10 Дәріс: Микроорганизмдер генетикасы

ДӘРІС Микроорганизмдердің экологиясы. Фитопатогенді микроорганизмдер.

Хандилла Замзагуль Мырзанкызы

Экологиялық микробиология немесе микроэкология – тиісті биотопта бірге тіршілік ететін макро- және микроорганизмдердің өзара қатынасын зерттейтін жалпы микробиологияның бір тарауы.

• Экологиялық микробиология немесе микроэкология – тиісті биотопта бірге тіршілік ететін макро- және микроорганизмдердің өзара қатынасын зерттейтін жалпы микробиологияның бір тарауы.
• Мұндай түсінікті 1945 ж. академик С.Н Вернадский енгізген.

Экологиялық терминдер:

• Биотоп – тері (биотикалық) және өлі (абиотикалық) табиғи компоненттерден тұратын, аумағы шектелген микоорганизмдер мекендейтін орта.
• Популяция – тиісті бір биотопты шеіберінде тіршілік ететін әр түрлі микробтардың бірлестігі.
• Микробиоценоз – бір биотопта тіршілік ететін әр түрлі микробтардың бірлестігі.
• Экожүйе (экосистема) - өзара әрекеттесетін биотоп пен микробиценоздан тұратын жүйе.
• Экосаңылау (экониша) – микробтар орналасатын (мекендейтін меншікті қуысы (орны).
• Экологиялық факторлар – микробиоценозға әсер ететін тіршілік ортасының элементтері (жағдайлар).

Симбиоз- биоценозда әр түрлі микробтардың бірге тіршілік етуі (грек: symbiosis – бірге тіршілік ету).

Симбиоз- биоценозда әр түрлі микробтардың бірге тіршілік етуі (грек: symbiosis – бірге тіршілік ету).

Симбиоздың түрлері:

• Метабиоз – уақытына қарай ретімен болатын симбиоз. Бір микроб басқа микробтар тіршілік етуіне жағдай жасайды (аэробтар мен анаэробтардың метобиозы)
• Мутуализм - өзара пайда келтіретін симбиоз (саңырауқұлақтар балдырларға органикалық заттар береді)
• Комменсализм – микробтың бір түрі екіншісіне зиян келтірмей тіршілік етуі (адам ағзасының қалыпты микрофлорасы).
• Сателлизм – бір микробтың әсерінен екінші микробтық өсіп -өнуі немесе басқа әрекетінің күшеюі (гемолитикалық стафилококтың әсерінен В тобындағы стрептококктардың гемолиздік факторы күшейеді).
• Нейтрализм – бір биотоптағы симбионттар бір-біріне ешқандай әсер етпейді.
• Антогонизм - өзара қатынастың бәсекелестік типі, бұл кезде есесінен тіршілік етеді, оған зиян келтіруі.
• Паразитизм – антогонизмнің бір түрі, бұл кезде микроб иесінің есесінен тіршілік етеді, оған зиян келтіруі.