- С а б а қ т ы ң т а қ ы р ы б ы :
- Биология пәні мұғалімі: Бақыткереева Б.И.
- ДАМЫТУШЫЛЫҚ:
- Оқыту кезінде оқушыларға
- түрлі тапсырмалар мен жұмыстар
- бере отырып, оқушылардың
- ойлау қабілеттерін, қиялдарын,
- жадысын, шығармашылық
- қабілеттерін арттыру.
- ТӘРБИЕЛІК:
- Оқушыларды өз беттерін жұмыс
- жасауға, тапсырылған жұмысты
- жылдам орындауға,және де
- алған білімдерін іс-жүзіндеқолдана
- білуге, сабақ үстінде ақпараттық-
- коммуникациялық технологиямен
- тиімді жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.
- БІЛІМДІЛІК:
- Оқушыларға мәдени
- өсімдіктердің
- шыққан орталықтары
- және оны ашқан
- селекционер-генетик
- Н.И.Вавилов және К.Мыңбаев
- туралы мағлұмат беру.
- Сабақтың әдісі:
- Интербелсенді, баяндау,
- тест, сұрақ – жауап,
- картамен жұмыс .
- Сабақтың түрі:
- Ішінара ізденіс сабағы.
- Сабақтың типі:
- Жаңа білімді меңгерту.
- интербелсенді құралдар,
- Сабақтың көрнекілігі: үлестірмелі қағаздар, суреттер, кескін карта,
- оқушыға көмекші материалдар топтамасы
- Ежелгі Қытай мақалында «Бір естісем-ұмытамын,бір көрсем-есте сақтаймын,өзім қатысып,өзім жасасам-оны мүлде ұмытпаймын»дегендей,оқушылар мен бірге отырып талқылап,бірігіп өткізген сабақ естерінде үнемі сақталады деймін.
-
- І. Ұйымдастыру кезеңі
- ІІ. «Жан қиналмай жұмыс бітпес,
- талап қылмай мұратқа жетпес»
- ІІІ. «Білгенге маржан»
- ІҮ. «Білім кілті танымдылықта»
- Ү. «Еңбегіне қарай өнбегі»
- ҮІ. «Оқу түбі тоқу»
Үй тапсырмасы - Мәдени өсімдіктер- адам қажетін өтейтін бағалы дақылдар
- ІІ.1. Лездемелік сұрақтар
- 1. Мәдени дақылдар қандай бағытта өсіріледі?
- 2. Мәдени дақылдардың қандай түрлерін білесіңдер?
- 3. Өздерін тұратын жерде олардың қай түрлері өсіріледі?
- 4. Бидай неге “негізгі азық-түлік өнімі” деп аталады?
- 5. Өздерің тұратын жерде бидайдың қай іріктемелері егіледі?
- 6. “Картоп- екінші нан” деп неге аталған?
- 7. Ол неге техникалық дақылға жатқызылады?
- 8. Көкөністік дақылдарының қандай маңызы бар?
- 9. Түйнек деген не?
- Жыртқыш өсімдіктер деп неге атаған?
- Цитрусты өсімдіктерді атау?
- §34
- Мәдени өсімдіктердің
- шыққан орталықтары.
-
- Сұрыптаудың маңызды бөлімдерінің бірі ата-тектер туралы ілім болды.
- Оны жете зерттеудегі жетекші рөл көрнекті орыс ғалым-генетигі
- Николай Иванович Вавилов еді. Ол ХХ ғасырдың 20-30жылдарында
- қызметкерлерімен бірлесіп Австралия мен Антрактидадан басқа
- барлық континенттерді қамтыған 110 ботаника-агрономиялық
- экспедицияны ұйымдастырды. Нәтижесінде 1940 жылы 250 мың
- мәдени өсімдіктер үлгілерінен құрылған топтама жасалды. Олар
- қазіргі кезде Санкт-Петербургта, Өсімдік шаруашылығы институтында
- сақталуда. Қазір де Ресейдің және дүниежүзінің көптеген
- селекционерлері мұны өз еңбектерінде генетикалық өте құнды
- материал ретінде пайдаланады.
- Қазақстанда қант қызылшасы мен кендірді биологиялық сұрыптау жағынан ғылыми тұрғыда сипаттаған алғашқы ғалым-К.Мыңбаев.Ол көксағыздың биологиялық ерекшеліктерін зерттеп, оның сұрыпттау әдістерін тапты. Кандидаттық және докторлық диссертациясын Ленинградта академик Н.И.Вавиловтың жетекшілігімен қорғаған Кәрім Мыңбаевтың негізгі ғылыми еңбектері өсімдіктер генетикасы мен селекциясына арналған.
- Оңтүстік Азиялық тропиктік орталық
- Шығыс Азиялық орталық
- Оңтүстік-Батыс Азия орталығы
- Жерорта теңіз орталығы
- Абиссина орталығы
- Орталық Америкалық орталық
- Анд (Оңтүстік Америка орталығы)
- Мәдени өсімдіктердің пайда болу орталықтары
| | | | | | | | - 1. Оңтүстік Азиялық тропиктік орталық
| - Үндістан Үндіқытай, тропиктік Азия
| | | - 2. Шығыс Азиялық орталығы
| - Орталық және Шығыс Қытай, Жапония, Тайван аралы, Корея
| - Соя, тары, жеміс және көкөніс дақылдары
| | - 3. Оңтүстік Батыс Азиялық орталығы
| - Кіші Азия, Орта Азия, Иран, Ауғанстан, Солтүстік-Батыс Үндістан
| - Бидай, қарабидай, көптеген астық тұқымдастар, бұршақ тұқымдастар, жүзім, жеміс дақылдары
| | - 4. Жерорта теңіз орталығы
| - Жерорта теңізі жағалауына орналасқан елдер
| - Көптеген мал азықтық өсімдіктер (жоңышқа, біргүлді жасымық), көптеген көкөніс дақылдары, зәйтүн.
| | | - Африка материгінің шағын ауданы
| - Дәндік құмай, бананның 1 түрі, бидай мен арпаның ерекше формалары
| | - 6. Орталық Америкалық орталық
| | - Жүгері, ұзын түкті мақта, какао, асқабақ, үрмебұршақ, қызыл бұрыш, темекі.
| | - 7. Анд (Оңтүстік Америкалық орталық)
| - Оңтүстік Американың батыс жағалауын бойлай созылған Анд таулы жотасы ауданының бөлігі
| | | - Алғашқы адамдар тек жабайы өсімдіктердің тұқымы, жемісі, пиязшығы және басқа бөліктерін пайдаланды. Өсімдіктерді қолда өсіру әдісін меңгере алмағандықтан, табиғаттың бергенін ғана місе тұтты. Сондықтан бұл кезең жинаушы кезең деп аталды.
- Адамдар біртіндеп кейбір өсімдіктерді тұқымынан өсіру жолын тапты және өсімдіктің сапасын өзгертуді де меңгерді. Өсімдіктің өзіне қажетті өнім беруін реттеу үшін сұрыптап,іріктеу қажет болды.
- Адам сұрыптау жолымен қолдан шығарған бір түр дарақтарының жиынтығы іріктеме деп аталады.
- Сөйтіп өмірге селекция ғылымы келді. (латынша “селекция” –іріктеу, сұрыптау).
- Жануарлардың қолдан шығарылған түрін қолтұқым дейді.
| | | - 1. Оңтүстік Азия
- 2. Шығыс Азия
- 3. Оңтүстік – Батыс Азия
- 4. Жерорта теңізі
- 5. Абиссиния орталығы
- 6. Орталық Америка
- 7. Анд (Оңтүстік Америка)
| - А. Картоп
- Ә. Мақта, кокос
- Б. Банан
- В. Зәйтүн ағашы
- Г. Бидай
- Ғ. Қара бидай
- Д. Соя, тары
- Е. Күріш
- Ж. Қант қамысы
- З. Үрмебұршақ
- И. Асқабақ
| - 1..........................
- 2..........................
- 3..........................
- 4...........................
- 5..........................
- 6..........................
- 7..........................
| - Тест
- 1) Дүние жүзіндегі мәдени өсімдіктердің шығу тегін зерттеп, мәдени орталықтарын ашқан ғалым
- А) И.Мичурин ә) Н.Вавилов б) В.Ковалевский в) Г.Карпеченко
- 2) Қайсысы мәдени өсімдік
- А) Жуа ә) Жусан б) Тары в) Ебелек
- 3) Сұрыптау жолымен қолдан шығарған бір түр дараларының жиынтығы
- А) Іріктеме ә) Жинаушы кезең б) Қолтұқым в) селекция
- 4) Қазақстанда өсімдіктер генетикасы мен селекциясын зерттеуді өркендетуші
- А) С.Я.Шабаев ә) А.Б.Бұқтыбаева б)И.Г.Цыганков в) К.Мыңбаев
- 5) Жануарлардың қолдан шығарған түрі қалай атаады?
- А) Іріктеме ә) Қолтұқым б) Селекция В) Жинаушы кезең
- 6) Вавилов еңбегінде неше орталықты ажыратты
- А) Алты ә) Сегіз б) Жеті в) Тоғыз
- 7) Картоптың отаны
- А) Оңтүстік Америка ә) Солтүстік Америка б) Азия в) Иран
-
- 1. Мәдени өсімдіктердің
- шыққан орталықтары жайлы түсінігін айту.
-
- 2. Іздену жұмысы:“Биотехнологияның соңғы жетістіктері” баяндама
- 3. Кескін картаға өсімдіктердің шыққан орталықтарын анықтап, орналастыру.
- Тыңдағандарыңызға
- көп-көп рахмет!!!
Достарыңызбен бөлісу: |