1. Электр тоғы, электр тоғының көздері, электр тоғының күші, амперметр туралы түсінік беру

• Электр тогы. Электр ток көздері. Электр тоғының күші. Амперметр.

1.Электр тоғы, электр тоғының көздері, электр тоғының күші, амперметр туралы түсінік беру.

• 1.Электр тоғы, электр тоғының көздері, электр тоғының күші, амперметр туралы түсінік беру.
• 2.Оқушыларды өз бетімен ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.
• 3.Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

• Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап
• Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектр, слайдтар, видеокассеталар, интерактив тақта

Ұйымдастыру кезеңі

• Ұйымдастыру кезеңі
• Өткен тарауды қорытындылау
• Денелердің электрленуі деген не?
• Электрленуді байқауға арналған құрал қалай аталады?
• Атомның құрылысы қандай?
• Кулон заңы.
• Элетр зарядының неше түрі бар
• Аттас және әр аттас зарядтар бір-бірімен қалай әрекеттеседі

1. Янтарь(пластмасс)теріге немесе жүнге үйкегенде, ол біраз уақыт бойы шашты, жапырырақты, астықтың сабағын, талшығын өзіне тартқан гректер осы шайырды «электрон», ал оған қатысты құбылысты денелердің электрленуі деп аталады.

• 1. Янтарь(пластмасс)теріге немесе жүнге үйкегенде, ол біраз уақыт бойы шашты, жапырырақты, астықтың сабағын, талшығын өзіне тартқан гректер осы шайырды «электрон», ал оған қатысты құбылысты денелердің электрленуі деп аталады.
• 2 Электроскоп

• 3 Атом құрылысы

• +

• -

• Ядро

• Протон

• Нейтрон

• Электрон

• 4
• Кулон заңы

• q1q2

• З

• 2

• F=k

• r

• 5 Электр қуатының 2 түрі бар +

• +

• 6

• +

• -

• +

• -

• -

• -

Электр тоғы дегеніміз электр зарядының электр өрісінің ықпалымен реттелген қозғалысын атайды.

• Электр тоғы дегеніміз электр зарядының электр өрісінің ықпалымен реттелген қозғалысын атайды.
• Электр тоғы тұрақты болу үшін мынадай шарртар орындалуы қажет:
• Еркін шапсаң электр зарядтарын тасымалдаушылар болу керек.
• Еркін зарядты тасушыларғы әрекет ететін электр өрісі болу қажет
• Тоқ көзі қажет

Электр тоғының әсерлері:

• Электр тоғының әсерлері:
• Тоқтың жылыулық әсері
• Тоқта химиялық әсері
• Тоқтың магниттік әсері
• Тоқтың физиологиялык әсері

• Электр тогы дегеніміз – зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы.

• Электр тогы пайда болу үшін және ұзақ сақталуы
• үшін қажетті шарттар:

• Өткізгіште зарядталған денелерге белгілі бір күшпен әрекет ететін тұрақты электр өрісі болу керек

• Еркін электр зарядын тасымалдаушылар

• Электр өрісін тудыратын құрылғы,ток көзі керек

• Жылу лық

• Химия лық

• Магнит тік

• Физиологиялық

• Токтың әсерлері

Токтың жылулық әрекеті Өткізгіш бойымен ток өтсе,онда ол қызады. Электр қыздырғыш аспаптарда: электрплита, үтіктер, қайнатқыштарда, дәнекерлегіштерде қолданылады.

• А)
• Б)

Токтың химиялық әрекеті

• А)
• Б)

Токтың магниттік әрекеті

• А)
• Б)

Токтың физиологиялық әсері

• Жануарлар денесімен ток өтетін болса,
• онда ток бұлшық еттердің жиырылуын тудырады. Адам денесінен өткен ток ауыр әсер қалдырады.

• физиологиялық

Токтың көздері

• Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

• Химиялық энергия

• Жарық энергиясы

• Механикалық энергия

• Ішкі энергия

• Электр энергиясы

• Фотоэлемент

• Генератор

• Термоэлемент

• Гальваникалық элемент

Гальваний элементтері

Токтың көздері

• Электр тогы – зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысы

• Ток болуы үшін қажетті шарттар

• Еркін q бар болуы (иондар, электрондар)

• Эл. өрісінің бар болуы
• (ток көзінен пайда болады)

• Ток әсерлері

• жылулық

• магниттік

• химиялық

• физиологиялық

• Александро Вольта

• Итальян физигі

• Электрофор,
• электрометр,
• электроскоп,
• конденсатор
• құралдарын
• ойлап тапқан.

• Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

Ток көзін алу үшін зарядтарды бөлгенде электрлік емес күштерді қолданады. Оларды бөгде күштер деп атайды.

• Бөгде күштердің әрекетін сипаттау
• үшін  әрпімен белгіленетін
• электр қозғаушы
• күші ұғымын енгіземіз.(ЭҚК)

Электр қозғаушы күші

• Ток көзінің
• энергетикалық
• сипаттамасы

• Бөгде күштер
• жұмысының
• орын ауыстыратын
• электр зарядына
• қатынасына тең.

• =A б/q

• 1В=1Дж/Кл

Ток көзінің шартты белгісі

• Гальвани элементі мен аккумулятордың
• оң полюсі –ұзын сызықпен, теріс полюсі
• қысқа сызықпен кескінделеді.

• Генераторлардың полюстерінде
• “+”, “-” таңбалары қойылады.

• Ток күші

• Өткізгіштің көлденең
• қимасы арқылы қандай да
• бір уақыт аралығында
• тасымалданатын
• электр мөлшерінің
• сол уақыт аралығына
• қатынасы

• I= q/t

• 1А=1Кл/с

• I –ток күші
• q – электр заряд
• t - уақыт

• 1 Ампер =1 Кулон/1 секунд

Андре Мари Ампер- тәжірибе жүзінде тогы бар,екі паралель өткізгіштің өзара әәрекеттесу күштері бойынша анықтаған

• 1 Ампер- вакуумде бір-бірінен 1 м қашықтықта
• орналасқан көлденең қимасының ауданы өте аз,
• шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін
• тұрақты ток күші

Әлсіз және күшті токтарды өлшеу үшін ток күшінің үлестік және еселік бірліктерін қолданады: 1мА=10-3 А , 1мкА =10-6 А, 1кА= 103 А

• Біздің үйімізді
• жарықтандыруға
• қолданылатын
• қыздыру шамдарының
• ток күші , олардың
• қуатына сәйкес
• 7-ден 400 мА-ге
• дейін болады.

1А ток күші адам өміріне қауіпті

• I= q/t , q=I*t . 1 Кл =1А *1 С

• Ток күшін өлшейтін құрал-амперметр.

• Сұлбада белгіленеді
• Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді

• А

• Тізбектей жалғанады

1) Қыздыру шамы арқылы 0,4 А ток өтеді. Бір секундта шамның көлденең қимасы арқылы еркін зарядтың қандай мөлшері өтеді? Берілгені: I = 0,4 A t = 1 c Т/к: q = ?

2) Ток күші 0,5 А болғанда, 20 Кл зарядты тасымалдау қанша уақытқа созылады? Берілгені: I = 0,5 A q = 20 Кл Т/к: t = ?

3) Өткізгіштің кэлденең қимасы арқылы әр минут сайын 42 Кл-ға тең электр мөлщері өткен кездегі өткізгіштегі ток күшін есептеңдер. Берілгені: q = 42 Кл t =1мин=60с Т/к: I = ?

• 4) 78 мДж болатын бөгде күштер жұмысы өткізгіш бойында 2 минутта 0,3 А ток күшін тудырса, кернеу қанша болғаны? Берілгені: А = 78 мДж=0,078Дж t = 2 мин=120с
• I = 0,3 А Т/к: U = ?