А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова



жүктеу 1,39 Mb.
Pdf просмотр
бет19/72
Дата15.09.2023
өлшемі1,39 Mb.
#43403
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   72
УП Экология 1 болим каз

1. Саны мен қаттылығы.
Популяцияның саны мен қаттылығы – 
көлемнің не ауданның орта есеппен бір бірлігіне келетін ағза санымен 
түсіндіріледі. Популяцияның саны мен қаттылығы сыртқы және ішкі 
факторларға тәуелді уақыт бойынша – жылдармен, мезгілдермен, ұрпақтан 
ұрпаққа ауытқиды. Табиғи популяцияның нақты саны жақсы оқшаулау 
жағдайында орнатылуы мүмкін. Жануарлар мен өсімдіктердің әртүрлі 
популяцияларында бірнеше ондық, мыңдық, миллиондаған ағза болуы 
мүмкін; олар бірнеше метр квадратты және бірнеше мыңдық 
аудандарды алады. 
2.
 
Биомасса
. Биомасса деп белгілі бір территорияны мекендейтін 
тірі заттардың санын түсінеді. Биомасса г/м

немесе г/м
3
өлшенеді. 
Биомасса 
биологиялық өнімділіктен, 
яғни организмдердің бірлік 
уақытындағы шығаратын органикалық заттардың көлемінен
 
тәуелді 
болады.
Биосфера 
Организм 
Популяция 
Экожүйе 
Биоценоз 
Хандық 
Түр 
Функционалды-экологиялық қатар 
Генетикалық-эволюциялық қатар 


24 
Құрлық бетіндегі биомасса 6,5*10
12
т құрайды, мұхиттағы биомасса – 
2,9*10
9
т. Құрлықтағы өсімдіктер массасы 98% құрайды, ал жануарлардың 
массасы – 2%.
3.
 
Жас ерекшелігі және жыныстық құрам. Популяцияның 
жыныстық құрылымы – 
бұл ондағы түрлі жыныстық даралардың 
арақатынасы. Оның қос жыныстылығы анық білінетін түрлер үшін, яғни 
буын аяқтылар мен омыртқалы жануарлар үшін айтарлықтай маңызы бар. 
Мұндай жануарлардың көбісінде жыныстардың арақатынасы ер және әйел 
дараларының жұп хромосомаларының біреуінде айырмашылық болған 
кезде ғана анықталады. Мұндай екіфакторлы хромосомалы жынысты 
анықтау жыныстардың бірдей санын қамтамасыз етеді (жыныстардың 
бірінші арақатынасы). Кейбір жағдайларда жыныстардың арақатынасы 
генетикалық емес, керісінше физиологиялық, гормондық факторлармен 
және ұрықтандырудан кейін ықпал ететін ортаның жағдайларымен
анықталады (жыныстардың екінші арақатынасы). Мысалы, көптеген 
рептилияларда, сонымен бірге, құмырсқаларда және аққұмырсқаларда 
жыныстың қалыптасуы эмбриональді дамудың температурасына 
байланысты болады. Экологиялық жағдайлардың өзгерісі ерлер мен 
ұрғашылардың өліміне әртүрлі әсер ететін мысалдар белгілі. Бұл олардың 
арақатынасының жыл сайынғы ауытқуына әкеп соғады; бір түрдің әртүрлі 
популяцияларында ер мен ұрғашылардың арақатынасы өзгеше болуы 
мүмкін (жыныстардың үшінші арақатынасы).

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   72




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау