20
91
100 советов прокурора
КЕҢЕС
ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАРЫМЕН
ҚАТЫНАСТА ҚАЖЕТ
100 советов прокурора
«Бізді қорлады, иə, бірақ қорланған біз емес.
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура органына не ішкі істер органына немесе сыбайлас
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну.
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін,
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай жағдайының барлық тұстарын сипаттауға тырысыңыз,
қызметкерлердің сыртқы келбетін, сондай-ақ егер бар болса, сіздің
түсініктеріңізді растай алатын куəгерлерді, сіздің пікіріңізше азаптау
қолданылған себептерді жəне маңызы бар басқа да мəліметтерді
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз
Дене жарақаттарын суретке түсіруді ұмытпаңыз, егер күш көрсету
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама тағайындаудан бас тартқан кезде, барынша ертерек
өздігінен сізде бар дене жарақаттарын құжаттау бойынша барлық
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге
(жарақат пунктіне, науқастарды қабылдау бөлмесіне жəне т.с.с.)
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу
мəн-жайларын хабарлаңыз.
Дене жарақаттарын суретке түсіруді ұмытпаңыз, егер күш көрсету
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің материалдарына дене жарақаттары сипатталған дəрігердің
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға,
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау
қолданған лауазымды тұлғаларға психологиялық-психиатриялық
сараптама жəне психологиялық-криминалистік сараптама жүргізу
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер сіз онымен келіспеген жағдайда, Сіздің өтінішіңіз бойынша кез
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-қорғаушыны шақыру;
-үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган жеткізілген кезден бастап 3 сағат ішінде ұстау хаттамасын
жасауға міндетті.
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің жақындарыңызға қоңырау шалуға жəне ұсталғаныңыз туралы
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің:
- сіз жəне сіздің жақын туыстарыңызды қылмыстық қудалауға əкеп
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар.
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
– бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда,
ұстап алынған адамның бостандығын шектеу, оны белгілі бір
орында мəжбүрлеп ұстау, анықтау жəне тергеу органдарына
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір
жерге баруға немесе орнында қалуға мəжбүрлеу жəне сол
сияқтылар), сондай-ақ ұстап алынған адамға қандай да бір
процестік мəртебе берілуіне немесе өзге де формальды
рəсімдердің орындалуына қарамастан, көрсетілген шектеулер
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа
дейінгі дəлдікпен елеулі түрде шектейтін қандай да бір өзге де
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106
92
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
19
Егер сізге қатысты əкімшілік құқық бұзушылық
туралы хаттама жасалса
Қылмыс туралы арызды қалай беру керек?
Қандай жағдайларда сізді құқық қорғау органына
жеткізе алады?
«Жеке тексеру мен жеке тінтуді» қай кезде жүргізе алады?
Егер сізге қарап-тексеру немесе тінту жүргізу үшін келсе
Қандай жағдайларда сізді 72 сағатқа ұстауы мүмкін?
Егер сізді қылмыс жасады деген күдік келтіру
бойынша ұстаса
Егер сізді күдікті адам деп таныса, мынаны білуіңіз қажет?
Қашан жəне қандай бұлтартпау шаралары
қолданылуы мүмкін?
Кепілді қандай жағдайларда қолдануға болады?
Егер сізді жауап алуға шақырса, нені білу қажет?
Кінəні мойындау туралы мəмілені қашан жасауға болады?
Істі сотқа жеткізбей қылмыстық-құқықтық дауды
қалай шешуге болады?
Қылмыстық істі тергеп-тексеру кезінде ұшыраған шығыстар
қандай жағдайларда өтеледі?
«Кінəсіздік презумпциясы» дегеніміз не?
Егер сіз азаптау құрбаны болсаңыз?
Жалған ақпарат таратудың салдары қандай?
Қылмыстық істер бойынша қандай жаза тағайындалуы мүмкін?
Егер адам жоғалса
Полиция қызметкерлері қай кезде күш қолдануға құқылы?
18
20
100 советов прокурора
«Бізді қорлады, иə, бірақ қорланған біз емес.
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура органына не ішкі істер органына немесе сыбайлас
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну.
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін,
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай жағдайының барлық тұстарын сипаттауға тырысыңыз,
қызметкерлердің сыртқы келбетін, сондай-ақ егер бар болса, сіздің
түсініктеріңізді растай алатын куəгерлерді, сіздің пікіріңізше азаптау
қолданылған себептерді жəне маңызы бар басқа да мəліметтерді
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз
Дене жарақаттарын суретке түсіруді ұмытпаңыз, егер күш көрсету
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама тағайындаудан бас тартқан кезде, барынша ертерек
өздігінен сізде бар дене жарақаттарын құжаттау бойынша барлық
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге
(жарақат пунктіне, науқастарды қабылдау бөлмесіне жəне т.с.с.)
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу
мəн-жайларын хабарлаңыз.
Дене жарақаттарын суретке түсіруді ұмытпаңыз, егер күш көрсету
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің материалдарына дене жарақаттары сипатталған дəрігердің
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға,
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау
қолданған лауазымды тұлғаларға психологиялық-психиатриялық
сараптама жəне психологиялық-криминалистік сараптама жүргізу
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер сіз онымен келіспеген жағдайда, Сіздің өтінішіңіз бойынша кез
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-қорғаушыны шақыру;
-үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган жеткізілген кезден бастап 3 сағат ішінде ұстау хаттамасын
жасауға міндетті.
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің жақындарыңызға қоңырау шалуға жəне ұсталғаныңыз туралы
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің:
- сіз жəне сіздің жақын туыстарыңызды қылмыстық қудалауға əкеп
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар.
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
– бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда,
ұстап алынған адамның бостандығын шектеу, оны белгілі бір
орында мəжбүрлеп ұстау, анықтау жəне тергеу органдарына
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір
жерге баруға немесе орнында қалуға мəжбүрлеу жəне сол
сияқтылар), сондай-ақ ұстап алынған адамға қандай да бір
процестік мəртебе берілуіне немесе өзге де формальды
рəсімдердің орындалуына қарамастан, көрсетілген шектеулер
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа
дейінгі дəлдікпен елеулі түрде шектейтін қандай да бір өзге де
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106
Достарыңызбен бөлісу: |