Пропорционалды бөлу есептерімен жұмыс істеу әдістемесі.
Біз жұмысты төртінші пропорционалды табу мәселесін шешуден бастаймыз. Бұл балаларға осы түрлердің міндеттері арасындағы байланысты көруге көмектеседі, бұл оларды шешу жолдарын жалпылауға мүмкіндік береді.
Біз балаларға тапсырманы қысқаша жазуды ұсынамыз[14]:
Бағасы
|
Саны
|
Құны
|
Бірдей
|
6 дәптер
4 дәптер
|
18 теңге
?
| Оны шешкеннен кейін мұғалім сұрақ белгісінің орнына жауапта алынған санды жазады (12 теңге), содан кейін ол барлық дәптерлердің құнын (30 теңге) табуды және жаңа шарт бойынша тапсырма жасауды ұсынады:
Бағасы
|
Саны
|
Құны
|
Бірдей
|
6 дәптер
4 дәптер
|
?
30 теңге
?
|
Балалар пропорционалды бөлу міндетін екі сұрақ қояды: бірінші сатып алушы қанша төледі?және екінші сатып алушы қанша төледі?мұғалім бұл екі сұрақты біреуімен алмастыруға болатындығын түсіндіреді: әр сатып алушы қанша ақша төледі?Тапсырма түпкілікті түрде тұжырымдалады.
М: - тапсырмада не білу керек?
- Әрқайсысы нені білдіреді?
- Бірінші баланың қанша төлегенін бірден білуге бола ма?
- Неге болмайды?
- Дәптердің бағасын бірден білуге бола ма?
- Неге болмайды?
- 30 теңгеге қанша дәптер сатып алғанын бірден білуге бола ма?
- Неге болады?
-Біз бірінші әрекетті не білеміз; екінші; үшінші; төртінші?
Әрі қарай дайын тапсырмалар шешіледі. Бұл жағдайда алдымен есепті екі сұраққа бөлу керек; қалаған сандардан қайсысы үлкен болуы керек және неге екенін біліңіз.
Содан кейін біз шешім жоспарын құруға көшеміз, бұл мәселені сандық мәліметтерге негіздейді.
Шешімді тексеру жауапта алынған сандар мен мәліметтер арасындағы сәйкестікті орнату арқылы жүзеге асырылады: жауапта алынған сандарды қосу керек және тапсырмада берілген санды алу керек.
Екі айырмашылық бойынша белгісіздерді табу тапсырмаларымен жұмыс істеу әдістемесі.
1.Тапсырма құрылымы
- екі айнымалы және бір тұрақты мән беріледі;
-бір айнымалының екі мәні және басқа айнымалының сәйкес мәндерінің айырмашылығы берілген;
-бұл айнымалының мәндері өздері іздейді.
2.Есеп терді шешу жолдары.
Бастауыш сыныптарда бұл міндеттер тұрақты мәннің мәнін табу әдісімен ғана шешіледі
3.Дайындық жұмыстарын ұйымдастыру[15].
Осы типтегі мәселелерді шешуге дайындық тапсырмаларды ұсынады-балаларға екі айырмашылық арасындағы сәйкестікті түсінуге көмектесетін сұрақтар мен қарапайым тапсырмалар. Мысалы:
1) апа 5 бірдей дәптер, ал ағасы 8 бірдей дәптер сатып алды. Олардың қайсысы көп ақша төледі? Неліктен? Ағасы әпкесі төлегендей қанша дәптер төлейді?
2) ағасы мен әпкесі дәптерлерді бірдей бағамен сатып алды. Ағасы әпкесінен 3 дәптер сатып алып,9 теңге төледі. әпкесінен көп. Бір дәптер қанша тұрады?
4.Есептерді шешумен танысу.
Екі айырмашылық бойынша белгісіздерді табу міндеттерімен танысу әдістемесі пропорционалды бөлу үшін тапсырмаларды енгізу әдісіне ұқсас: алдымен тапсырма дайын емес, бірақ төртінші пропорционалды табу міндетінен тұрады, содан кейін дайын тапсырмаларды қамтиды.
Мұны нақты мысалда қарастырыңыз.
Балаларға тапсырманы қысқаша жазу арқылы жасауға шақырылады:
Бағасы
|
Саны
|
Құны
|
Бірдей
|
I-6 м
II-4 м
|
180 теңге
?
|
Оны шешкеннен кейін жауапта алынған сан қысқаша жазбаға ауыстырылады -120 теңге
Мұғалім құн айырмашылығын табуды ұсынады (60 теңге), бұл санды көрсетеді. Мұғалім жаңа қысқаша жазбаны орындайды, оған сәйкес балалар Тапсырма жасайды:
Бағасы
|
Саны
|
Құны
|
Бірдей
|
I-6 м
II-4 м
|
?10 теңгеге көп
?
|
Тақтада және дәптерлерде иллюстрация жасалады:
I
II
Неліктен 1-ші сатып алушы 2-ден көп төлегені белгілі болды; 1-ші метр 2-ге дейін қанша ақша төледі; ол қандай зат үшін 10 теңге төледі.
Суретте жазба пайда болады:
I
10 теңге
II
Содан кейін шешім жоспары жасалады.
Мұндай есептерді шешкен кезде графикалық схемаларды да, кестелерді де қолданған жөн. Кестенің көмегімен шамалар арасындағы байланыс жақсырақ ашылады, ал графикалық схеманың көмегімен тапсырмада сипатталған жағдай жақсы модельденеді.
Осылайша, қарапайым есептерді шешу қабілетін нығайта отырып, оқушылар күрделіге көшеді. Мысалы, пропорционалды тәуелділікке арналған тапсырмалар. Бірақ балалар тек осындай түрдегі тапсырмалармен танысады, сондықтан үшінші сыныпта пропорционалды шамалармен жұмыс істеу қабілетін қалыптастыру міндеті қойылмайды. Осы екі кезеңді де пропедевтикалық деп атауға болады.
Қорытындылай келе, бастауыш сынып оқушыларының пропорционалды шамалармен есептерді шешу қабілетін қалыптастыруға бағытталған бұл практикалық тапсырмалар шамалар арасындағы тәуелділікті тереңірек түсінуге және осы мәселені шешуге саналы көзқарас қалыптастыруға ықпал етеді деген қорытындыға келдік. Оларды пропорционалды шамалары бар тапсырмалармен танысу кезеңінде де, оларды шешу дағдыларын бекіту және жетілдіру үшін де қолданған жөн.
Достарыңызбен бөлісу: |
