1. Топырақтану-ғылым ретінде,оның мақсаты мен міндеттері, топырақ туралы түсінік

Қылтүтіктегі ылғалдың жылжығыштығы жақсы. Топырақтың үстіңгі қабатынан ылғал өсімдіктермен пайдаланғанда немесе буланғанда ол астыңғы қабаттардан жоғары көтеріледі, заттарды ерітеді, оларды жылжытады. Топырақтың ылғалмен қамтамасыз етілуін жақсарту үшін осы қылтүтіктегі ылғал қорын толықтырып отыру қажет.

Қылтүтіктегі ылғалды екі түрге бөледі. Біріншісі қылтүтіктегі ілінгенылғал, екіншісі қылтүтіктегі тірелген ылғал. Қылтүтіктегі ілінген ылғал топырақты үстінен ылғалдандырғанда (жауын-шашыннан немесе суарғанда) байқалады. Топырақтың үстіңгі қабаттары қылтүтіктері ылғалға толып тұрады, да ол жер асты суымен (ыза сумен) байланыспаған болады. Ал қылтүтіктегі тірелген ылғал түрі топырақтың қылтүтіктеріндегі ылғал жер асты суларымен (ыза сулармен) байланысқан болса, оған барып тірелген болса байқалады. Қылтүтіктегі ілінген су топырақта жақсы сақталады, өсімдіктерге тиімді болып келеді. Сондықтан агрономиялық жағынан осы ылғал түрінің маңызы жоғары.

Қылтүтіктегі ілінген ылғалдың түріне түйіскен ылғалды да жатқызады. Ол гранулометриялық құрамы жеңіл (құм) топырақтарда кездеседі. өйткені осы топырақтарда қылтүтіктер көп дамымаған, сондықтан оларда ылғал топырақтың түйіршіктерінің түйіскен тұсында ілініп сақталынады (33-сурет).