіздік деңгейінен басқа түзеу мекемелерінде 

жазасын өтеушілер, уақытша ұстау және тергеу изоляторында 

ұсталушылар бар. 

Мен кәсіпкермін. Міндетті сақтандыру қорына қанша ақша 

аударуға тиіспін?

Бәтен ӘСЕНТАЙҚЫЗЫ

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ҚОРДАЙ АУДАНЫ

Өзін­өзі  жұмыспен  қамтып  отырғандар,  яғни,  кәсіпкер, 

нотариус, заңгер, жеке сот орындаушы, адвокат, кәсіби медиа­

тор, фрилансерлер 2017 жылдан бастап 2 пайыздан, 2020 жылға 

қарай 7 пайызға дейінгі жарна төлеуі тиіс.

Сұрақтарға Денсаулық сақтау министрлігінің 

баспасөз қызметі жауап берді.

№7  қалалық  клиникалық  аурухананың  Бас  дәрігері 

Марат Шадыбайұлы «Біздің аурухана қызметкерлері күн-

түн  демей  халыққа  жоғары  сапалы  қызмет  көрсетеді. 

Аурухана соңғы үлгідегі заманауи құрал-жабдықтармен 

толық  жабдықталған.  Сонымен  қатар,  дәрігерлердің 

біліктілігін  арттыру  міндетін  де  естен  шығармаймыз. 

Сапалы медициналық көмек арқылы ғана ел алғысына 

бөленіп,  көңілінен  шығуға  болады»  дейді.  Осы  орайда 

ауруханада кардиология мен гематология бөлімдерінің 

интенсивті  емдеу палаталары ашылды. «Мұнда опера-

циядан  шыққан  науқастар  емделеді.  Науқастар  жеке 

медбикенің қарауында болады. Гематология бөлімі қан 

ауруына шалдыққандарға жан-жақты көмек көрсетеді», 

–дейді  бас  дәрігердің  емдеу  ісі  бойынша  орынбасары 

Жадыра Сіләмқызы. 

Сондай-ақ, мереке қарсаңында аурухананың орталық-

тандырылған  және  арнайы  оқу  залы  бар  архив  жүйесі 

мен  Call-орталығының  тұсаукесері  өтті.  Бұдан  былай  

емделушілер  осы  орталыққа  хабарласып  кез  келген 

сұраққа  жауап  алады.  «Call-орталықтың  негізгі  міндеті 

–  ауруханадағы медициналық қызмет жайлы толыққанды 

ақпарат беру. Оған қоса, орталыққа хабарласқан адам-

дар  өздеріне  қажет  кеңес  те  ала  алады»,  –  деді  бас 

дәрігердің әдістемелік ұйымдастыру ісі бойынша орын-

басары Нұрлан Таңжарықұлы.

Айта  кету  керек,  аурухананың  орталық  стерили-

зациялау  бөлімінде  де  еуростандартқа  сәйкес  жаңа 

құрылғылар  орнатылған.  Журналистер  осы  автоматты 

түрде жұмыс істейтін қондырғылар жұмысын көріп, сирек 

жасалатын операциялар барысын бақылап, науқастардан 

сұхбат та алды. Олар заманауи қондыр ғылармен жабдық-

талған  палаталарға,  аурухана  мамандарының  кәсіби 

біліктілігіне ризашылық білдіріп,  алғыстарын жаудырды. 

Еркенұр ЕРЗИЯ

зиянын  тигізетін  жауапкершілік-

тер  осы  кодекстің  25-тарауындағы 

«Қоғамдық  тәртіпке  және  иманды-

лыққа қол сұғатын әкімшілік құқық-

бұзушылықтар» деп ата ла тын тарауы-

нан  орын  алуы  тиіс  еді.  Осын дағы 

мағыналық  жағынан  жақын  келе 

ме  деп  дәме лен діргенімен,  шын 

мәнінде  «бомба  қойылды»  деген 

тәрізді  арнаулы  қызмет  орындарын 

көрінеу  жалған  шақыру  арқылы 

дүрліктіріп  тастайтын  438-баптан 

басқасында  өтірік  айтып,  жалған 

дерек  таратқандарға  жауап кер шілік 

көздеу қарас тырыл маған. «Баспасөз 

және ақпарат саласындағы әкімшілік 

құқық бұзушылық»  деп  аталатын  

26-тараудағы  алты  бапта  да  бұл 

мәселе қамтылмаған. Есесіне, жалған 

ақпарат  таратушыларды  жауапқа 

тарту Қылмыстық кодекс тің «Көрінеу 

жалған ақпарат тарату» деп аталатын 

274-бабында  көрсетілген.  Осы 

баптың 1 бөлі гінде «Қоғамдық тәртіпті 

бұзу  немесе  азаматтардың  немесе 

ұйымдардың  құқықтары  мен  заңды 

мүдделеріне  не  қоғамның  немесе 

мемлекеттің  заңмен  қорғалатын 

мүдделеріне  елеулі  зиян  келтіру 

қаупін  төндіретін  көрінеу  жалған 

ақпарат таратқандарға бір мың айлық 

есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде 

айыппұл салу не сол мөлшерде түзеу 

жұмыстарына  не  бір  жылға  дейінгі 

мерзімге бас бостандығын шектеуге 

не сол мерзімге бас бостандығынан 

айыруға»  жазаланатындығы  көр-

сетілген. Ал, мұндай әрекетті адам-

дар  тобының  сөз  байласуымен 

немесе  өзінің  қызмет  бабын  пай-

д а л а н а   о т ы р ы п   н е   б ұ қ а р а л ы қ 

ақпарат  құралдарын  немесе  ақпа-

рат тық-коммуникациялық  желі-

лерді  пайдаланғандар  бес  мың 

айлық  есептік  көрсеткішке  дейінгі 

мөлшерде  айыппұл  салу  жазасына 

тартылып  не  сондай  мөлшерде 

түзеу  жұмыстарына  не  екі  жылдан 

бес  жылға  дейінгі  мерзімге  бас 

бостандығын  шектеуге  не  сол  мер-

зімге  бас  бостандығынан  айыруға 

жазаланатындығы  тұжырымдалған. 

274-баптың  төртінші  бөлігінің  санк-

циясы бес жылдан он жылға дейінгі 

мерзімге  бас  бостандығынан  айыру 

жазасын  қамтиды.  Алайда,  өтірік 

айтып,  жалған  мәлімет  тарат қан-

дар дың  әзірге  бұл  баппен  жауапқа 

тартылғанын естімеппіз.

Елеусіз МҰРАТ,

«Заң газеті» 

тұлғаның  жүріс-тұрысы  бақы-

ланады.  Алайда,  барлық  жерде 

әсіресе  ауылдық  жерлерде  учас-

келік  полицияның  жұмысы  үшін 

тиісті  жағдай  жасалмаған.  Біздегі 

2  800  учаскелік  бөлімнің  1  600-

іне жөндеу жұмыстары жүргізіліп, 

370 жаңа учаскелік бөлім салынуы 

қажет. Учаскелік инспек торлардың 

баспанасымен  бірік тірілген  поли-

ция  бөлімшелері  керек.  Бұл 

олардың  күні-түні  қызмет  ету 

учас кесінде  болуына  мүмкіндік 

бере ді»,  –  деді  ол  мұнда  да 

мәселе барын еске салып. Қазіргі 

уақытта  баспанамен  біріктірілген 

учаскелік  бөлімшелер  Алматы, 

Ақтөбе  және  Оңтүстік  Қазақстан 

облыстарында  ғана  бар  екен. 

Егер  министр  келтірген  мұндай 

бөлімшелер  көбейсе,  учаскелік 

инспекторлардың  үйі  жұмыс 

орнына,  ал  жұмыс  орны  үйіне 

айналар  күн  алыс  емес  секілді. 

Кім  біледі,  бір  жағынан  жаңағы 

140  мың  теңгеден  басталатын  аз 

жалақыны  үнемдеу  үшін  бұл  да 

«дұрыс» шығар. 

Естеріңізде  болса,  биылғы  1 

қаңтар дан жол-патрульдік полиция 

дамыған  Еуропа  елдеріндегі 

әріптестері  секілді  алатаяқсыз 

жұмыс  істеуді  бастаған-ды.  Ал 

мамырда  бір  топ  мәжілісмен 

жол  сақшыларының  алатаяқты 

пайдалану  тәртібін  қайта  қарау 

туралы  Үкіметке  ұсыныс  білдір-

ді.  Жақында  премьер-министр 

Бақытжан  Сағынтаев:  «Жаңа 

енгізілімдер  (таяқшадан  бас 

тарту  –  С.О.)  полицейлердің 

көлік ті  себеп сіз  тоқтату  санын 

айтар лықтай  қысқартуға  және 

жол  жүрісіне  қаты су шылармен 

з а ң  с ы з   б а й л а н ы с т а р   с а н ы н 

азай туға  мүмкіндік  берді.  Атап 

өтілген  мәселелердің  негізінде, 

жол-патрульдік  полициясының 

жұмысын да таяқшаларды қолдану-

ды  орынсыз  деп  ұйғара мын»,  – 

деп  жауабын  берді.  Бір  сөзбен 

айтқанда, алатаяқ қайтарылмайды. 

Мұндағы айтпағымыз, енді поли-

цей лер алатаяқ тұрмақ радардан 

да қол үзбек. Есеп беру кездесуінде 

Ішкі істер министрі осыны қоғамға 

«сүйіншіледі».  «Биыл  біз  ескірген 

қол  радарларынан  біртіндеп  бас 

тарта бастаймыз. Олар дың орнына 

құқықбұзушыны полиция ның қаты-

суынсыз  анықтайтын  автомат тан-

дырылған радарлар қолда нылады. 

Ереже бұзғаны жайлы ақпарат жүр-

гізушіге пошта арқылы келеді. Яғни, 

тиімділігі айтпаса да мәлім қазіргі 

жұмыс істеп тұрған ереже бұзуды 

тіркеудің стационарлы автомат тан-

дырылған жүйесі секілді», – деген 

Қалмұханбет  Қасымов  осылайша 

жол  қозғалысын  полицияның 

қатысуынсыз  бақылауға  көшіп 

жатқандарына  сендіріп  бағуда. 

Оған  сенсек,  рес публика  жол-

дарында  1700-ден  астам  тіркеу 

құрылғылары  орнатылып,  олар 

арқылы  былтырдың  өзінде  900 

мың  жол  қозғалысы  ережесін 

бұзу  фактісі  тіркелген.  Басты 

«керегі»,  соның  есебінен  бюд-

жетке  5  млрд  теңгеден  астам 

қаржы  түскен.  Соңғы  сөзді  тыр-

нақ шаға  алған  себебіміз,  бұл 

шаралардың  барлығы  жол  апаты 

мен  одан  болатын  адам  өлімі 

мен  жарақатын  азайтудан  гөрі, 

қазынаға  көбірек  ақша  түсіру 

мақсатында  жасалатынын  тілге 

тиек етіп сынай тындар баршылық. 

Министр  келтірген  жоғарыдағы 

қаржы  соммасы,  бір  жағынан 

мұндай  сынды  растап  тұр ған-

д а й   д а   к ө р і н е д і .   Б і р а қ ,   Б а с 

полицей  басқаша  айтады.  «2011-

2013  жылдардағы  қиын  жағдай 

естеріңізде  болар.  Жол  апаты 

мен  одан  болатын  адам  өлімі 

мен  жарақат  алушылар  көбейген 

кез.  Соңғы  жылдары  қабыл дан-

ған  шаралар  ел  жолдарындағы 

жағдайды  жақсартуға  мүмкіндік 

берді. Былтыр да, биыл да негізгі 

көрсеткіштер  төмендеді.  Егер 

2016  жылы  алдыңғы  жылмен 

салыстырғанда жол-көлік оқиғасы 

5  пайызға,  соның  салдары нан 

қайтыс  болғандар  3,  зар дап 

шеккендер  2,9  пайызға  азай са, 

биыл  жол-көлік  оқиғасы  15,8, 

соның салдарынан қайтыс болған-

дар 22 және жараланғандар саны 

13  пайызға  кеміді.  Бұл  нақты 

деректер»,  –  дейді  ол.  Аталмыш 

көрсеткіштердің  азаюын  министр 

2014  жылы  қабылданған  «Жол 

жүрісі туралы» заң арқылы әкімшілік 

тәжірибенің  қатаңдатылуымен 

түсін діреді.

Иә,  бюджеттің  кемігенінен 

гөрі жол апаты мен жол ережесін 

бұзу  көрсеткіштерінің  кемігені 

әлдеқайда жақсы шығар. Стацио-

нарды тіркеу құрылғыларын орнат-

са  да,  поли циядан  алатаяқты 

алып қойса да, оларды радарсыз 

қалдырамыз десе де, мұның бәрін 

полиция мен көлік жүргізушілерінің 

арасында байланыс болдырмаумен 

байланыстырады.  Қазақы  түрде 

айтқанда, жол сақшысы мен темір 

тұлпар  тізгініндегі  адам  мүлдем 

тілге  келмеуі  керек.  Ал  мұндай 

шараларды  қолға  алуға  екеуінің 

қайсысына деген сенімсіздік түрткі 

болғанын білмедік.  

Сәкен ОРЫНБАСАРҰЛЫ,

«Заң газеті»  

Б

арлық жерде әсіресе ауылдық жерлерде 

учас келік полицияның жұмысы үшін тиісті 

жағдай жасалмаған. Біздегі 2 800 учаскелік бөлімнің 

1 600-іне жөндеу жұмыстары жүргізіліп, 370 жаңа 

учаскелік бөлім салынуы қажет. Учаскелік инспек-

торлардың баспанасымен бірік тірілген поли ция 

бөлімшелері керек.