№11 Дәріс. Жалпақ құрттар – типі. Таспа құрттар адам паразиттері

Таспа құрттар (Cestoidea) класына жалпы сипаттама

жүктеу 0,94 Mb.

бет	2/5
Дата	18.05.2022
өлшемі	0,94 Mb.
	#38621

1 2 3 4 5

№11 Лекция каз.

Шошқа немесе қарулы цепень (Taenia solium)
Орналасуы.

Таспа құрттар (Cestoidea) класына жалпы сипаттама

Денесi таспа тәрiздi, дорсо-вентральды бағатта қысыңқы, бас бөлiктен (сколекс), мойын және дене (стробила) бөлігі, оның өзi көптеген бунақтардан (проглоттид) тұрады. Паразиттердiң түрiне байланысты денесiнің ұзындығы бiрнеше мм-ден 10 метрге дейін болады. Прглоттидтiң саны 3-тен бiрнеше мыңға жетедi.

Таспа құртың басында 4 сорғыштары не сорғыш саңылаулары (ботриялары) болады. Бастан кейiн мойын - өсу зонасы, онда жас бунақтар (проглоттидтер) қалыптасады, ал жыныстық жетiлген бунақтар денесiнiң соңында орналасады. Бунақтарда ең алдымен аталық, одан кейiн аналық жыныс жүйелерi қалыптасады, ол гермафродиттi бунаққа айналады. Гермафродиттi бунақтарда өзін-өзі немесе айқастыру ұрықтану жүреді. Пiсiп жетiлген бунақтарда жыныс мүшелерi атрофияға ұшырап, тек ұрыққа толы тармақталған жатыр қалады. Барлық цестодалар – гермафродиттер.

Шошқа немесе қарулы цепень (Taenia solium) – тениоздың қоздырушысы.
Денесі таспа тәріздіақ түсті, ұзындығы 2- 3 м. Сколексiнде 4 сорғыш және iлмектерi бар. Стробиласы барлық таспа құрттарға тән құрылысты. Ерекшеліктері - шошқа цепеннің гермафродитті бунақтарында аналық безінде қосымша үшінші бөлігі, ал пісіп жетілген бунағында жатыр тармақтарының саны 7-12 болады.
Орналасуы. Адамның ащы iшегi.
Географиялық таралуы – барлық жерде.

Тіршілік циклы (1 сурет). Негiзгi иесi - тек адам. Аралық иелерi - шошқа, жабайы қабан және т.б., сонымен қатар кейде адам.
Инвазия көзі тек адам болып табылады. Науқас нәжісімен жұмыртқалардан тұратын жетілген бунақтар сыртқа түседі. Жұмыртқа одан ары даму үшін шошқаның ішегіне түсуі қажет. Шошқа цепень жұмыртқасымен ластанған жеммен, адам нәжісімен қоректенгенде залалданады. Жұмыртқадан асқазанда 6 ілмекті онкосфера шығып, ілмектерiмен қабырғасын тесiп, қан тамырларына түсiп, ағыспен бүкiл мүшелердi аралап, көбiнесе бұлшық етте, сирек жүректе, өкпеде, мида т.б. цистицерк типті финнаға айналады. Цистицерк d=0,5-1,5 см болатын мөлдiр сұйығы бар қапшық. Сұйықтықтың iшiнде құрылымы жағынан ересек цепеньге ұқсайтын ішке қарай жатқан басы көрiнедi. Финналар шошқа бұлшық еттерінде ұзақ уақыт сақталады.

жүктеу 0,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5