11 Аннотация

51 

 

қаптаған.  Бірақ,  адам  организміне  теріс  зарядталған  оттекті  ауа  қажет.  Оң 

зарядталған  оттегінің  көп  мөлшері  денсаулықтың  жүйке  жүйесіне  әсер  етеді. 

Көзге, бұлшық етке қажетті оттегінің жетіспеушілігі пайда болады.  

       Электрлік  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету  үшін  арнайы  қорғау  қолданылады. 

Сарапшылар  төмен  вольтті  разряд  жүйке  клеткасының  дамуын  өзгерту  немесе 

тоқтату  мүмкіндігін  болжайды.  Сонымен  қатар,  шаң  тозаңдарының  оң  заряды 

пайда  болады,  ол  бет  және  тағы  басқа  терінің  ашық  жерінде  дерматиттің  пайда 

болуына әкеліп соқтыруы мүмкін.  

       Электромагнитті  сәуленудің  жоғарғы  деңгейі.  Орталықта  электромагнитті 

сәуленудің  қайнар  көзі  компьютер  мониторы  болып  табылады.  Адамға  жақын 

сәулендіру  көздері  бар  болған  жағдайда,  ол  көру  мүшелерінің  потологиялық 

ауытқуларына, зат алмасудың бұзылуына әкеліп соқтыруы мүмкін.  

       Табиғи  жарықтың  болмауы  немесе  жетіспеушілігі.  Жұмыс  орнының 

жарықтануы.  Пайда  болудың  себептері  табиғи  немесе  жасанды  жарықтың 

белгіленген  нормаға  сәйкес  еместігі.  Төмен  жарықтану,  көздің  шаршауына 

әкеледі, ол көп уақыт әсерінде көрудің төмендеуіне әкеледі. Сонымен қатар, бас 

ауруы пайда болады.  

       Биологиялық  қауіпті  және  зиянды  өндірістік  факторлар.  Бактериялар, 

вирустар,  саңырауқұлақтар  және  т.б.  Олар,  жинауға  қолайсыз  орындарда 

жинақталады.  Мысалы,  клавиатура.  Аурудың  әр-түрлі  деңгейлеріне  әкеліп 

соқтыруы мүмкін.  

       Психо-физиологиялық қауіпті және зиянды факторлар.  

Физикалық артық жүктеу:  

 

– статикалық; 

– динамикалық. 

  

4.3. Оператор бөлмесінде жасанды және табиғи жарықтандыруды есептеу 

 

 

Табиғи жарықтандыруды есептеу 

 

Оператор  бөлмесінің  өлшемдері  12*9  м,  төбесінің  биіктігі  3  м.  Жұмыс 

үстелі  еденнен    0,8  м  биіктікте  орналасқан.  Терезелер  еденнен  1  м  биіктікте 

орналасқан.  Ғимарат  Алматы  қаласында  орналасқан,  демек  ол  IV  жарықтық 

белдеуде жатыр. Ең жақын орналасқан ғимарат 12 м қашықтықта.  

ТЖК  –  бөлме  ішіндегі  беттің  белгілі  бір  нүктесіндегі  табиғи  жарықтың 

(тікелей  түсетін  немесе  шағылған),  сыртта  аспан  ашық  болған  кездегі  көлденең 

жарықтануға қатынасы, %. ТЖК келесі формула арқылы анықталады: 

 

C

m

e

e

III

H

IV

H







                                                                                (4.1) 

 

 

мұндағы 

III

H

e

- ТЖК-нің 3-ші дәрежеге қатысты мәні, 

III

H

e

=1,2; 

m – жарық климатының коэффициенті,  m=0.9; 

52 

 

C  –  күндік  климат  коэффициенті,  егер  жарық  тесіктер  ғимараттың  сыртқы 

қабырғаларында болса,  C=0.75. 

Табиғи жарықтандыруды есептеу – жарық түсетін орындардың аудандарын 

анықтауға негізделген. 

81

,

0

75

,

0

9

,

0

2

,

1









IV

H

e

 

Бүйірден  жарықтандыру  кезінде,  ТЖК-нің  нормаланған  мәнін  қамтамасыз 

ететін терезелердің ауданын келесі формула бойынша есептейді: 

 

кор

гим

IV

H

б

K

K

r

e

S

S













1

0

0

0

100





                                                           (4.2) 

 

 

(4.1) формуласы арқылы жарық түсу қимасының ауданын табамыз: 

 

 

1

0

0

0

100

r

K

K

e

S

S

кор

гим

IV

H

б



















                                                             (4.3) 

 

 

мұндағы: 

б

S  - бөлме ауданы, 

б

S =B· L=108 м

2

; 

H

e

 - ТЖК-нің нормаланған мәні, 

2

,

1



H

e

; 

кор

K

 - қор коэффициенті, 

3

,

1



кор

K

; 

0



 - жарық өткізудің жалпы коэффициенті; 

0



 - терезелердің жарық сипаттамасы; 

1

r   -  ғимаратта  төселетін  төсеніш  беттің  және  бөлме  қабырғаларының 

шағылудың нәтижесінде  ТЖК-нің өсуін ескеру коэффициенті; 

гим

K

  -  қарсы  тұрған  ғимараттың  терезені  көлеңкелеуін  ескеретін 

коэффициент. 

0



 келесі формуламен табылады: 

 

4

3

2

1

0



















                                                                                (4.4) 

 

 

Жарық өткізгіш материал ретінде  -  дара әйнек үшін 

9

,

0

1





, қосарланған 

жеке  әйнек  үшін 

6

,

0

2





,  темір  бетонды  тіркемелі  құрылым  үшін 

8

,

0

3





,  егер 

бар болса реттелмелі жалюздер және перделер үшін 

1

4





 

Демек, жалпы коэффициент 

.

432

,

0

0





 

3

,

3

1



r

, 

4

,

1



гим

K

 деп аламыз. 

0



 мәнін алу үшін ұзындықтың еніне қатынасын алу керек: