2 К. С. Ж масова психология

Ауызша сейлеудщ Heri3ri 
Typi 
-  диалог сейлеу. Бул 
eKi немесе б1рнеше адамнын, тшдесуь Диалог сездщ кей- 
6ip психологиялыц ерекшел
1
ктер
1
 темендегщей:
-  Мундай сез бегелмей, еркш айтылады.
-  Ыцшам келедь Тек эцглмелесунйнщ ездерше гана 
TyciHiKTi болады.
-  Диалогтыц цисындык жаты (жоспарлылыгы, 6ipi3- 
д1лт, делелдш т, т.б.) кемдеу болады.
-  Диалог сез ым-ишарамен,  бет пен кездег! менерл1 
козгалыстармен (колдыц, ауыздыц, кездщ цозгалысы, 
т.б.) тольщтырылады.
Монолог 6ip адамныц ceei, ягнибаяндамашьшыц, лек- 
тордыц,  мугал1мшц сездерЬ  Монолог сезге тен кейб1р 
психологиялыц ерекшелiKTepi:
-  Монолог сез белйл1 жоспарга сейкес цурылады.
-  Логикалыц жагынан цатац талаптар цойылады.
-  Монолог сез адамга есер ететш менерл1 сездерд1 ца- 
жет етедь
-  Грамматикалыц курылысы белгкйз жуйеден ауыт- 
цымайды.
Ауызша сойлеуде актив жене пассив сездер1 болады. 
Актив сездер кун сайын жш цолданылатын сездер. Пас­
сив сездер сирек пайдаланылатын мен-магынасын тусш- 
генмен кун сайын цолданылмайтын сездер.
Сейлеудщ ерекше 6ip 
Typi 
-  жазбаша сез.  Жазбаша 
сейлеу цолдыц калам-цагаз устауга жаралган адамныц 
сейлеушщ б1ршама дамыган кезшде гана пайда бола бас­
тайды.
Жазбаша сейлеу турше айрьщша талап койылады. 
Окушы жазбаша жумыстыц мазмунымен, едетте, оныц 
авторынсыз танысады,  сондыктан, ол анык, 
T y c i H i K T i ,  
дел болуы кажет. Сондай-ак, сейлеудщ жазбаша туршде 
сейлеген сезд1 жандандыра тусуге цажетй сез ыргагы, 
мимика,  кол кимылдарын  па йд ал ана  алмайсыц.  Сон­
дыктан да сейлеудщ жазбаша туршде киыншыльщтар 
кеп  кездеседь  Егер сейлеу кезшде тыцдаушы тусшбе- 
ген1н баяндаушы адамнан ер уацытта сурап, айкындап 
алуга м ум кш дт болгандьщтан, ауызша жене жазбаша
220

сейлеу адамдарга ер турл1 тал ап кояды. КейбДр адамдар 
шешен сейлеп, жазуга шоркак болса, ал енд1 бДреулер ез 
ойын майын тамыза жазады, 6ipaK, сейлеген сезшде кем- 
ш ш к тер  кездесш отырады.
Сейлеудщ керсетшген турлер1 актив сейлеу угымына 
жатады. Сонымен катар адамдардыц сейлемей, тек тыц- 
дап цана отыруга тура келетш пассив сейлеу Typi де бар. 
Пассив сейлеуге баска адамныц сейлеген сезш тыцдап, 
тусшу юредь Ол уш ш  ты  куралын, сондай-ак осы курал- 
дар аркылы бшдарётш ойларды аныктап алу кажет.
Сейлеудщ жеке 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: