7-сынып I тарау. Физикалық шамалар. 1нұсқа

47. Аялдамадан бір мезгілде трамбай мен троллейбус жүріп кетті. Троллейбустың үдеуі трамбайдың үдеуінен екі есе артық. Трамбай мен троллейбустың бірдей уақыт ішінде жүрген жолдарын, сондай-ақ олардың алған жылдамдықтарын салыстырыңдар.

48. Кішкене шар тыныштық күйден көлбеу науаның бойымен домалап, алғашқы бір секунд ішінде 10 см жол жүрді. Ол 3 с ішінде қандай жол жүреді?

49. Оқтың мылтық ұңғысының орта тұсындағы жылдамдығы одан ұшып шығар кезіндегі жылдамдығынан неше есе кем болады?

50. υ₁=15 км/сағ жылдамдықпен жүрген автомобильдің тежелу жолы S₁=1.5 м. Жылдамдығы υ₂=90 км/сағ болғанда автомобильдің тежелу жолы S₂ қандай болады?Екі жағдайда да үдеуі бірдей.

51. Мотоциклші мен велосипедші бір мезгілде тыныштық қалыптан қозғала бастайды. Мотоциклшінің үдеуі велосипедшінің үдеуінен 3 есе артық. Мотоциклші: а)бірдей уақыт ішінде; б)бірдей жол жүргенде жылдамдығын велосипедшіден неше есе арттырады?

52. Материялық нүктенің жылдамдығының уақытқа тәуелділігі υ₁=6t теңдеуімен берілген. Қозғалыстағы нүкте бастапқы мезетте (t=0) координаттар барысында (х=0) болса, x=x(t) тәуелділігін жазыңдар.Материялық нүктенің 10 с ішінде жүрген жолын есептеп шығарыңдар.

53. Материялық нүктенің қозғалыс теңдеуі мынадай: x=-0.2t². Бұл қандай қозғалыс? Нүктенің 5 с өткендегі координатын және оның осы уақыт ішінде жүрген жолын табыңдар.

54. Ұзындығы 100 м еңісті шаңғышы 0,3 м/с² үдеумен қозғала отырып, 20с ішінде жүріп өтті. Шаңғышының еңістің басталған жеріндегі және бітісіндегі жылдамдығы қандай?

55. ТУ-154 ұшағының жерден көтерілу үшін екпін алу жолы 1215 м-ге тең, ал көтерілу мезетіндегі жылдамдығы 270 км/сағ. Ұшақтың қону кезіндегі жолының ұзындығы 710 м, ал қону мезетіндегі жылдамдығы 230 км/сағ. Үдеулерін (модулі бойынша) және екпін алу мен қону уақыттарын салыстырыңдар.

56. Еңіске қарай жүріп бара жатқан поезд 20с ішінде 20м жол жүрді де, жылдамдығын 19 м/с –қа дейін арттырды. Поезд қандай үдеумен қозғалған және еңіс басталған жылдамдығы қандай еді

57. Материялық нүктелердің қозғалыстары мынандай теңдеулермен берілген : а)x_{1 =}10t+0.4t², б)x₂=2t-t², в)x₃=-4t+2t² г) x₄=-t-6t² .Әр жағдай үшін υ_x = υ_x(t) тәуелділігін жазыңдар, осы тәуелділіктердің графиктерін салыңдар: әр жағдайдағы қозғалыстың түрін анықтаңдар.

58. 16-суреттегі жылдамдықтарының графиктері берілген қозғалыстар үшін х=x(t) теңдеуін жазыңдар. Бастапқы мезетте (t=0) дене координаттар басынды (х=0) дене координаттар басында (х=0) деп есептеңдер.

59. Ұзындығы 20 м-ге тең таудан шанамен сырғанап түскен бала горизонтал бағытта 40 м жол жүріп барып тоқтады. Қозғалысқа кеткен барлық уақыт 15 с болса, мыналарды анықтау керек:1)t₁ түсу уақытын; 2) t₂ тежелу уақытын; 3) таудан түскендегі υ жылдамдықты; 4)түсіп келе жатқандағы а₁ үдеуді; 5)а₂ тежелу үдеуін.

60. Екі автомобильдің тас жолмен қозғалысы х₁=2t+0.2t² және х₂=80-4t теңдеулерімен берілген. Қозғалыстың сипатын суреттеңдер; 5 секундтан кейінгі екеуінің ара қашықтығын; екінші автомобиль санақ басында болған мезеттегі бірінші автомобильдің координатын анықтаңдар.

61. Арақашықтығы 6,9 м екі нүктеден бір мезгілде бір бағытпен екі дене қозғала бастады. Біріншісі 0,2м/с² үдеумен тыныштық күйден бір қалырты үдемелі қозғалады. Екіншісі біріншінің соңынан 2м/с бастапқы жылдамдықпен және 0,4 м/с² үдеумен қозғалып келеді. t=0 болған кездегі координаталары х₁=6,9м, х₂=0 мәндер қабылдайтын санақ жүйесіндегі уақытқа x=x(t) тәуелділігінің теңдеулерін жазыңдар. Денелердің кездесетін орнын және уақытын табыңдар.

62. Екі мотоциклшінің қозғалысы х₁=15+0.2t² және х₂=4t теңдеулері арқылы берілген. Әр мотоциклшінің қозғалысының түрін анықтаңдар. Кездесу орны мен уақытын табыңдар.
6. Дененің шеңбер бойымен бір қалыпты қозғалысы

А нұсқасы

63. Айдың жерді айналғандағы айналу жиілігін табыңдар. (Рымкевичтегі 14-кестені қараңдар).

64. Жел двигателі дөңгелегінің айналу жиілігі 30 айн/мин, электр двигателінің якорінікі 1500 айн/мин, сепаратор барабанының айналу жиілігі 8400 айн/мин, тегістеу станогінікі 96000 айн/мин. Олардың периодын есептеңдер.

65. Ұшақтың ауа винтінің айналу жиілігі 1500 айн/мин ,180 км/сағ жылдамдықпен ұшқанда 90 км жол бойында винт қанша айналым жасайды?

66. Трактордың алдыңғы доңғалақтарының диаметрі кейінгілерімен салыстырғанда 2 есе км. Трактор қозғалғандағы доңғалақтарының айналу жиіліктерін салыстырыңдар.

67. Радиусы 800 м бұрылыс жолмен келе жатқан жылдамдығы 20 м/с поездің центрге тарту үдеуі қандай?

68. Центрге тартқыш үдеу еркін түсу үдеуіне тең болу үшін, автомобиль радиусы 40 м болатын дөңес көпірдің ортасынан қандай жылдамдықпен өтуі тиіс?
Б нұсқасы

69. «Союз -4» пен «Союз-5» ғарыш кемелерін 1969 жылдың 16-ақпанындағы түйістіру нәтижесінде пайда болған дүние жүзіндегі бірнші орбиталық ғарыш сттанциясының айналу периоды 88,85 мин және Жер бетінен орташа биіктігі 230 км еді (орбитаны дөңгелек деп есептейіз). Станция қозғалысының орташа жылдамдығын табыңдар.

70. Жердің жасанды серігінің дөңгелек орбитасы радиусын 4 есе арттырғанда, оның айналу периоды 8 есе артады. Жасанды серіктің орбита бойымен қозғалыс жылдамдығы неше есе өзгереді?

71. Сағаттың минуттық тілі секундтық тілінен 3 есе ұзын. Сағат тілдері ұштарының жылдамдықтарының қатынасын табыңдар.

72. Күннің өз осінен айналғандағы экваторы нүктелерінің жылдамдығы 2 км/с. Күннің айналу осінен айналу периодын және экватор нүктелерінің центге тартқыш үдеуін табыңдар.

73. Краснояр ГЭС-і турбинасы жұмыстық дөңгелегінің диаметрі 7,5 м және ол 93,8 айн/мин жиілікпен айналады.Турбина қалақшаларының ұштарының центрге тартқыш үдеуі қандай?

74. Жылдамдығы 72 км/сағ ,ал доңғалақтарының айналу жиілігі 8 с^-1 автомобильдің жерге тиіп тұрған доңғалақ нүктелерінің центрге тартқыш үдеуін табыңдар.
С нұсқасы

75. Магнитафонның магнит таспасының қозғалыс жылдамдығы 9,5 см/с. Егер катушканың ең кіші радиусы 2,5 см, ал ең үлкен радиусы 7 см болса, оң жақтағы қабылдағыш катушканың тыңдаудың басындағы және аяғындағы жиілігі мен периодын анықтаңдар.

76. Ұшақтың ұшып шыққан мекенімен салыстырғанда оның кліп қонатын мекеніне ертерек келу үшін (жергілікті уақыт бойынша), үшақ алпысыншы параллель бойынша қандай жылдамдықпен және қай бағытта ұшып шығу керек?Қазіргі жолаушы таситын ұшақтар үшін бұл мүмкін бе?

77. Дөңгелек араның диаметрі 600 м-ге тең. Электр двигателі білігіне өткізілген, диаметрі 300мм шкив ара осіне кигізілген. Егер двигатель білігі 1200 айн/мин жасайтын болса, ара тістерінің жылдамдығы қандай болмақ?

78. «Нива» комбайнының барабанының диаметрі 600 мм. Барабанның айналу периоды 0,046 с-қа тең. Барабан шеңберінде жатқан нүктелердің жылдамдығын және олардың центрге тартқыш үдеуін табыңдар.

79. Бу турбинасына қарағанда радиусы 8 есе артық, ал айналу жиілігі 40 есе кем. Турбина қалақтарының сызықтық жылдамдықтары мен үдеулерін салыстырңдар.

80. Мына жағдайларда қандай денелердің әсерлері теңгерілетінін түсіндіріңдер. a) сүңгуір қайық судың қалың қабатында тыныштық қалыпта тұрғанда; б) сүңгуір қайық су түбінде қатты жерде тұрғанда.

81.Парашетші бір қалыпты және түзу сызықты қозғалыс жасап, төмендеп келеді. Қандай денелердің әсерлері теңгерілетінін түсіңдіріңдер.

82. Автомобиль горизонталь тас жолмен двигателі сөндірулі тұрғанда бірқалыпты қозғалыс жасай ала ма?Рым 115.

83. Төмендегі көрсетілген жағдайлардың қайсысында санақ жүйесін инерциялық деп қарастыруға болады, егер лифт: а) еркін түссе; б) жоғары қарай бір қалыпты қозғалса; в) жоғары қарай үдемелі қозғалса; г) жоғары қарай баяу қозғалса; д) төмен қарай бір қалыпты қозғалса.

84. Санақ жүйесі автомобильмен байланысқан. Егер автомобиль: а) бір қалыпты және түзу горизонталь тас жолмен қозғалса; б) горизонталь тас жолмен үдемелі қозғалса; в) тік бұрыш жасай орналасқан көшеге бұрыла отырып, бір қалыпты қозғалса; г) тауға қарай бір қалыпты шықса; д) таудан төмен бір қалыпты қозғалса; е) таудан төмен инерциялық қозғалса;

85. Су түбінен шығып жатқан ауа көпіршіктеріне әсер етуші күштердің қатысы қандай болған кезде көпіршіктердің қозғалысы бір қалыпты болады?

86. Массалары 400 г және 600 г екі дене бір-біріне қарама-қарсы қозғалып келе жатып, соқтығысқан соң тоқтады. Егер бір дене 3 м/с жылдамдықпен қозғалған болса, екінші дененің жылдамдығы қандай еді?

87. Массасы 100 т маневрлік тепловоз тыныштық күйде тұрған вагонды итеріп жіберді. Өзара әсерлескен кезде вагонның үдеуі модулі бойынша тепловоздың үдеуінен 5 есе артық болды. Вагонның массасы қандай?Рым,121.

88. Екі болат шардың біреуінің радиусы екіншісінің радисынан 2 есе үлкен болса, бұл шарлардың соқтығысқан кездегі үдеулерін салыстырыңдар. Есептің жауабы шарлардың бастапқы жылдамдықтарына тәуелді бола ма? Рым,122.

89. Егер радиустары бірдей екі шардың біреуі болаттан, ал екіншісі қорғасыннан жасалса, олардың өзара әсерлескен кездегі үдеулерінің модульдерінің қатынасын салыстырыңдар.

90. Массасы 60 т вагон қозғалмаай тұрған платформаға 0,3 м/с жылдамдықпен жақындап келіп, оған буферлерімен созылады, сонда платформа 0,4 м/с жылдамдық алады. Егер соқтығысқан соң вагонның жылдамдығы 0,2 м/с-қа дейін азайған болса, платформаның массасы қандай еді?

91. Адам лифтіде тұр. Оған мына жағдайларда әсер ететін күштерді көрсетіңдер және салыстырыңдар. А) лифт қозғалмай тұрғандағы; б) лифт жоғары қозғала бастағандағы; в) лифт бір қалыпты қозғалғандағы; г) лифт қозғалысын тоқтағанша баяулатқан кездегі;

92. Мына жағдайларда автомобильге әсер ететін күштерді көрсетіңдер және салыстырыңдар: а) автомобиль жолдың горизонталь бөлігінде қозғалмай тұрғандағы; б) автомобиль тұрған орнынан қозғалғандағы; в) автомобиль жолдың горизонталь бөлігімен бір қалыпты және түзу сызықты қозғалғандағы; г) бір қалыпты қозғала отырып, дөңес көпірдің ортасынан өткендегі; д) бір қалыпт қозғала отырып, автомобиль бұрылғандағы.
С нұсқасы

93. Бір нүктеге түсірілген 10 және 14 Н екі күштің тең әсерлі күші 2,4,10,24,30 н-ға тең болуы мүмкін бе?

94. Бір нүктеге түскен, модульдері бірдей үш күштің тең әсерлі күші нөлге тең болуы мүмкін бе?

95. Бірінші және екінші күштердің , екінші және үшінші күштердің арасындағы бұрыш 60⁰-қа тең болғандағы, әрқайсысы 200 Н үш күштің тең ісерлі күшін табыңдар.

96. Массасы 90 кг прашютшіге секірудің бастапқы кезінде ауаның кедергі күші әсер етеді, оның Х және У коордигата остеріне проекциялары 300 және 500 Н-ға тең (У осі жоғары бағытталған). Барлық күштің тең әсерлі күшін табыңдар. Рым,136.

97. Реактивті ұшаққа вертикаль бағытта 550 кН ауырлық күші және 555кН көтеру күші, ал горизонталь бағытта 162 кН ауаның кедергі күші әсер етеді. Тең әсерлі күшті (модулі және бағыты бойынша ) табыңдар.

98. 60 Н күш денеге 0,8 м/с² үдеу береді. Осы денеге қандай күш 2 м/с² үдеу бере алады?

99. Массасы 4 кг дене қандай да бір күштің әсерінен 2 м/с² үдеу алды. Массасы 10 кг денеге дәл осындай күшпен әсер ескенде ол қандац үдеу алады?

100. Қандай күштің әсерінен массасы 200 кг дене 0,4 м/с² үдеу алады?

101. 2 Н күштің әсерінен массасы 8 кг-ға тең дене қандай үдеу алып қозғалады?

102. Реактивті ұшақтың массасы 60 т, двигательдің тарту күші 90 кН болса, ол екпін алғанда қандай үдеу алып қозғалады?

103. Ілмегіндегі тарту күші 15кН болатын трактор тіркемеге 0,5 м/с² үдеу береді. Тарту күшін 60 кН жеткізетін трактор сол тіркемеге қандай үдеу береді?

104. Массасы 4 т жүк таситын бос автомобиль қозғалысын 0,3м/с² үдеумен бастады. Егер автомобильдің тарту күші сондай болғанда орнынан 0,2 м/с² үдеумен қозғалатын болса, онда оған тиелген жүктің массасы қандай болғаны?

105. Жеңіл автомобиль массасы 2т, ал жүк автомобильдікі -8т. Жүк автомобилінің тарту күші Жеңіл автомобильдікінен 2 есе артық, олардың үдеулерін салыстырыңдар.

106. Массасы 0,5 кг допты ұрғанда 0,02 секундтан кейін 10 м/с жылдамдыққа ие болды. Соққының орташа күшін табыңдар.

107. Келе жатқан автомобильдің маңдай әйнегіне маса келіп соғылды. Мааға әсер ететін күшті және автомобильге әсер ететін күштерді салыстырңдар.

108. БМ-13 соғыс реактивті қондырғысының (Катюшаның) бағыттаушы балкаларының ұзындығы 5м, әрбір снаоядының массасы 42,5 кг және реактивті күші 19,6 кН болған. Бағыттаушы балкадан снарядтың ұшып шығу жылдамдығын табыңдар.

109. Трактор бос тіркемеге а₁=0.4 м/с² үдеу, ал жүгі барына а₂=0.1 м/с² үдеу береді. Қосарластырылған екі тіркемеге трактор қандай үдеу береді? Трактордың тарту күшін барлық жағдайда бірдей деп есептеңдер.

110. Тыныштық күйде тұрған арбаша белгілі бір күштің әсерінен қозғалып, 40 см жол жүрді. Арбашаға 200г жүк салынған кейін, сол күштің әсерінен және дәл сондай уақыт ішінде ол тыныштық күйден шығып, 20 см жол жүрді. Арбашаның массасы қандай?

111. 13-суретте массасы 2 кг дене жылдамдығы проекциясының уақытқа тәуелділігінің графигі берілген. Қозғалыстың әрбір кезеңіне сәйкес денеге әсер ететін Ғ_х күш проекциясын табыңдар.

112. 26-суретте таразының бір табағында су құйылған ыдыс, екіншісінде штатив тұр. Штативке массасы 54 г алюминий дене ілінген: осы жағдайда таразы тепе-теңдік қалыпта тұр. Егер жібін ұзартып , жүкті суға батырып қойса, тепе-теңдік бұзылады. Қайта теңгеру үшін, таразының оң табағына қанша жүк салу крек?

113. Қатаңдығы 100 кН/м-ге тең сымды 1 мм-ге тең созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек?

114. Массасы 200 г балықты тік жоғары көтергенде қатаңдығы 0,5 кН/м-ға тең қармақ бауы қанша созылатынын анықтаңдар.

115. Бір ұштарынан жалғанған ұзындығы бірдей екі серіппенің екінші бос ұшынан ұстап, созып тартады. Сонда қатаңдығы 100 Н/м серіппе 5 см ұзарады. Егер екінші серіппе 1 см ұзарса, оның қатаңдығы қандай болғаны?

116. Қатаңдығы 100 кН/м тіркеу арқанымен массасы 2т автомобильді 0,5 м/с² үдеумен сүйреген кезде оның қанша ұзаратынын табыңдар. Үйкелісті ескермеңдер.

117. Массасы 8 т-ға тең ғарышкеме , массасы 20 т орбиталық ғарыш станциясына 100 м қашықтыққа дейін жақындап келді. Өзара тартылыс күшінің ретін анықтаңдар.

118. Бір –бірінен 100 м қашықтықта тұрған, әрқайсысының массасы 10000 т екі кеменің өзара тартылыс күшінің ретін анықтаңдар.

119. Жер мен Айдың өзара әсерлесуінің гравитациялық күшін анықтыңдар. Рым, 14 кестені қараңдар.

120. Шеттерін динамометрге бекітіп, екі бала резеңке бауды керіп тұр. Бауды 2 см созғанда, динамометр нені көрсетеді.

121. 27-суретте ұзындықтары және диаметрі бірдей болат (1) және мыс (11) сымдардың оларға түскен күш әсеріне байланысты ұзаруының тәуелділік графигі берілген.Сымдардың қатаңдығын салыстырыңдар.

122. Бір бөлік сымның қатаңдығы к-ға тең. Осы сымнң жартысының қатаңдығы неге тең? Жауаптарыңды дәлелдеңдер.

123. Ғарышкеме Жер бетінен Жер радиусына тең қашықтыққа алыстағанда оның Жерге тартылу күші неше есе кмиді? Жердің бес радиусына алыстағанда ше?

124. Белгілі ара қашықтықта тұрған, массалары бірдей екі дене Ғ₁ күшімен тартылып тұр. Егер арақашықтығын өзгертпей, бірінші дененің массасының жартысын екінші денеге ауыстырса, Ғ₂ тартылыс күші қандай блып шығады?

125. Жер радиусының жартысындай биіктікте еркін түсу үдеуі қандай болады?

126. Меркурий планетасының орташа радиусы 2420 км, ал еркін түсу үдеуі 3,72 м/с²м. Меркурийдің массасын анықтаңдар.

127. Шолпанның орташа тығыздығы 5200кг/м³, ал планетаның радиусы 6100 км. Шолпан бетіндегі еркін түсу үдеуін табыңдар.
С нұсқасы

128. Серіппенің біреуінің қатаңдығы к₁, ал екіншісінікі к₂ . Осы екі серіппеден тізбектей жалғанып, құрастырылған серіппенің қатаңдығы (к) қандай?

129. Ғарышкеменің Жерге тартылыс күші Жер бетіндегі тартылыс күшінен қандай қашықтықта 100 есе кем болады?

130. Айдың массасы Жердің массасынан 81 есе кем, ал Жер мен Ай центрлерінің орташа ара қашықтығы 60 Жер радиусына тең. Жер мен Айдың центрлерін қосатын кесіндінің қандай нүктесінде дене оларға бірдей күшпен тартылады?

131. Марс планетасының радиусы Жер радиусының 0,53 бөлігіндей, ал массасы Жер массасының 0,11 бөлігіндей. Марстағы еркін түсу үдеуінің шамасын табыңдар.
10. Ауырлық күші. Үдеу алып қозғалған дененің салмағы. Асын салмақ. Салмақсыздық.

А нұсқасы

132.Массасы 750 кг-ға тең ғарыш аппараты «Лунаход-1» 1970 жылы айдың бетіне жетті. Аппаратқа жер бетінде және ай бетінде әсер ететін ауырлық күшін табыңдар.

133. Останкина телевизия мұнарасының жоғары байқау алаңында еркін түсу үдеуі оның табаңындағы алаңмен салыстырғанда 0,1см/с² кем. Массасы 80 кг адам жоғары байқау алаңына көтерілгенде , оның ауырлық күші қаншаға кемиді?

134. Массасы 90 т ТУ-54 ұшағы 11 км биіктікке ұшып келе жатқандағы еркін түсу үдеуі 9,77 м/с²-қа тең болса, оған әсер етуші ауырлық күші қаншаға азаяды? Жер бетіндегі еркін түсу үдеуі 9,81 м/с²-ге тең деп есептеңдер.

135. Ғарыш рактасы старт берілгенде Жер бетінен 20 м/с² үдеумен тік жоғары қарай қозғалады. Кабинадағы массасы 80 кг ғарышкер –ұшақтың салмағын табыңдар.

136. Ғарышкеме вертикаль бағытта (Айға қатысты) 8,38 м/с² тұрақты үдеумен баяу қозғалып Айға жұмсақ қонды. Оның ішіндегі массасы 70 кг ғарышкердің салмағы қандай болды?

137. Парашют ашылғанда парашютшінің жылдамдығы 1 с ішінде 50 м/с-тан 10 м/с –қа дейін кемиді. Парашютші қандай асқын салмақ күйін кешеді.

138. Шүйілу қалпынан шығар кезде ұшақ вертикаль жазықтықта төменгі нүктеде 200 м/с жылдамдықпен радиусы 800 м доға жасап ұшты.Троекториясының қандай нүктесінде ұшқышқа асқын салмақ түседі?

140. Дене тік жоғары лақтырылған. Дене қай уақытта салмақсыздық күйде болады? Мыналардан дұрыс жауабын таңдап алыңдар: а) ұшудың тек жоғары нүктесінде; б) тек төмен қозғалда; в) тек жоғары қозғалғанда; в) тек жоғары қозғалғанда; г) барлық ұшу уақытда.

141. Жолаушы бір сәт салмақсыздық күй кешу үшін, автомобиль радиусы 40 м дөңес көпірдің ортасынан қандай жылдамдықпен өтуі қажет.

142. Жүгіріп келе жатқан Жүгіріп келе жатқан адам асқын салмақтың және салмақсыздық күйін сезе ме?

141. Останкино телевизия мұнарасының лифті 15 с ішінде 7 м/с жылдамдыққа дейін үдетілді. Лифтінің тоқтауынада сонша уақыт ктеді. Лифтінің қозғалысының басында және соңында массасы 80 кг адам салмағы қандай шамаға өзгереді?

142. Салмағы екі есе арту үшін, тасты қандай а₁ үдеумен көтеру крек? Салмағы екі есе кему үшін оны қандай а₂ үдеумен төмен түсіру керек?

143. Салмағы екі есе арту үшін, тасты қандай а₁ үдеумен көтеру керек? Салмағы екі есе кему үшін оны қандай а₂ үдеумен төмен түсіру керек?

144. 29-суретте R=20 м, υ₁=10м/с ,R=10м, υ₂=5м/с болса, массасы 40 кг баланың А және В орындарындағы салмағы қандай болады?

145. 1961 жылы сәуірдің 12-нде ұшырылған, бортында тұңғыш ұшқыш-ғарышкер Ю.А. Гагарин болған «Восток» ғарышкемесінің Жерден ең үлкен алыстауы 327 км болды. Ғарышкерге Жерде әсер ететін ауырлық күші қанша пайызға аз? Ғарышкер неліктен салмақсыздық күйде болады?

146. Ай бетінде лақтырылған дене ұшу кезінде толық салмақсыздық күйде болады, ал Жер бетінде ондай денені шамамен ғана салмақсыз деп есептеуге болатын себебі не?
11. Вертикаль бойымен ауырлық күшінің

әсерінен болатын қозғалыс.

А нұсқасы

147. Горизонталь созылған қолдан еденге дейінгі ара қашықтықтыөлшеңдер (немесе шамамен мөлшерлеңдер) және қолдан түсіп кеткен нәрсенің түсу уақыты мен еденге созылу кезіндегі жылдамдығын есептеңдер.

148. Еркін түсу кезінде бірінші дененің екінші денеге қарағанда жерге түсу уақытысы 2 есе артық болды. Денелердің соңғы жылдамдықтарын және орын ауыстыруын салыстырыңдар.

149. Г.Галилей еркін түсу заңдарын зерттеу кезінде Пиза қаласындағы биіктігі 57,5 м көлбеу мұнарадан әр түрлі заттарды бастапқы жылдамдықсыз лақтырды. Осы заттар мұнарадан қанша уақыт құлады және олардың жерге соқтығысу мезетіндегі жылдамдығы қандай?

150. Бала ұзындығы 0,62 м-ге тең жіпке тас байлап алып вертикаль жазықтықта 2,11 с^-1 –ге тең жиілікпен айналдырады. Жәпті жіберіп қалғанда , тас қандай биіктікте (максимум) көтеріледі.

151. Бала ұзындығы 1,14 м-ге тең жіпке тас байлап алып вертикаль жазықтықта 1,8+ с^-1-ге тең жиілікпен айналдырады. Жіпті жіберіп қалғанда, тас қандай биіктікке (максимум) көтеріледі.

152. Биіктігі 5 м тұғырдан секірген жүзгіш 2 м тереңдікке дейін суға сүңгіп кетті. Суда ол қанша уақыт және қандай үдеумен қозғалады?

153. Тасты биіктігі 20 м көпірден тік тастағанда су бетіне 1с –та жету үшін , оның бастапқы жылдамдығы қандай болуы тиіс? Бастапқы жылдамдығы болмаса, тастың осы биіктіктен түсуі қанша уақытқа созылар еді?

154. Бір дене қандай да бір h₁ биіктіктен еркін түседі; онымен бір мезгілде екінші дене одан жоғарырақ h₂ биіктіктен қозғала бастайды. Екі дене бір мезгілде түсуі үшін екінші дененің бастапқы υ₀ жылдамдығы қандай және максимал көтерілу биіктігі қандай?

155. Садақтан тік жоғары атылған жебе 6 с өткенде жерге түсті. Жебенің бастапқы жылдамдғы қандай және максимал көтерілу биіктігі қандай?

156. Тік жоғары лақтырылған дененің көтерілу биіктігі 4 есе артуы үшін, бастапқы жылдамдықты неше есе арттыруы керек?

157. Допты тік жоғыры лақтырғанда ұл бала қыз балаға қарағанда допқа 1,5 есе артық жылдамдық береді. Ұл бала лақтырған доп неше есе артық биігірек көтеріледі?
С нұсқасы

158. Дене 80 м биіктіктен еркін түседі. Түсудің ақырғы секундында оның орын ауыстыруы қандай болды?

159. Егер дене соңғы екі секунд ішінде 60 м биіктіктен еркін түссе, оған қанша уақыт кеткен?

160. Қозғалыс басталғаннан кейін n-ші секундта еркін түсіп келе жатқан дененің орын ауыстыруы неге тең болады?

161. Жеткілікті үлкен шамадағы биіктіктегі нүктеден модульдері бойынша бірдей υ₀=2м/с жылдамдықпен : екі дененің бірі тік жоғары қарай, екіншісі тік төмен қарай бір мезгілде лақтырылды. 1с,5с,t-ге тең уақыт аралығы өткеннен кейін денелер ара қашықтығы қандай болмақ?

162. Дене 30 м/с жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған, у=у(t) тәуелділігінң теңдеуін жазыңдар. Дене қандай уақыт аралығы өткенде: а) 15м; б) 20м; в) 25 м биіктікте болатынын табыңдар. Нұсқау у осін вертикальтік бағыттау керек; t=0 болғанда у =0 деп алу керек.

163. Бала допты 20 м биіктіктегі терезеден горизонталь бағытпен лақтырды. Егер доп үйдің іргесінен 6 м қашықтыққа түссе, доп жерге дейін қанша уақыт ұшқан және қандай жылдаьдықпен лақтырылған?

164. Егер лақтыру жылдамдығы екі есе артатын болса, едәуір биіктіктен горизонталь лақтырылған дененің ұшу уақыты және ұшу алыстығы қалай өзгереді?

165. Дене υ=10м/с жылдамдықпен горизонталь бағытта лақтырылған , ұшу алыстығы лақтыру биіктігіне тең. Дене қандай h биіктіктен лақтырылған?

166. Күн жүйесіндегі Шолпан ғаламшарының массасы 4,88*10²⁴ кг, ал орташа радиусы 6,1*10⁶ м болса, осы ғаламшардың еркін түсу үдеуін, бірінші ғарыштық жылдамдықты табыңдар.

167. Күн жүйесіндегі Марс ғаламшарының массасы 6,43*10²³ кг, ал орташа радиусы 3,38*10⁶ м болса, осы ғаламшардағы еркін түсу үдеуін , бірінші ғарыштық жылдамдықты табыңдар.

168. Айдың Жерді айналу орбитасымн қозғалысының орташа жылдамдығын есептеңдер Рым, 14- кестені қараңдар.

Б нұсқасы

169. Горизонталь лақтырылған дене екі есе аз биіктіктен алғашқыдағыдай қашықтықта түсу үшін оның жылдамдығын қалай және неше есе өзгерту керек?

170. Серіппелі пистолетті жоғары қарай тік атқан кезде оның «снаряды» Н=1 м биіктікке көтеріледі. Егер пистолет h=64 см биіктікте горизонталь орнатылған болса, снаряд қандай қашықтыққа барып түседі. Снарядтыың ұшып шығу жылдамдығы екі жағдайда да бірдей деп есептеңдер.

171. Көкжиекке 45⁰ бұрышпен лақтырылған диск ең жоғары h биіктікке көтерілді. Дискінің ұшу алыстығы қандай?

172. Осло қаласында өткен жарыстарда спортшы найзаны 90 м 86 см-ге лақтырды. Егер найза сондай жылдамдықпен горизонтқа осындай бұрыш жасап, Токиада лақтырылса, қандай қашықтыққа түсер еді? Ослодағы еркін түсу үдеуі 9,819 м/с², ал Токиада 9,798 м/с².

173. Жер бетінен 600 км биіктікте дөңгелек орбита бойымен айналып ұшуы үшін жасанды серіктің жылдамдығы қандай болуы керек? Оның айналу периоды қандай?

174. Жер бетінен 300 км биіктікте ұшып жүрген жасанды серіктің жылдамдығы қандай? Оның айналу периоды қандай?
С нұсқасы

175. Бала биіктігі 5 м тік жағадан суға сүңгіді, оның жүгіргеннен кейін горизонталь бағытталған жылдамдығы 6 м/с еді. Баланың суға жеткен кездегі жылдамдығының модулі мен бағыты қандай?

176. Зеңбіректен көкжиекке бұрыш жасай, атылып шыққан снаряд 12 с ұшты. Снаряд қандай ең үлкен биіктікке көтеріді?

177. Жер бетімен салыстырғанда 12,7 м биіктіктен горизонтальмен 45⁰ бұрыш жасай , дене 27,4 м/с жылдамдықпен лақтырылған. 1) Жер бетімен салыстырғанда ең үлкен көтерілу биіктігі, Н; 2) ұшу уақыты, t; 3) ұшудың горизонталь алыстығы, S; 4) жерге келіп ұрылғандағы жылдамдығы υ неге тең екенін анықтаңдар.

178. Фобостың (Марс ғаламшарының серігі) қозғалып жүрген шеңбердің радиусы 9400 км; ал айналу периоды 7 сағат 40 мин-қа тең. Марстың массасын анықтаңдар.

179. Жер бетінен 21600 км қашықтықта ұшып жүрген серіктің айналу периодынан неше есе артық болады?