Адам анатомиясы пәні және оның міндеттері

жүктеу 29,82 Kb.

бет	6/7
Дата	04.01.2022
өлшемі	29,82 Kb.
	#31559

1 2 3 4 5 6 7

ДӘРІС №1

Гуморалдық реттелу әртүрлі химиялық белсенді заттар қан немесе лимфа арқылы бірнеше тіндер мен мүшелерге әсер етумен жүзеге асырылады. Оған қатысатын заттарға зат алмасу өнімдері (метаболиттер), тіндік гормон, медиаторлар және гормондар жатады. Гуморалдық реттеуге қатысатын метаболиттерге - көмір, сүт, пировиноградтық және аденил қышқылдары, аминқышқылы, нуклеотидтер, коферменттер т.б. заттар жатады. Метаболиттер негізінде жергілікті реттеуші ретінде әсер етеді. Мысалы, қарқынды жұмыс істеген бұлшықеттегі гиперемия құбылысы, еттерде жиналған метаболиттердің қан тамырларын кеңейтіп, бұлшықетің қоректі заттармен және оттегімен қамтамасыз етілуінің күшеюі нәтижесінде байқалады. Гуморалдық реттеуге қатысатын тіндік гормондарға биогендік аминдер (гистамин, серотонин), простагландиндер, кининдер (калликреин, брадикинин) және т.б. жатады. Бұл заттардың көбісі реттеуші әсерлерін тіндер жасушаларының биофизикалық қасиеттерін өзгерту (мембрананың өткізгіштігі мен қозғыштығы), зат алмасудың қарқындылығын, жасушалар қабылдағыштарының сезімталдығын өзгерту арқылы іске асырады. Соның нәтижесінде жүйкелік және гуморалдық әсерлерге жасушалар сезімталдығы өзгереді.

Организмдегі әрекеттерді реттеуге медиаторлар қатысады. Жүйке талшықтарының соңында, түйіспелерде бөлінген біраз медиаторлар (ацетилхолин, серотонин, катехоламиндер), оған сезімтал кабылдағыштары бар тіндер мен мүшелерге әсер етеді. Мүндай әсерлері жүйке-бұлшықет, жүйке мен жүйке талшықтары арасындағы және жүйке-без тіндеріндегі түйіспелерде ылғида жүріп жатады.

Организмнің әрекеттерін реттеуде ішкі сөлініс бездерінің гормондары ерекше орын алады. Гормондар жасушадан тыс сұйықтық арқылы организмнің барлық учаскелеріне тасымалданып жетеді де жасушалар қызметін реттеуге қатынасады. Негізінде гормондар жүйке жүйесінің реттеуші қызыметін жалғастырушы және толықтырушы ретінде әсер етеді. Жүйке жүйесі көбіне бұлшықеттер әрекеттерін реттесе, гормондар организмдегі әртүрлі зат алмасу (метаболизм) үрдістерін қадағалайды.

Эволюциялық тұрғыдан қарағанда, жануарлардың бұлшықет жүйесі мен қимыл-қозғалыстың қарқынды дамуына байланысты

жүктеу 29,82 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7