2 К. С. Ж масова психология

ецпмелесш  отырган адамды вкпелетш алуы мумшн бол­
са да, ж т т  касындагы кайгылы ецг1ме айтып отырган 
адамныц  ума-жума болган  шашына кез1 Tycin,  кулш  
ж1бердь  Осы твр1зд1 эрекеттерд1 байцамаушылык,  им- 
пульсивтш ацгармаушылык деп атайды. Адамныц бар- 
лыц реакцияларыныц рефлекторлык сипаттары болады, 
6ipai<; жогарыда айтылган ерекеттердщ айырмасы, олар- 
дыц сананыц  бакылауынсыз  немесе оныц  жеткйпшйз 
катынасуымен, арнайы алдын-ала ойламай журш жата- 
тындыгында, сондыктан да оларды epiKcie немесе абай- 
сыз ic-врекеттер деп атайды.
0p6ip адам сан алуан, карапайым жене курдел1 ерекет- 
тер жасап жатады, олардыц барлыгы да саналы болып, 
оёЙШша 6ip мацсатты кездейда. Мундай ерекеттерд1 epircri 
немесе едеш icTeftTiH ерекеттер деп атайды.
Ацыл-ойдан туатын жане алдында турган мацсаты бар 
epiKTi турде 1стелшетш барлык эрекеттерд1 epiK эрекет- 
Tepi деп атауга болады. Адамныц су iniKici келд! делгк, 
ол колын созып стаканды алды, су куйып, iuiin ж1берд1. 
Бул -  е д е т  штелген врекет,  ал осыны орындау киынга 
туспегенмен, epiK врекет1 болады. А л  айда, ep6ip адамга 
кездеген максатка жету жолында вр килы киындыктар- 
ды жецш кедергтерд1 втеу 
yuiiH, 
талай-талай ic-эрекет 
жасау керек. Мундай ерекеттерд1 нагыз epiK эрекет1 деп 
атайды. Бул жерде жеке адамныц акыл-ойымен байла­
нысты оныц белсендипп де кершедь
Шын мешнде алдына койган максатка жету ушш 
iinKi 
немесе сырткы кедергшерд1, адамда туатын куштщ арка­
сында жещп етудеп психологиялык процесс 
epiK 
деп ата- 
лынады.
Адамныц жещп ететш сырткы кедерплер1 деп. -  сол 
icTin   в зш щ   о бъ ек ти в тж   киындьщ тары н,  оныц 
курделЪигш, ер килы бегеттерд1, баска адамдардыц кар- 
сылыктарын,  жумыс жагдайындагы  киыншылыктары 
есептелшедо.
1шк1 кедерплер -  булар адамныц езше жумыс итету 
Киынга согатын, жалкаулык. шаршап-шалдыккандык, 
алдында турган  мшдетке ешкандай  катысы  жок баска
271

б1рдецелермен шугылдануга цуштарлык, етпейтш, белп- 
ленген мэселелерд1 орындауга кедерй жасайтьш субъек­
тивен, жеке ниеттен туатын кедерплер. 1шю кедергше 
цуштарльщ, тшек сияцты жат эдеттер жатады. Адамдар 
олардан ерж-кунпнщ арцасында цутылады.
А л  "ерш" термишмен жеке адамныц цасиетш де, циын- 
дьщтарды жеце отырып, табандыльщпен мацсатца жету 
уш1н эрекет жасау цаб1летш де белплейдь
"Улкен 
epiK 
дегешм1з, -  деп жазады А.С. Макаренко, -  
б1рдецеге йлек 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: