1,2- зертханалық жұмыс Жердің магнит өрісі кернеулігінің горизонталь құраушысын анықтау Жұмыстың мақсаты

Теориялық кіріспе
Рефрактометрия – оптикалық сәуле шығару спектрінің әр түрлі учаскелеріне қатты, 
сұйық, газ тәрізді орталардың сыну кӛрсеткіштерін ӛлшеуге 
арналған әдістері мен құралдарын зерттейтін оптикалық - 
техникалық бӛлімі. Қатты, сұйық, газ тәрізді денелердің сыну 
кӛрсеткіштерін ӛлшейтін аспаптар - рефрактометрлер деп 
аталады.
Зертханалық рефрактометрдің құрылысы аспаптың паспортында 
берілген.
MN
бұлыңғыр шыныға жарық шоғы түссін (23.1 –сурет). Сонда 
шынының астыңғы жағы жарық сәулесін жан-жаққа шашыратады. 
Шынымен сыну көрсеткіші 
n
2
призманың арасына сыну 
көрсеткіші 
n
1
болатын зерттелетін сұйықты орналастырады. 
Призма нормаліне белгілі бұрыш жасай түскен 
МО
сәулесін 
қарастырайық.
1
2
sin
sin
n
n
r
i
=
және
2
'
'
1
sin
sin
n
i
r
=
(23.1) 
n=
1 ауа үшін. Δ 
ОВС
үшін ішкі бұрыш 
ВСД=r+r’
 
=α
, 
r
’
=α – r 
сонда
)
sin
cos
cos
(sin
)
sin(
sin
2
2
'
r
r
n
r
n
i



−
=
−
=
(23.2) 
(23.1) –ші теңдеуден
i
n
n
r
sin
sin
2
1
=
және
i
n
n
r
2
2
2
2
1
sin
1
cos
−
=
(23.2)-
ші теңдеуге қойып аламыз:
i
n
i
n
n
i
sin
cos
sin
sin
sin
1
2
2
1
2
2
'


−
−
=
(23.3) 
(23.1) суреттен сұйықтан жарық өткізгенде өлшеуіш призманың кіріс қырымен 
өтетін сәулелер алу мүмкін емес екенін көреміз. Егер сұйық қабаты жұқа болса, онда 
мұндай жүйеде призманың қырымен байқалатын 
i=
90
0
. Олай болса:


cos
sin
sin
1
2
1
2
2
'
n
n
n
i
−
−
=
(23.4) 
Түсу бұрышы 
i<
90
0
болғанда, жарық сәулесі призмадан 
i
’
0
бұрышына қарағанда 
үлкен
i
’
бұрышымен шығатынын көрсетейік.
Шынында:
i
n
n
sin
cos
cos
1


−

−
i
n
n
n
n
sin
sin
sin
2
1
2
2
2
1
2
2
−

−


Осы теңсіздіктерді қоссақ: 

)
sin
cos
sin
(sin
)
cos
(sin
1
2
1
2
2
1
2
1
2
2
i
n
i
n
n
n
n
n




−
−

−
−
Онда (23.3) және (23.2) теңдеулердің негізінде:
'
'
0
sin
sin
i
i

және
'
'
0
i
i

яғни 
бұрыш ең кіші бұрыш болып табылады. 
23.1 – сурет бойынша 
'
0
i
i
=
бұрышы шекті болсын. Түскен сәулелердің 
жиынтығын қарастыра отырып, біз параллель сәуле шоқтары призмадан 
'
0
i
бұрышынан 
үлкен бұрышпен шығатынын көреміз.
Көру түтігінің оптикалық осі шектік сәуленің бағытымен шексіздікке бағытталсын 
делік. Сонда шектік сәулеге параллель сәулелердің бәрі түтіктің оптикалық осінің фокал 
жазықтығында кескін береді. Шектік бұрышынан үлкен бұрышпен түсетін параллель 
сәулелер оңға ығысқан кескін береді (төңкерілген кескін). Сондықтан көрініс аймағының 
оң жағы жарығырақ болады. Ал шектік бұрышынан кіші бұрышпен түсетін паралель 
сәулелер жоқ болғандықтан көрініс аймағының сол жағы - қараңғы. 
23.4 – теңдеуден шектік бұрыш 
'
i
тек зерттелетін сұйықтың сыну көрсеткішіне
n
1
–ге
тәуелді екенін көреміз, өйткені
n
2
және 
α
тұрақты.
n
2
, 
α
және
0
i
мәндерін біле отырып, біз 23.4-ші теңдеумен 
n
1 
–ді есептей аламыз.
Іс жүзінде 23.4-ші теңдік рефрактометрдің шкаласын градуирлеуге немесе есеп кестесін 
құруға пайдаланылады.

жүктеу 0,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: