А. М са ожаева. Сабырова, М. бу азы, Г. изатова музыка

20 21

4-САБАҚ
ҚАЗАҚТЫҢ КƏСІБИ МУЗЫКАСЫ
Дəстүрлі күйшілік өнер
Сабақта:
1.Қазақ халқының кəсіби күйшілік өнерімен танысамыз;

2. 
   Дəстүрлі күйшілік мектептер жөнінде білеміз;
   

2. 
   Музыкалық терминдерді түсініп, үйренеміз;
   

2. 
   Тəттімбет жəне Құрманғазының күйлерін тыңдаймыз;
   

2. 
   Төкпе жəне шертпе күйге салыстырмалы талдаулар жасаймыз;
   

2. 
   Тақырып бойынша сұрақтарға жауап береміз.
   

Қазақ халқының кəсіби музыкасының негізі ертеректе қалыптасқан. Əсіресе ХІХ ғасыр қазақ халқының өнерінде «алтын ғасыр» деп аталады. Аспаптық музыка саласында Құрманғазы, Тəттімбет, Дəулеткерей, Қазанғап, Сүгір, Дина сынды дəулескер күйшілер осы ғасырда туып, қазақ өнерін дамытқан. Қазақ даласында ғасырлар бойы аймақтық, орындаушылық ерекшеліктеріне, тағы да басқа сипаттары-на байланысты жеті түрлі күйшілік дəстүрлер мен мектеп-тер қалыптасқан жəне олар сол аймақтардың, өңірлердің атымен аталады. Олар: Шығыс, Арқа, Қаратау, Жетісу, Сыр бойы, Батыс жəне Маңғыстау күйшілік дəстүрлері. Күйлер, негізінен, үш аспапта – домбыра, қобыз, сыбызғыда орындалған. Соның ішінде, дəстүрлі қазақ музыкасының мейлінше кең таралған саласы – домбыра күйлері. Со-нымен қатар домбырада күй тартудың негізгі екі жүйесі қалыптасқан. Шығыс Қазақстандық шертпе күй дəстүрі жəне Батыс Қазақстандық төкпе күй дəстүрі. Шертпе күйшілік дəстүр Шығыс, Арқа, Қаратау, Жетісу өңірлеріне тəн (Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Алматы, Оңтүстік Қа-

зақстан облыстары). Төкпе күйшілік дəстүр Батыс, Сыр бойы, Маңғыстау аймақтарында қалыптасқан (Батыс Қазақ-стан, Атырау, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау облыстары). ХІХ ғасырда өз дамуының шырқау шыңына көтерілген – күй жанры. «Жалпы, музыка атаулы нəрсе елдің ішкі сезім байлығын білдіретін болса,соның ішінде ең толғаулысы, ең сырлысы – күй», – деп заңғар жазушы М. Əуезов айтқандай, күй – халқымыздың музыкалық қазынасының ең бір мол са-ласы.

жүктеу 8,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: