«Абайдан соң» К. Оразалин

жүктеу 0,51 Mb.

Pdf просмотр

бет	5/16
Дата	23.06.2023
өлшемі	0,51 Mb.
	#43062

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 16

алмааат ағаааа

«Жасын тағдыр жарқылы» Жасын тағдыр жарқылы – 1987 жылы Жарылқап Бейсенбайұлының
«Шоқан Асулары» Сапарғали Бегалиннің

« Бала Шоқан»
Бұл еңбектің авторы - қазақ балалар әдебиетінің негізін
қалаушылардың бірі
Сапарғали Бегалин «
Бала Шоқан» 1996 жылы жарық
көрген. Ағартушылық мәдениеттің тұңғыш өкілдерінің бірі, шығыстанушы,
тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ Шоқан Уәлихановтың өмір
жолының балалық шағы баяндалған туынды. Болашақ ғалымның алғашқы
туып-өскен ортасы, мінез-құлқы, сол кездің тұрмыссалты анық та көркем
шындықпен астастырыла суреттелген шығарма Жаңа кітапта Шоқан
Уәлихановтың өмірі мен сол кезеңдегі осы уақытқа дейін белгісіз болып
келген фактілер беріліп, жаңа тарихи, мұрағат құжаттарымен толықтырыла
түскен.
«Жасын тағдыр жарқылы»
Жасын тағдыр жарқылы – 1987 жылы
Жарылқап Бейсенбайұлының
зерттеу нәтижесінде басылып шықты.Бұл кітапта Шоқан өмір сүрген , өсіп
өнген , балалық шағын өткізген уақытынан бастап Қашғария
саяхаты,өмірінің аяғына дейін анық жазылған.Жалпы кітап барысына
тоқтала өтсек ,бірінші бөлімінде автор Шоқан Уәлиханов туралы көптеген
мәлімет көздерінде жазылғандай Құсмұрын бекінісінде емес , әкесінің
Күнтимес деген отауында дүниеге келгенін,ол жердің табиғатының
кереметтілігін , жазда салқын самалды , қыста ық жерде орналасқандығын
жаза өткен.Және бала Шоқанның Шоқан аталуы себебі тек әжесінің
еркелетуінің мәнінде ғана емес , оның бала кезінен бастап ел аралап жүрген
сал-серілер мен , дана кісілердің аңыз-әңгімелер мен ертегілерін аса
мұқиат,шоқиып отырып тыңдайтын ерекшелігіне байланысты Шоқан деп
аталды.
«Шоқан Асулары»
Сапарғали Бегалиннің
қазақ халқының ұлы дарынды ұлдарының бірі
Шоқан Уәлиханов жайлы жазған повесі беймезгіл заманда туып, заманның
қыспағына түскен, жарқын талантымен, алғырлығымен қараңғы түнекті
жарып өтуге ұмтылған адамның өмірін, балалық, жастық шағын нанымды

әңгімелейді. Жазушы ұлы Шоқанның адамгершілік, көпшіл, қайырымды
мінездері арқылы тарих белестеріне көз жібереді, тарих пен адамның
қарым-қатынасына, адам және оның өзін қоршаған ортадағы күресіне назар
аударады. Шоқан бойындағы отаншылдық сезімнің туу, қалыптасу
жолдарын бейнелейді.Омбы қаласындағы кадет корпусының шәкірті 13-14
жасар Шоқанды мұғалімдері болашақ ғалым, зерттеуші деп ерте
мойындаған. Ол кітапханаларда сирек кездесетін көне кітаптарды құныға
оқыған. Сол үшін ол Шығыс, ағылшын, француз, неміс тілдерін үйренеді,
сурет салу, карта сызу өнеріне ден қояды. Петербург университетінің
профессоры И.Н. Березиннің ақылымен ескі жазу ескерткіштерін оқуға,
зерттеуге де көп уақыт бөлген. 1853 жылы кадет корпусын бітірген Шоқан
Г. Гасфорттың адъютанты болып орналасқан соң, қызметін атқара жүріп,
Орта Азия халықтарының жағрафиясын, этнографиясын зерттеуді қолға
алады. Ол 1855 жылы Орталық Қазақстанда, Жетісу, Тарбағатайда болып,
онда жайлаған елдің тарихын, әдет-ғұрпын, діни наным-сенімдерін хатқа
түсіреді. 1856 жылы полковник М. Хоментовскиймен Шоқан қырғыз еліне
саяхат
жасайды.
Сол
жылы
атақты
саяхатшы-ғалым
П.П
СеменовТяньШанскиймен тізе қосып, еңбек етеді.
Осы арқылы жастарүа Шоқанның жүпіп өткен жолын ерекше сипаттап,
насихаттайды.

жүктеу 0,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 16