|
Констатациялық эксперимент нәтижелері экспеимент сыныбы бойынша бізді қанағаттандырған жоқ, оқушылар берілген тест сұрақтарына нақты жауап бере алмады, адамгершілікке байланысты мысалдар келтіре алмады. Сондықтан, эксперимент сыныбында адамгершілік білім мен тәрбие деңгейін көтеруге арналған оқыту экспериментін өткізуге мақсат қойдық.
Дүниетану сабағында және сыныптан тыс оқытуда адамгершілік мәдениетін қалыптастыру бағытында өткізілетін жұмыс жүйесін құрылды.
Онда Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы.«Алтын күз»
Ауа. Ауаның қасиеттері.Өсімдіктердің тіршілігі. Жануарлардың бір-біріне қайырымдылығы.Табиғатты қорғау.Жануарлар әлемін қорғау.Сыйластыққа себеп көп.Адам өміріне не қажет?«Сыйға-сый, әдептілік».Құстарға қамқорлық. Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы.«Алтын күз» Ауа. Ауаның қасиеттері.Өсімдіктердің тіршілігі. Жануарлардың бір-біріне қайырымдылығы.Табиғатты қорғау.Жануарлар әлемін қорғау.Сыйластыққа себеп көп.Адам өміріне не қажет?«Сыйға-сый, әдептілік».
Құстарға қамқорлық тақырыптары қамтылды.
Кесте 5 Оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастырудың жұмыс жүйесі
| Тақырыбы | Жұмыс түрі |
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
|
Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы.
«Алтын күз»
Ауа. Ауаның қасиеттері.
Өсімдіктердің тіршілігі. Жануарлардың бір-біріне қайырымдылығы.
Табиғатты қорғау.
Жануарлар әлемін қорғау.
Сыйластыққа себеп көп.
Адам өміріне не қажет?
«Сыйға-сый, әдептілік».
Құстарға қамқорлық.
|
Әңгімелесу.
Психологиялық тренинг
Топсеруен, бақылау.
Сарамандық жұмыс.
Модельдеу әдісі.
Модельдеу әдісі.
Этикалық әңгіме
Жеке тапсырмалар.
Сыныптан тыс жұмыс.
Әңгімелесу.
Этикалық ойын
Мақал-мәтелдер жаттау
Тәрбие сағаты
|
Оқыту экспериментінің барысында жүргізілген сабақтар мен сабақтан тыс жүргізілген жұмыстардың кейбір үлгілерін бере отырып, оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастыру жолдарын көрсетіледі.
Сабақтың тақырыбы: Еңбекпен келген нан – қасиетті тағам.
Еңбек етпеген ішіп, жемейді.
Сабақтың мақсаты:
1 Оқушыларға адам өзіне қажетті жағдайлар туғызу үшін еңбек етуі керек деген ұғымды қалыптастыру.
2 Оқушыларға еңбек арқылы адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға әсер ету.
Кесте 6 Көрнекі құралдар: таблица бөлшектері, суреттер, нанның суреті немесі өзі, тірек-сызба
Кезеңі |
Мұғалімнің іс-әрекеті.
| Оқушылардың іс-әрекеті |
І Ұйымдастыру
ІІ Дайындық кезеңі.
ІІІ Үй тапсырмасын тексеру.
|
Тыныштандырып.
Өткен сабақтарда құрастырған сызбаны іліп, әңгіме жүргізуден бастау.
«Әдептілік» сызбасын тақтаға іліп қою.
Мұғалім: Анасы Асанға дүкенге барып нан әкеліп қой деді. Асан нанды әкелмепті. Үйде нан жоқ.
Асан ата-анасына қандай зиян келтірді?
Өзінің денсаулығына қандай зияны бар?
Асан неліктен нанды әкелмепті?
«Сыйға-сый» дегенді қалай түсінесіңдер?
Нанды неліктен қасиетті тағам дейміз?
|
Оқушылар үйден өздері ойластырып келген сызбаларына сипаттама береді.
Оқушылар осы сызбаны кезектесіп түсіндіреді.
Оқушылар: ұмытып кетті, ерінді, ауырып қалды, еріншек, жалқау, ол нан әкелмесе де басқа тағам ішіп қарны ашқан жоқ деген сияқты әртүрлі жауаптар береді
Оқушылар нанның адам өміріндегі пайдасы туралы айтып, әңгімелейді.
Оқушылар нанның
|
Кесте 6 жалғасы
| |
ІҮ Жаңа сабақ.
Ү Бекіту.
|
Нанның адам өміріне денсаулығына қандай пайдасы бар?
Мұғалім нанның бір тілімін алып, «Осыған неше адамның еңбегі сіңген? Сендер қалай ойлайсыңдар?» деп сұрақ қояды.
Тақтаға сызба құрастыру.
Ілінген сызбаға қарап «Нан біздің дастарханға дейін қандай жол жүріп келеді?» деп сауал тастау.
Ата-аналарыңның еңбегі бар ма?
«Сыйға-сый» деген сөздің мәнін тағы айтып, нанды
|
сыртқы қабыршығындағы дәрумендер, құрамындағы тұздар адамның өсуіне, ауырмауына, қозғалуына өте үлкен пайдасы бар екенін айтады
Дәптерлеріне: жер жыртады, егінді күтеді, жинайды, диқаншы, диірменші, комбайншы, наубайшы, дүенші еңбек етеді деп жазып, оқулықпен жұмыс жүргізеді.
Ауа-райын бақылаушылар, ауланы жинағыштар, машина жөндеушілер деп жауап береді
Ата-аналар еңбек етіп ақша табады. Оған нан сатып алады деген жауаптар береді.
Мақал-мәтелдер айтады.
|
Кесте 6 жалғасы
| |
ҮІ Қорытынды.
ҮІІ Үйге тапсырма.
ҮІІІ Бағалау
|
қадірлеу керек екені сөз етіледі.
Адам көңіл-күйі жақсы болуы үшін не істеуі керек?
10-12-беттегі мәтінді түсініп оқып, сұрақ тапсырмаларын орындау.
|
Денсаулығы жақсы болуы керек, қарны ашпау керек, басқалармен дұрыс қарым-қатынас жасауы қажет, еңбек етуі керек.
|
Тәжірибе-эксперимент жұмысының соңғы кезеңінде эксперимент және бақылау топтарының оқушыларынан екінші қайтара тексеру алынды. Тексеруге негіз болған көрсеткіштер:
1 Оқушылардың тіршілік атаулыны сүйе білу мәдениеті;
2 Оқушыларың табиғатты қорғау қажеттіліктерін сезіне білуі;
3 Жан-жануарға қамқорлық жасай білуі;
4 Оқушылардың өзара көмекке келе білу мәдениеті;
5 Оқушылардың барлық жағдайда әділ бола білуі;
6 Жолдастық қатынас мәдениетінің болуы ;
Еңбексүйгіштік мәдениетінің болуы.
Нәтижесінде, осы көрсеткіштер негізінде эксперимент және бақылау топ оқушыларының адамгершілік мәдениет деңгейлері салыстырылды. Сыныптар арасындағы ауытқуды келесі суреттен көруге болады (Сурет 3 ).
Сурет 3 Эксперимент және бақылау тобы оқушыларының адамгершілік мәдениет деңгейінің салыстырмалы денгейі (соңғы тілік)
Соңғы тілік нәтижесі эксперимент топ оқушыларының адамгершілік мәдениет деңгейлері әр көрсеткіш бойынша артқанын көріп тұрмыз. Мысалы, эксперимент сыныбында жоғары деңгей 13 пайызға артқаны, төменгі деңгей 18 пайызға төмендегені байқалды.
Эксперимент және бақылау топ оқушыларының алғашқы және соңғы тілік қорытындылары бойынша адамгершілік мәдениетінің деңгейлік ауытқуын келесі кестеден айқын көре аламыз.
Кесте 7 Эксперимент және бақылау топтарының алғашқы және соңғы тілік қорытындыларының салыстырмалы көрсеткіштері
№
|
Көрсеткіштері
|
Алғашқы тілік℅
|
Соңғы тілік℅
|
Эксп. топ
|
Бақылау топ
|
Эксп. топ
|
Бақылау топ
|
1
|
Жоғарғы деңгей
|
18
|
23
|
31
|
17
|
2
|
Орта деңгей
|
25
|
27
|
31
|
33
|
3
|
Төмен деңгей
|
57
|
50
|
38
|
50
|
Кестеде көрсетілгендей, тәжірибе-эксперимент жұмысы нәтижесінде эксперимент және бақылау сыныптарының соңғы тіліктерінің қорытындысы бойынша эксперимент сыныбында жоғарғы деңгейі бақылау сыныбымен салыстырғанда 14 пайызға артық екендігі көрінді.
Достарыңызбен бөлісу: |
