25
ақпаратына деген рұқсат алу құралы ретінде нақты Интернет-қолданыстар
жасауға мүмкіндік береді.
2.4 Java Script - сценарий жасау тілі
Java Script тілінің мақсаты - Web-бетті активті жұмыс істеуге мүмкіндік
береді. Аттарының ұқсастығына қарамастан Java Script тілі Java тіліне ешқандай
қатысы жоқ,. Java құрастырушылардың өтініміне қажетті аплиттердің
браузерлармен байланысы үшін біраз құралы бар, сол уақытта Java Script дәл осы
мақсат үшін жасалынған. Java Script Java-ға қарағанда интерпретация жасай
алатын тіл. Java Script тіліндегі бағдарлама бастапқы мәтін түрінде тура НТML-
құжатта орналасады және құжатты браузерға жүктеу кезінде автоматты түрде
байт-кодқа компиляцияланады. НТML-құжаттарының авторлары үшін Java Script
пайдаланушымен әрекет жасайтын НТML-құралдарын жасау жолвндағы маңызыд
алға қадам болып табылады. Осылайша Java Script тілінің басты мақсаты НТML-
құжаттардың пайдаланушымен бір-біірмен белсенді әрекетін қамтамасыз ету. Бұл
тіл Java, С сияқты үлкен масштабты бағдарламалау тілі болуға ұмтылмайды.
Негізінде ол пайдаланушының нақты бір браузермен жұмысын жеңілдететін
НТML тілінің кеңейтімі болып табылады. JavaScript-бағдарламалар құжат
мазмұнын орындайтыны мағызды факт: оларды активтендіретін құжаттардан тыс
болытан Javа-аплетке қарағанда ол физикалық түрде НТML -құжаттарыдың
ішінде орналасады.
JavaScript сахнаға 1995 жылдың соңында шықты және қазіргі уақытқа дейін
өте әйгілі, көп браузерлармен қолданатын болды. JavaScript тілі Sun Microsystems
серіктестігімен Netcape Communication Corparation компаниясымен жасалынды.
JavaScript тілінің бастапқы атауы LiveScript болды. Сосын, Java тілі әлемге әйгілі
болғанда, LiveScript-ті JavaScript-ке ауыстырды. Мүмкін бұл Netcape
компаниясымен коммерциялық қараудан жасалынды: өзінің атауында кілтті сөзі
Java болатын барлығы үлкен қызығушылық туғызды.
JavaScript бағдарламалау тілін дамытуда ол кәсіби емес пайдаланушыларға
арналған болып болжанған. Қарапайым қолданысты JavaScript көбіне Basic-ке
ұқсас, дегенменде оның арқасында квалифициялы бағдарламаушылар жеткілікті
байыпты және пайдалы мәселелерді шеше алады. JavaScript автономды
бағдарламалар немесе апплет жасауға қолайлы емес, және осыда ол Java, С
сияқты басқа тілдерден қатты өзгеше. JavaScript құрылымы НТML -құжатының
бастапқы мәтініне тура орналасады және браузермен осы құжаттарды жүктеу
барысында интерпретацияланады. Сонымен қатар JavaScript көмегімен сіз
динамикалық түрде жүктеліп жатқан НТML -құжатының мәтінін өңдеп және
өзгерте аласыз.
JavaScript тілінің тағы бір ерекшелігі - оның объектілі бағдарланғандығы.
JavaScript -тің Java мен С++ қарағанда объектілі-бағдарланғандық мүмкіндіктері
кедейлеу болғанымен, олар осы тілде бар. Бағдарламаушыларға көптеген
браузерға енгізілген объектілер мен оған жүктелген фреймдар, өлшемдер, басқа
құжаттарға сілтемелер сияқты НТML -құжаттар қолжетімді.
26
Өздік класстарды жасауға рұқсат етілген, сонымен қатар оъектілерді топтау
және басты классты кеңейтуге арналған мәлімет құрылымына рұқсат етілген.
НТML-құжатына енгізілген JavaScript конструкция көмегімен оқиғаларды
өңдеуге болады. Бұл оқиғалар пайдаланушының браузер терезесіне жүктелген
НТML-құжаттарына әр түрлі операциялар орындау нәтижесінде пайда болады.
Бұл әр түрлі визуалды эффектілерді алуға мүмкіндік береді, мысалыға тышқан
сілтемесі тұрғандағы басқару органдарының сыртқы түрінің өзгерісі.
Пайдаланушының web желісіне өңдеуге үшін жібермей тұрып форма жолдарына
енгізген мәліметтерді алдын-ала тексеруге болады, сонымен қатар браузер
терезесіне НТML-құжатын жүктеуден бұрын іс-әрекет орындаудайды және
керекті жұмыстарды орындайды.
Тағы айта кететін жағдай, JavaScript қиын бағдарламалар жасауға
арналмаған. Осындай тапсырмаларды басқа бағдарламалау тілдерін қолданып
шешкен дұрыс, мысалы Java көмегімен. Алайда, JavaScript көмегімен сіз
жеткілікті қиын мінез-құлықты жылдам белсенді беттерді жасай аласыз. Бұл тіл
оқуға қиын емес, ал осы тілде жазылған бағдарламаларды ретке келтіру оңайға
соғады.
2.5 CSS - НТML-құжатының макетін басқару құралы
НТML-пен танысқаннан кейін сайт құрастырушалары екі негізгі
категорияға бөлінеді. Бір бөлігі НТML көмегімен сайтта барлығын немесе
барлығына жақынын жасауға болады, ал басқасы веб-құжаттарды безендіру үшін
белгі құралдары жеткіліксіз екенін түсінеді. Шынында сайт жасауды үйренуде
НТML тек бірінші фазасы. Келесі қадам стильдерді үйрену немесе CSS
(Cascading Style Sheets, каскадты кесте стилі).
Стилмен файл кез-келген веб-документтен сілтеме жасай алғандықтан
қайталанатын мәліметтер өлшемінің азаюына алып келеді. Кодттардың
бөлінуінің және безенуінің арқасында құжат түрінің басқаруының икемділігі
артады және сайт жұмысының жалдамдығы артады.
CSS НТML -мен сәйкестенетін, тек кейбір айырмашылықтары, мысала түсті
ажырату әдісі, бар өздігінен жеке тіл ретінде ұсынады.
Бір құжатта бірге қолданыла алатын бірнеше стиль типтері ажыратылады.
Бұл браузер стилі, автор стилі және пайдаланушы стилі.
Браузермен веб-беттерге үнсіз келісім бойынша қолданылатын безендіру.
Бұл безендіруді "жалаңаш" НТML -де көруге болады: құжатқа ешқандай стиль
қолданбаған жағдай. Мысалы,
тэгімен өңделетін тақырыбы көп
браузерларда сапасы 24 пункт өлшемімен шрифт шығарылады.
Пайдаланушы стилі - бұл браузер баптауынан сайт пайдаланушы қоса
алатын стиль. Бұндай стиль үлкен приоритетке ие және құжаттың бастапқы
безенін қайта анықтайды.
Стилдер веб-беттерді беттеуде және құжатты, сілтемені, көрініс және басқа
элементтерді безендіруде ыңғайлы, епті және әсерлі құрал болып табылады.
