3 – курс күндізгі оқу бөлімінің арналған

-ші кезең. Селекцияның бастапқы материалдарын aлy

жүктеу 308,67 Kb. бет 21/100 Дата 26.01.2022 өлшемі 308,67 Kb. #35140 түрі Лекция

Навигация по данной странице:

• 1кесте. Селекциялық процестің схемасы X
• 2 –ші кезең Сұрыптау
• 3-ші кезең. Сынау Бақылау Конкурстық Мемлекеттік 7.2 Бастапқы материал
• Интродукция деп - белгілі бір облыске немесе аймаққа, осы аймакта бұрын сонды өсірілмеген тұрлерді, сорттарды енгізуді айтады
• Жерсіндіру - (латынша introdustio - енгізу), осы жергілікті жерде бұрын өспеген осімдіктердің түрлері мен сорттарын баска бір елден немесе облыстан әкелінгенін айтады.

1-ші кезең. Селекцияның бастапқы материалдарын aлy. Селекцияның бастапқы материалдары т.б. (селекция жұмысының мақсатына сәйкес популяция құрылғанға дейін). 1кесте. Селекциялық процестің схемасы X Жабайы өсімдіктер Сорттар популяциясы селекциялық Жергілікті шет аудандық Будандар Популяциясы түр ішілік түр аралық алынған популяциялар Мутанттар полиплоидтар 2 –ші кезең Сұрыптау Бірінші ұрпақ Бастапқы популяция өсімдіктерін бағалап, көбейту үшін, өте жақсысын бөліп алу Көбейту немесе келесі ұрпақтың Популяциясын құру Екінші ұрпақ Құрылған өсімдіктер популяциясын бағалап, көбейту үшін ең жақсысын бөліп алу Көбейту немесе келесі ұрпақтың Популяциясын құру Үшінші ұрпақ Құрылған популяцисын өсімдіктерін бағалап, көбейту үшін, ең жақсысын бөліп алу Көбейту келесі ұрпақтың Популяциясын құру 3-ші кезең. Сынау Бақылау Конкурстық Мемлекеттік 7.2 Бастапқы материал Егістік өсімдіктерінің немесе мәдени өсімдіктерінің жаңа сорттарын шығаруға адам баласымен қолданылатын мәдени және жабайы өсімдіктердің барлык түрлерін бастапкы материал деп атайды. Шығу тегіне байланысты бастапкы материаддарды мынадай топтарға бөлуге болады: жергілікті материал,интродукция Өздігінен қалыптасқан Қолдан қалыптастырылған Халық селекция-сының сорттары Будандастыру Селекциялық сорттар будандар Мутагенез Жабайы түрлер Полиплоидия Бастапқы материал белгілі бір аймакта құралады. Бұған ертедегі ескі сорттарды қосып айтады. Ол дұрыс емес. Ертедегі ескі сортты кезінде баска ауданнан енгізуі мүмкін. Жергілікті сортка халық селекциясының немесе селекциялық сорттар жатады. Интродукция деп - белгілі бір облыске немесе аймаққа, осы аймакта бұрын сонды өсірілмеген тұрлерді, сорттарды енгізуді айтады. Өсімдікті жерсіндіру Басқа жерде оніп шықкан осімдік үлгілерін пайдалану өсімдікті жерсіндіруге байланысты болады. Жерсіндіру - (латынша introdustio - енгізу), осы жергілікті жерде бұрын өспеген осімдіктердің түрлері мен сорттарын баска бір елден немесе облыстан әкелінгенін айтады. Жүгері, күнбағыс, картоп, темекі, мақта сияқты дақылдарды Америкадан Шығыс елдеріне әкеліп жерсіндірудің нәтижесінде, осы елдерде жоғарьщағы дақылдар пайда болды. Батыс жарты жер шарының ашылуы өсімдіктердің жерсіндірілуіне жаңа дәуірді құрады. Өсімдік селекциясы үшін жер өндірудің маңызы орасан зор. Бастапқы материал қолдан (комбинациялық немесе синтетикалық селекция аркылы), химиялық, физикалық әсерлер (мутанттар немесе полиплоидтар алу) арқылы құралады. Баска аймактан алып келіп енгізілген осімдік осы аймактың өсу орталығына жақсы бейімделуі мүмкін. Әрине ол осы өсімдіктің жерсінуіне немесе көндігуіне байланысты. Жаңадан енгізілген материал екі жағдайда пайдаланылуы мұмкін: 1. Егер жаңа енгізілген сорт немесе буданның өнімі жоғары немесе жақсы бейімделген болса онда бірден өндіріске енгізу. 2.Сұрыптау және будандастырып алғашқы материал құру үшін.Осыған байланысты енгізген материалды қолдану бағытына қарай үш топка бөлуге болады: Жаңа өсімдік. Егілетін өсімдіктің жаңа сорты. Бар өсімдіктердің жаңа белгілерінің қоры. Бастапкы материал құруға өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының маңызы өте зор. Себебі, осы институтта басшы болып істеген Н.И. Вавилов, дүние жүзілік мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтаумен қатар, олардың жабайы тұрлерінің және мәдени түрлерінің тұқкымдарын бір жерге жинастырды, оларда құрған коллекциялар осы күнге дейін қолданылып келеді. Мәдени есімдіктердің көп тұрлілігі және шығу орталықгарын аныктау жөніндегі еңбектерінің нәтижелерін 1926 жылы алғаш рет теория етіп құрылып, 1935 жылы оңделіп, толықтырып теория етіп жарияланды. Ол теорияның мағынасы былай: 1. Бастапқы материалдарды түрлері мен генетикалық топтарына қарай, морфологиялық, сисТақырыптикалық, гибридиологиялық, цитологиялық және иммунологиялык таддау жүргізу керек. 2. Мәдени осімдіктердің тараған орталықтарын анықтау. Ботаникалық түр тармақтарын, әр түрдің нәсілін және жалпы өзгергіштік жүйесін анықтау. Шығу орталықтарын анықтау үшін жабайы және мәдени өосімдіктердің алатын орны генетикалық туыстардың географиялық ортақ айырмашылықтарын білу. Өсімдіктер түрлерін әсіресе мәдени осімдіктерді зерттей келіп, Вавилов жақын түрлердің, туыстардың өзгергіштік қатарларында ұқсастық бар екенін аңғарды. Кейбір белгілер немесе белгілер қатарлары әр түрлі туыстарда бірдей байқалатыны аныкталған. Мысалы, капуста туыстарда (шалғам, шалқан, тарна) селдерей тұқымдастарда (сәбіз) және т.б. тамырдың жуаңдауы. жүктеу 308,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2025
әкімшілігінің қараңыз