21- шығарылым «Радиоаппаратура және өткізгіш байланыс аппаратурасының өндірісі» бөлімі Астана 2009 Кіріспе

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау министрінің

2009 жылғы 30 қарашадағы

№ 343-ө бұйрығымен

бекітілген

Осы Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай анықтамалығы (БТБА) Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 2002 жылғы15 қарашадағы № 266-ө бұйрығымен бекітілген, бұрын қолданылып келген БТБА 21 шығарылымы негізінде әзірленді. Оны әзірлеу өндіріс технологиясының өзгеруімен, өндірістік салада ғылыми-техникалық прогресс рөлінің артуымен, жұмысшылардың біліктілік деңгейіне, жалпы білім және арнайы дайындығына, өнімнің сапасына, ішкі және сыртқы нарықтағы бәсекеге қабілеттілігіне қойылатын талаптың артуына, сондай-ақ еңбек мазмұнының өзгеруіне байланысты туындап отыр.

Жұмыс разрядтары еңбек жағдайы ескерілмей (еңбектің күрделілік деңгейіне әсер етуші және орындаушының біліктілігіне қойылатын талаптарды арттырушы айрықша жағдайларды қоспағанда), олардың күрделілігі бойынша белгіленді.

Әр кәсіп бойынша тарифтік-біліктілік сипаттаманың екі бөлімі бар.

"Жұмыс сипаттамасы" бөлімі жұмысшы орындай білуге тиіс жұмыстардың суреттемесін қамтиды.

«Білуге тиіс» бөлімінде арнаулы білімге, сондай-ақ ережелерді, нұсқаулықтар мен басшы материалдарды, жұмысшы қолдануға тиісті әдістер мен құралдарды білуіне қатысты жұмысшыға қойылатын негізгі талаптар қамтылған.

Тарифтік-біліктілік сипаттамасында жұмысшы кәсібінің осы разрядына анағұрлым тән жұмыстардың тізбесі келтіріледі. Бұл тізбе жұмысшы орындай алатын және орындауға тиісті жұмыстардың барлығын қамти алмайды. Жұмыс беруші қажетті жағдайда, жұмыс ерекшелігін ескере отырып, тиісті разряд жұмысшылары кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамаларында қамтылған жұмыстарға сәйкес келетін жұмыстардың қосымша тізбесін әзірлей алады.

"Жұмыс сипаттамасы" бөлімінде көзделген жұмыстармен қатар, жұмысшы ауысымды қабылдау және тапсыру, жұмыс орнын, айлабұйымдарды, құралдарды жинастыру, сондай-ақ оларды тиісінше ұстау, белгіленген техникалық құжаттаманы жүргізу жөніндегі жұмыстарды орындауға тиіс.

«Білуге тиіс» бөлімінде қамтылған теориялық және практикалық білімдермен қатар, жұмысшы: еңбекті қорғау, өндірістік санитария мен өртке қарсы қауіпсіздік жөніндегі ереже мен нормаларды; жеке қорғану құралдарын пайдалану ережесін; орындалатын жұмыс (қызмет) сапасына қойылатын талаптарды; жарамсыздықтың түрлері мен оның алдын алу және жоюдың тәсілдерін; өндірістік дабылдатқышты; жұмыс орнында еңбекті ұтымды ұйымдастыру жөніндегі талаптарды білуге тиіс.

Біліктілігі анағұрлым жоғары жұмысшы өзінің тарифтік-біліктілік сипаттамасында санамаланған жұмыстармен қатар, біліктілігі анағұрлым төмен жұмысшылардың тарифтік-біліктілік сипаттамасында көзделген жұмыстарды орындай білуге, сондай-ақ осы кәсіптегі разряды төмен жұмысшыларға басшылық жасай білуге тиіс. Осыған байланысты, анағұрлым төмен разряд кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамасында келтірілген жұмыстар, анағұрлым жоғары тарифтік-біліктілік сипаттамасында, әдетте келтірілмейді.

Қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттарды толтырған кезде, сондай-ақ тарифтік разряды өзгерген кезде, оның кәсібінің атауы БТБА-ға сәйкес жазылады.

Тарифтік-біліктілік сипаттамалар ерекше ескертілген жағдалардан басқа осы бөлімде көрсетілген өндіріс және жұмыс түрлері бар ұйымдарда олардың меншік нысанына және ұйымдық-құқықтық нысандарына қарамастан жұмыстарды тарифтеу және жұмысшыларға біліктілік разрядтарын беру кезінде қолданылады.

1. Антенна шықпасы – рацияларды антеннамен жалғастыру үшін келте құбыр мен емікті бекіте отырып броняланған кабельден дайындау.

2. Орау галеттері – эксцельсиорлы лентамен изоляциялау.

3. Бумалар– биркаларды бекіту және алу, қысқа тұйықталу мен үзілуді тексеру және лак жағу, жұмсақ және қатты сымды қиыстырып өру.

4. Қабылдағыштар шкалаларына жарық түсіруге арналған бумалар – жұмсақ сымнан өру.

5. МТС телефон аппараттарына арналған бумалар - өру.

6. Коаксиалды кабельдер – дайындау, өру және әшекейлеу (сызба бойынша).

7. Қорек кабелі – дайындау.

8. Ашалық ағытпасы бар кабельдер – ұштарын өңдеу және тарату.

9. Кедергілер ақысына арналған кабельдер - өру.

10. Теледидарлар кабельдері – кабельдің әртүрлі нүктелерінде көрсетілген ұзындық бойынша әртүрлі маркалы сымдарды ұштарының шықпасы бар кабельдерге жасақтау.

11. Көп секциялы реленің орауыштары - кабель қағазымен, эксцельсиормен, реле паспортына сәйкес заттаңбаны салу арқылы целлофанмен түпкілікті изоляциялау.

12. Күш трансформаторының орауыштары – шықпаларды тазарту, қалайылау және бекіту.

13. Тороидалды орауыштар – лакожібекпен, лакоматамен және миткальді лентамен бекіту және изоляциялау.

14. Орауыштар - жапырақтары бар пресшпанды төсемдерді салу, жинақтау сызбасы бойынша шықпалардың ұштарын орау және жапсыру.

15. Өрме - орамдалған жұпқа және бумаға кигізу, буманы өрімге тарту.

16. Экрандалған және жоғары жиілікті сым – жерге қосу үшін дәнекерленген шықпаларды өңдеу.

17. Металл түтіктері – дайындамаларды өлшем бойынша кесу, сымдардың ұштарын төлкеге салу және оларды қаусыру.

18. Шаблондар мен картонды ұқсатқыштар – дайындау.

19. Төрт талшықты микротелефон баусымынан жасалған микрофон тұтқасына икемді шлангілер, теледидарлардың ауытқу жүйесіне арналған шлейфтентен жасалған броняланған шырмауы бар рация қорегі – дайындау.

20. Сөйлесу құрылғыларына тарамды баусымдар – ларингофонның телефон тұтқаларына қоса отырып, дайындау.

21. Түрлі маркадағы баусымдар – ұштарын тапаншалы пісіру.

22. Ашасы бар, миккрофонға арналған көпталшықты, телефон аппараттарына арналған нөмір теретін көпталшықты баусымдар – дайындау.
§ 2. СЫЗБАЛЫ БУМАЛАР, КАБЕЛЬДЕР МЕН БАУЛАРДЫ ТОҚУШЫ

3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тізбектер түстерін ескере отырып, радиоаппаратуралар, арнайы аппаратуралар, ЭЕТ аппаратуралары және байланыс құралдары аппаратураларына арналған біріктіру, монтаж сызбалары мен шаблондар бойынша әртүрлі маркалы сымдардан және 200-ге дейін сымдары бар қимадан сызба бумалары мен күрделілігі орташа кабельдер тоқу. Радиостанция және жоғары сапалы оқшаулау мен ұштары бекітілген көп талшықты әртүрлі аппараттар үшін қоректену кабельдерін, күрделілігі орташа баулар дайындау. Бумаларды биркасыз үзіліссіз тоқу. Кабельдерді салу және сызба мен кесте бойынша электр тізбектерін тексеру.

Білуге тиіс: әртүрлі маркалы сымдардан және радиоэлектронды аппаратуралар мен байланыс құралдары аппаратураларына арналған қималардан сызбалы бумалар мен күрделілілгі орташа кабельдер тоқу тәсілдерін, оларды тағайындауды; монтаж сызбаларын және радио бөлшектері мен тораптарының шартты белгілерін; бумаларға, кабельдерге, шнурларға қойылатын техникалық талаптарды және оларды тексеру тәсілдерін; шаблондар топтастыру тәсілдерін және кабель бумаларын тоқу кезінде оларды пайдалану қағидаларын; жұмыс қағидатын, құрылғысын және пайдаланатын құрылғыларды жөндеу тәсілдерін, бақылау-өлшеу құралдарын және аспабын; электр және радиотехника негіздерін.

Жұмыс үлгілері

1. Біріктіргіш жәшік үлгісіндегі аспаптарға арналған бумалар – шаблон бойынша тоқу.

2. Түрлі маркадағы сымдар мен қималардан бумалар мен кабельдер - шаблон бойынша тоқу.

3. Экрандалған сымдардан бумалар – тоқу.

4. Бумалар, кабельдер, баулар – аспаптардың көмегімен электрлік тексеру, ақаулығын анықтау және оларды жөндеу.

5. Жоғары жиілікті кабельдер - өлшем бойынша кесу, үлдірді қаптау, оқшаулауды шеше отырып, ұштарын станокта және қолмен бекіту, дәнекерлеу.

6. АТКС платаларына ұштары көп күрделі кабельдер және стативтер – дайындау.

7. Кабельдер: арналардың қадаларына арналған түрлендіргіш плат, жеке құрылғы қадасына, АТС аппараттарына және өрт хабарлағышына, ДШИ үлгісіндегі қозғалатын механизмдерге, түзеткіштерге арналған плат - өру.

8. Шаблондар - сызба кабельдерін және бумаларды тоқуға арналған принципті және монтаж сызбасы бойынша топтастыру.


§ 3. СЫЗБАЛЫ БУМАЛАР, КАБЕЛЬДЕР ЖӘНЕ БАУЛАРДЫ ТОҚУШЫ

4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түрлі маркалы сымдар мен 200-ден 400-ге дейінгі сымдары бар қимадан арнайы аппаратура, ЭЕТ аппаратурасы және байланыс құралы аппаратурасына арналған монтаж сызбалары мен шаблондар бойынша күрделі сызба кабельдерін және бумаларды тоқу. Экрандысымдармен бекітілген, жоғары сапалы оқшауланған және ұштары электрлі тексеріп, бекітілген көп талшықтыкүрделі кабельдер дайындау. Монтажды және принципті сызба мен эскиз бойынша шаблондар топтастыру. Тәжірибелі аспаптар мен станцияларға арналған сызба әзірлеуге қатысу.

Білуге тиіс: түрлі маркалы сымдардан түрлі аспаптарға, радиостанцияларға және байланыс құралдары аппаратураларына арналған сызба кабельдері мен күрделі конфигурация бумаларын тоқу тәсілдерін; бөлектелген және бөлектелмеген сымдардан сызбалар, үлгілер, эскиздер бойынша күрделі сызбалар тоқу тәсілдерін; қолданылатын бейімдеу құрылғыларын, сызба шаблондарын және құралдарды; принципті және монтаж сызбаларын; дайындалған сызбалар мен бумаларға қойылатын талаптарды; шаблондар топтастыру тәсілдерін және күрделі бумалар мен кабельдер тоқу кезінде оларды қолдануды; электр және радио техника негіздерін.

Жұмыс үлгілері

1. Есептеу машиналарының қоректену қадаларына арналған бумалар -тоқу.

2. Түрлі маркалы, қималы және түсті сымдардан бумалар – біріктіру кестесі, монтаж сызбасы мен шаблондар бойынша тоқу.

3. Күрделі көпталшықты кабельдер – экранды сымды бекіту, талшықтарды байлау, металл тармақтарына, экрандаушы орамға және резина шлангасына амалдап өткізу, биркаларды орнату, ұштарын фишкаларлар мен қалыптарға бекіту.

4. Директор және диспечер коммутаторларының, өрт дабылдарының және түрлі түсіру аспаптарының жеке құрылғылары қадаларының қадаларына арналған күрделі кабельдер – тоқу.

5. Статив платтарына арналған кабельдер – тоқу.

6. Телефон станциялары желісін біріктіргіш стативтерге және коммутатордың баулы жұптарының жинақты релесіне арналған кабельдер – тоқу.

7. ынау аспаптары стативтерінің платтарына арналған кабельдер – тоқу.

8. 400-ге дейін электромонтажды сызбалар – шаблон бойынша тоқу.
§ 4. СЫЗБАЛЫ БУМАЛАР, КАБЕЛЬДЕР ЖӘНЕ БАУЛАРДЫ ТОҚУШЫ

5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түрлі сымдар мен 400-ден астам сымдары бар қималардан монтаж сызбасы мен радио құрылғыларының, радиостанцияның, арнайы аппаратураның, ЭЕТ аппаратурасының, сондай-ақ барлық станциялардың және сымды және алыс байланыс аппараттарының (тәжірибелі және ұсақ сериялы өндірісте) шаблондары бойынша ерекше күрделі сызба кабельдері мен бумалар тоқу. Кабельдер мен бумаларды ТУ-ға сәйкес толық тексеру. Принципті сызба және түрлі күрделіліктегі эскиздер бойынша шаблондар топтастыру.

Білуге тиіс: түрлі радиоқұрылғыларға, ЭЕТ аппаратураларына, сымды және алыс байланыс аппараттары мен станцияларға арналған шаблондар, принципті және монтаж сызбасы бойынша ерекше күрделі кабельдер тоқу тәсілдерін; шаблондарды топтастыру және оларды ерекше күрделі бумалар мен кабельдер тоқу кезінде қолдану тәсілдерін; электр және радиотехника негіздерін.

Жұмыс үлгілері

1. Ерекше күрделі электромонтажы бар радиостанция блоктары – монтаж сызбасын тоқу.

2. Ерекше күрделі ЭЕТ-на арналған бумалар – тоқу.

3. Түрлі маркалы сымдар мен 400-ден аса сымдары бар қималардан бумалар - шаблон бойынша тоқу.

4. Барлық типті радио- және телефон станцияларына, климатикалық және басқа сынақтарды өткізуді белгілеуге арналған өте күрделі кабельдер мен бумалар - тоқу.

5. 400 жоғары сымдары бар элетрожинақтаушы сызбалар – таптаурын бойынша тоқу.

1. Коаксиалды толқын өлшегіштер – 2000 мГц жоғары 10000 мГц төмен қателігі 0,01-0,05% жиілік диапазонында градуирлеу.

2. Көлемді резонаторы бар толқын өлшегіштер – 20000 мГц жоғары 30000 мГц төмен қателігі 0,01-0,05% жиілік диапазонында градуирлеу.

3. Қысқа толқынды таратқыштар – гетеродинді құрылғы, қабылдағыш пен толқын өлшегіш бойынша градуирлеу.

4. Аэрозольдердің радиометры – шкалаларды градуирлеу.

5. Рентгенометрлер 100 рентген/сағ. дейін – шкалаларды градуирлеу.

6. 2-3 диапазонды қабылдатқыштардың шкалалары – кварцты калибраторлар бойынша градуирлеу.

7. Радиоөлшегіш аспаптардың шкалалары – градуирлеу.

1. Екі немесе одан да көп диапазондары бар жиіліктің кварцты тұрақтандырғыштармен қамтылған гетеродинді толқын өлшегіштер – 1 және 10 кГц кейін 0,01% нақтылығымен (ұсақ сериялы өндіріс жағдайларында) эталон бойынша градуирлеу.

2. Дозиметрлер – 500 рентген/сағ. дейін қателігі +/-(8-10)% шкалаларды градуирлеу.

3. 4 диапазонды таратқыштар – гетеродинді құрылғы, қабылдағаш пен толқын өлшегіштер бойынша шкалаларды градуирлеу.

4. 4 диапазонды таратқыштар – градуирлеу кестесін құра отырып, кварцты генератор бойынша шкалаларды градуирлеу.

5. 5 диапазонды қабылдағыштар кварцты калибратор бойынша шкалаларды градуирлеу.

6. 200 рентген/сағ. дейін рентгенометрлер – шкалаларды градуирлеу.

7. Дабылдатқыш – генераторлар – шығуды қателіктермен градуирлеу:

а) 40 мкВ жоғары кернеуге +/-20% және

б) 40 мкВ төмен кернеуге +/-30%.

1. Жоғары жиілікті генераторға арналған микрошкалалар – 1 Гц кейін градуирлеу.

2. Гетеродин қабылдағышының микрошкалалары – 10 Гц кейін градуирлеу.

3. Таратқыштар – 1-4 диапазондарында 500 Гц кейін, 5-8 диапазондарында 1000 Гц кейін және 9-12 диапазондарында 2000 Гц кейін кез келген жиілікте 2 х 10 кем емес градуирлеу нақтылығымен градуирлеу.

4. 5 көп датчиктері бар дозиметрикалық аспаптар, шкалаларды градуирлеу.

5. Қабылдағыштар – 1 диапазонда 100 Гц кейін, 2-3 кіші диапазондарында 0,5 Гц кейін және 4-6 кіші диапазондарында 1 Гц кейін градуирлеу.

6. 500 рентген/сағ. дейін рентгенометрлер – шкалаларды 6 градуирлеу.

7. Шкалалар – 2 х 10 кем емес нақтылықпен градуирлеу.

1. Антенналар – өлшем бойынша сымдарды дайындау.

2. Антенналар – сызбада қарастырылған жерлерін дәнекерлей және айырушылар, сынабекітпе маңдайшаларын өре отырып, арқаннан дайындау.
3.«Бегущая волна» типтес антенналар, ЗЭТ – сызба немесе үлгі бойынша дайындау.

4. Конденсаторлы, телефонды қағаз, прессшпан, лакомата, лакожібек, фторопластты қабық – дайындамаларды кесу.

5. Электрорадиоэлементтерді тұжырымдары – қол құрал-саймандары мен құрылғыларының көмегімен тазарту.

6. Электрорадиоэлементтердің, маңдайшалардың, сымдардың тұжырымдар – дәнекерлегішпен немесе тиглада қалайылау.

7. 2- және 3- сымды штепсельге арналған байланыс жинағы – шығарылымды кесу, майсыздау, қалайылау, жинақтау және дәнекерлеу.

8. Түрлі диаметрлі лаглинядан жасалған созылымдар - дайындау.

9. Түрлі диаметрлі көп қабатты созылымдар – сынабекітпе мен айырғышқа бұрымдалған болат арқаннан дайындау.

10. Экрандалған шырмауы бар сымдар, кабельдер және баулар – изоляторларды алу және өңдеу.

11. Латунды тор – өлшемдері бойынша дайындау.

12. Болат және мыс арқан – арқанға метал бұйымдарды бекіту, арқанды тігу, ұштамаларды дәнекерлеу және қалайылау.

13. Болат арқан – тұтасқан жерлерінде мыс сыммен шырмау.

14. Айырғыш түтіктер – лектрорадиотетіктерге кигізу және оларды қолмен шығару.

15. Айырғыш түтіктер, сымдар,кабельдер – дайындамаларға өлшемі бойынша кесу, таңбалау.

16. Түрлі диаметрлі лаглинядан жасалған жаңғақты айырғыштары бар тізбектер – шырмауларды сала отырып, беске дейін және одан жоғары айырғышқа бекітілген антенналық арқаннан дайындау.