Калибек а мақсатқызы Н

Туған күні:7 қараша 1867 Туған жері:Варшава, Польша Әке-шешесі:Владислав и Бронислава

1894 жылы поляк эмигрант-ғалымының үйінде Мария Пьер Кюримен танысады. Пьер ол кезде муниципалды мектептің өндірістік химия және физика зертханасының жетекшісі еді. 2 жылдан кейін Мария мен Пьер неке қияды.1897 жылы қыркүйек айында дүниеге олардың қызы Ирен келді.

Осыдан 122 жыл бұрын франциялық химиктер Пьер және Мария Кюри уран кенінен бөлінген уран қалдықтары таза уранға қарағанда әлдеқайда радиоактивті екенін анықтаған. Екі ғалым бірнеше жылдық тәжірибеден кейін осы қалдықтардан екі өте радиоактивті элемент бөліп алады. Олар: полоний және радий. 1898 жылы 26 желтоқсанда Францияның ғылым Академиясында Кюри радий элементін ашқаны туралы алғаш рет хабарлайды.

ХХ ғасырдың басында таза радий алу көп еңбекті қажет ететін. Мария Кюри кішкентай таза радий алу үшін 12 жыл еңбек еткен. Мысалы, 1 грамм таза радий алу үшін бірнеше вагон уран кені, 100 вагон көмір, 100 цистерна су мен 5 вагон әртүрлі химиялық зат керек.

Радий уран-238 изотобының белсенді ыдырауы кезінде көптеген аралық кезеңдерден өтіп барып түзіледі. Сондықтан ол уран кенінде аз көлемде болады.

Бірінші дүниежүзілік соғысқа таман Париж университеті мен Пастеров институты Радий инстиутының ашылуын жариялады. Онда радиоактивтілікті зерттеді. Мария Кюри «радиоактивтілікті зерттеу мен оның медицинада қолданлу» бөлімінің бас меңгерушісі болып тағайындалды. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде Мария Кюри соғыс дәрігерлерін радиоактивтілікті медицинада қолданысын үйретті. Мысалы, Рентген сәулелері арқылы адам денесіндегі оқ-дәріні табу. Госпитальдерде ол радиологиялық қондырғыларды жасауға, жылжымалы рентген аппараттарымен жабдықтауға көмектесті. Ол өз білімін «Радиология және соғыс» атты еңбегінде баяндады

Біраз жылдар бойы радиймен жұмыс істеуі Марияның денсаулығына қатты әсер етіп,1934 жылдың 4 шілдесінде аққандық ауруынан Альпідегі Сансселлемоз дейтін жерде қайтыс болды.Қорғасын табыттағы Мария Складовская-Кюридің денесі әлі күнге шейін 360 беккерель/м3 интенсивтілікпен радиоактивтілік шашып тұр. Негізгі норма 13 бк/м3.

Екі Нобель сыйлығымен қатар Мария Кюри Француз ғылым академиясының Вертело орденімен (1902), Дэви Лондонның корольдік қоғамының орденімен және Эллиот Крессон Франклин Институтының орденімен марапатталды. Ол әлемнің 85 ғылым қоғамының, оның ішінде Француз медицина академиясының мүшесі. Сонымен қатар, ол 20 түрлі ғылыми дәрежелерге ие. 1911 жылдан қайтыс болғанға дейін Кюри физикадан Сольвеев конгресіне қатысып келді. 12 жыл бойы Ұлттар Лигасының интеллентуалды достастығының комиссиясының мүшесі болып келді

Бұл құжат ерлі-зайыптылардың Нобель сыйлығы. 1903ж

Дереккөздер 1)Қазақ Энциклопедиясы, 7 том 2)Радиоактивность, 2-изд., пер. с франц., М., 1960

жүктеу 8,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: