№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research
___________________________________________________________________
113
Бір ӛкініштісі, бұл сусындардың адам денсаулығына кері әсері бар екеніне
нақты дәлелдер келтіріп шырылдаған дәрігер мамандардың жанайқайы да, осы
мәселе жӛніндегі халық қалаулыларының депутаттық сауалы да сӛз жүзінде қалып
отыр. Осы тұста: «Адам денсаулығына зиянды сусындардың сатылуына тыйым
салынбауының сыры неде?» - деген сауалдың туындауы заңды. Бұл сыр әлі күнге
құпия күйінде қалып отыр.
Қалай десек те, энергетикалық сусындардың адам денсаулығына зияны шаш
етектен.
«Кока-кола» – сергітетін алькогольсіз сусын ретінде кӛптеген елдерде кеңінен
тараған. «The Coca-Cola Company» компаниясының ӛнімі, 2006-2010 жылдар
арасындағы әлемдегі ең үздік сусын болып саналады.
Бірақ осы уақытта бұның бәрін теріске шығарып жатырмыз. Ӛйткені бұл зат
организмге түсе отырып, қатерлі ісікке алып келетін формальдегид-канцерогенге
айналатын метил спиртін бӛледі.
Ӛнім адамға қосымша қуат береді деу – қате пікір. «Кока-коланы»
сатуғатыйым салу керек деп сенімді түрде айта аламыз. Ӛйткені күшті газдалған бұл
сусынның құрамында қанттың кӛп екені анықталған.
Қазір, яғни бұлардың зияны анық дәлелденген уақытта ғана аталған ӛнімнің
отаны Американың кей штаттарында оларды сатуға тыйым салынып жатыр екен.
Мен де ӛз пікірімді, үлесімді қосып, ойыммен бӛліскім келеді. Мен де ӛз
зерттеуім және тәжірибем арқылы, осы сусынның пайдасы мен зиянын
анықтаймын да, пікірімді жазып, нәтиже шығарамын деген ойдамын.
Әдебиеттерге шолу. «Кока-кола» сусыны және энергетикалық сусынның
шығутарихы.Англиядағы Джорджия штатының тұрғыны, фармацевт Джон Стит
Пембертон 1886 жылы «Кока-кола» атты шырын жасап шығарады. Ал, оның атауын
ойлап тапқан Пембертонның есепшісі Фрэнк Робинсон болады.
Ойдағыдай шыққан сусынға тәнті болып құмартқан халық құрамына кіретін
заттарды білу үшін Джон Ститтің артынан айлап, керек десеңіз, жылдап жүгірген.
Құрамына кіретін заттарға коки ағашының жапырағы мен тропикалық жеміс қосып
отыратыны жӛнінде қатты сыр сақтағанын кейіннен ғалымдардың зерттеу нәтижесі
«Кока-коланы» жүйке ауруына шалдыққанға кӛмегі бар деп анықтайды. Себебі, коки
ағашының ішінде ағылшын ғалымы Альберт Ниман кокаин бар екенін дәлелдейді.
№№5-12(95-102), мамыр-желтоқсан, май-декабрь, May-December, 2015 ISSN 2307-017X
Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research
___________________________________________________________________
114
Жүйке ауруына қарсы дәрі ретінде саналып, тіпті, Англиядағы Джекоба
дәріханасында сатыла бастайды.
Бір қызығы, ол кездері кокаиннің зияны жайында ешкім білмеген және оны
емін-еркін қолданған. Осылайша сусынға сусындап, ағылшындықтар қызыққа
батқан кӛрінеді. Тек, 1892 жылы Пембертон денсаулығы сыр берген соң атақты
кәсіпкер Аса Григгске ӛз ӛнімін сатады. Дәл осы жылы «Кока-кола» сусынына арнап
бай кәсіпкер «The Coca Cola Company» атты үлкен компания ашады.
1894 жылдан бастап шӛлмектерде, ал 1955 жылдан бастап қалбыр ыдыста
сатылатын болды.
«Кока-кола» – Ресейде. 1979 жылы «Кока-кола» компаниясының сусындары
алғаш Мәскеудегі Олимпиада ойындарына дайындығы барысында пайда болады.
«Кока-кола» 1999 және 2010 жылдары «Жыл Ӛнімі» ұлттық сыйлығының лауреаты
болады.
«Кока-кола» компаниясы ӛкілдерінің айтуынша, сусынның негізгі құпиясы
кошениль құртынан алынатын азық-түлік қоспада екен. Әдетте оның құрамына қант,
кока ағашының жаңғағы, фосфор қышқылы, кофеин, карамель, кӛмір қышқылы
қосылады деп кӛрсетілген.
Енді ӛндірушілер сусынның түсін ӛзгертетін бояу ретінде қолданылатын
кошениль құртының еш зияны жоқ деп елді сендіруге тырысуда. Дегенмен «Кока-
коланың» адам ағзасына келтірер залалы күннен-күнге дәлелденіп отыр.
Әлемдегі спорт қозғалысын қолдаушы. 1960 жылы Токио қаласында ӛткен
олимпиадада «Кока-кола» Токио және Жапониядағы тегін қала карталары, қаланың
кӛрнекті жерлері мен кӛше кӛрсеткіштерін басып шығаруды мойнына алады.
1992 жылдан бастап «Кока-кола» компаниясы олимпиада алауының
эстафетасын ұйымдастырушы және демеушілерінің бірі болып табылды.
1978жылданбастапфутболданәлемчемпионатыныңресмидемеушісі.
2010 жылы футболдан әлем чемпионатына Претория қаласында әлем бойынша
250 жасӛспірімдерді жинап, балаларға арналған лагерь ұйымдастырылды.
Сусынның қҧрамы. Мұндай сусындар тек химиялық қоспалардан
дайындалады: кофеин, карантин, таурин аминқышқылы, глюкоза, матеин, мелатонин
және кей сусындарға гуарана тропикалық жемісін қосады.
Сусынның компонеттері: қант, кӛміртек диоксиді (Е 290), бояғыштар: қант
коллері (150), кармазин (азорубин) (Е 122), ортофосфор қышқылы (Е 338), кофеин,
табиғи хош иістендіргіштер. Тағам құндылығы: энергетикалық құндылығы – 42
ккал, ақуыздар, майлар жоқ, кӛмірсулар – 10 мг, натрий – 11,0 мг, калий – 1,0 мг,
кальций – 4,0 мг, магний – 1,0 мг, фосфор – шамамен 17 мг.
Кола – тропиктік Африкада ӛсетін ағаш түрі. Кейбір түрлерінің жемістері
медицинада, ликер және «Кока-кола» сусынын жасауда қолданылады.
Зерттеу материалдарымен әдістері. Қызықты айғақтар. 2011 жылы
«Национал географик» телеарнасы «Кока-кола» сусынының зауытын, оның жұмыс
істеуі мен дайындау құпияларын кӛрсетті.
1989 жылы «Кока-кола» Мәскеудегі Пушкин алаңына ӛзінің сауда маркасын
енгізген ең алғашқы шетел компанияларының бірі болып табылады.
Джон Стит Пембортон деген фармацевт адамға қуат беретін шәрбат ойлап
тауып, оған адамды сергітетін кока жапырағын қосқан. Бұл ӛсімдік кӛпшілікке
«кокаин» деген атпен таныс. Сол уақытта кока жапырағына тыйым салынбаған екен.
Уақыт ӛте келе шәрбат саудаға шығарылады. Есірткіден басқа оның құрамында
спирт те болған, бірақ кӛпшіліктің ӛтініші бойынша спирт құрамынан алынып
тасталып, оның орнына оңтүстік африкалық «кола» жаңғағының дәмі қосылды.
Достарыңызбен бөлісу: |
