36
тілде деректерді типтеудің арнайы бағыты жоқ және жады бөлу мен
босатудың керегі жоқ [14].
PhpMyAdmin
PhpMyAdmin
PHP
тілінде
жазылған
және
MySQL
ДҚБЖ
администрациялау үшін арналған веб-интерфейс түріндегі ашық кодты веб-
қосымша бағдарламасы.
PhpMyAdmin браузер арқылы MySQL серверін администрациялауды
ұйымдастырады, SQL командаларын орындауға және кестелер мен деректер
қорының құрамын мүмкіндік береді. Бұл бағдарлама веб-қараушылардың
арасында өте әйгілі, себебі ол MySQL ДҚБЖ-ін SQL командаларын енгізбей-
ақ басқаруға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні PhpMyAdmin практикада кең қолданылады. Оның себебі,
құраушылар өз нөмірін MySQL ДҚБЖ-дегі жаңартуларды ескере отырып,
интенсивті түрде дамытуда.
Провайдерлердің басым көпшілігі бұл қосымша программаны өздерінің
пайдаланушыларына
бөлінген
деректер
қорын
администрациялау
мүмкіндігінің құралдар панелі ретінде қолданылады.
Бұл қосымша программаны ойлап тапқан неміс құраушысы – Тобиас
Ратшиллер (Tobias Ratshiller). Бұл жоба қазіргі кезде 50-ден астам тілде
жұмыс істейді.
2.2.3 MySQL деректер қорының сервері
MySQL – үлестірілген мәліметтер қорының жылдам және мықты
басқару жүйесі. Ол ақпаратты тиімді түрде сақтауға, іздеуге, сұрыптауға және
таңдауға мүмкіндік береді.
Артықшылықтары:
- Web- қосымшаларының файлдық нұсқаларына қарағанда кодтың әлде
қайда кішігірім болуы (2-3 есе). Оның құрастыру уақытысын үнемдеп, өңдеу
үрдісін жеңілдетеді;
- С тілінде жазылғандықтан МҚБЖ сұраныс процедураларының
жоғары жылдамдығымен орындалуы.
Кемшіліктері:
- қосымшаның web-сервердің және мәліметтер серверінің жұмыс істеу
тиімділігіне тәуелділігі. Екі сервердің бірі істен шығатындығы, біреуін
қолданғанға қарағанда мүмкіндігі жоғары;
- МҚБЖ қолданғанға қарағанда файлдық жүйемен жұмыс істеу әлде
қайда жылдам іске асады. Мысалы, сұранысты жылдам өңдейтін әйгілі Google
іздеу жүйесі файлдық жүйеге негізделген және мәліметтер қорын
қолданбайды.
МҚБЖ- сін қолдану 2 себепке байланысты: интернетте ақпарат пассивті
түрде берілуі мүмкін (қолдаушы тек оқи алады) және активті түрде-
қолданушы ақпаратты енгізіп, өңдей алады. Бұл қонақ кітапшасы, форумдар,
чаттар, блогтар, wiki-жобалар, контентті басқару жүйесі және т.б.
37
Аталған жағдайда МҚБЖ-ны қолдану ерекшелігі айқын: ақпаратпен
байланысты барлық іздеу, жазу операцияларын SQL сервер өзіне жүктейді,
программист тек web-қосымшаның логикасын қадағалайды. MySQL
мәліметтерге қатынау құқығын қадағалап отырады, бір уақытта құқығы бар
қолданушылар мәліметпен жұмыс істей алады [18].
Мәліметтерді ұйымдастыру. SQL – қолданушыға мәліметтердің жалпы
құрылысын өзгертуге және мәліметтер базасының элементтері арасындағы
қатынас орнатуға мүмкіндік береді.
Мәліметтерді оқу. SQL – қолданушыға немесе қосымшаға мәліметтер
базасында бар мәліметтерді оқуға және оларды қолдануға мүмкіндік береді.
Мәліметтерді өңдеу. SQL – қолданушыға немесе қосымшаға мәліметтер
базасын өзгертуге, яғни жаңа мәліметтерді қосуға, сонымен қоса бұрыннан
бар мәліметтерді жаңартуға немесе жоюға мүмкіндік береді.
Қатынасты басқару. SQL-дің көмегімен қолданушыға мәліметтерді
оқуда және өзгертуде мүмкіндіктерін шектей отырып санкцияланған
қатынастан қорғау.
Мәліметтерді бірлесе отырып қолдану. SQL – қолданушылар арасында
мәліметтерді бірлесе отырып пайдалануды қамтамасыз етеді. Олар бір-біріне
кедергі келтірмес үшін параллельді түрде жұмыс істейді.
Мәліметтердің тұтастығы. SQL – мәліметтер базасының тұтастығын
қамтамасыз ете отырып, келіспеген өзгертуден және жүйенің бас тартуынан
қорғайды. Сондықтан SQL ДҚБЖ-мен қатынасуда ең мықта тіл болып
табылады.
Екіншіден, SQL – бұл COBOL, FORTRAN немес С типіндегі толық
емес компьютерлік тіл. SQL-де шарттарды тексеретін IF
операторы,
тасмалдауды ұйымдастыратын GOTО және циклдарды құратын DO немесе
FOR операторы жоқ. SQL мәліметтер базасы тілінің астары болып табылады.
Оның құрамына 30-ға жуық мәліметтер қорын басқаратын операторлар кіреді.
SQL операторы базалық тілге қосымша болады. Мысалы, COBOL, FORTRAN
немесе С және мәліметтер базасына қатынас жасауға мүмкіндік береді.
Онымен қоса С сияқты мұндай тілдерден SQL операторын ДҚБЖ-ға анық
түрде жіберуге болады. Ол функцияларды шақыру интерфейімен іске асады.
Қорыта келсек, SQL – бұл С немес Pascal сияқты тілдермен
салыстырғанда әлсіз жүйеленген тіл болып есептелінеді. SQL-дің операторы
ағылшын сөйлемдерін елестетеді және оператордың мәніне әсер етпейтін
сөздерден тұрады. Бірақ бұл сөздер оның оқылуын жеңілдетеді. SQL-де
логикасы жоқ сөздер тіптен кездеспейді. Онымен қоса SQL операторларын
жасамайтын арнайы ережелер тобы кездеседі. Олар дұрыс болғанымен
ешқандай мәні жоқ.
Өзінің нақты аты болмаса, SQL – реляциондық мәліметтер базасымен
жұмыс істейтін жалғыз стандартты тіл болып есептелінеді. SQL – бұл
айтарлықтай мықты және оқуға оңай тіл.
SQL тілінің таралуының жылдам өсуі қазіргі компьютер өндірісінің
ең маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Соңғы бірнеше жылда
