Бастауыш сынып балаларына еңбек тәрбиесін ұйымдастырудың тетіктері

«Педагогика балаларды еңбекке тәрбиелеудің келесі негізгі міндеттерін анықтайды: ересектердің еңбегімен танысу және оны құрметтеуге тәрбиелеу; қарапайым еңбек дағдылары мен құзыреттілікке үйрету; еңбекке деген қызығушылықты, еңбекқорлықты және тәуелсіздікті тәрбиелеу; әлеуметтік бағытталған еңбек мотивтерін, ұжымда және ұжымда жұмыс істей білуге тәрбиелеу».

Мектепте, отбасында, оған қол жетімді әлеуметтік ортада-барлық жерде бала ересектердің қиындықтарына тап болады, оның нәтижелерін пайдаланады. Балаларды ересектердің еңбегімен жақын ортада, содан кейін мектептен тыс жерлерде дәйекті түрде таныстыру оларға еңбек әрекеттерінің мәні туралы түсінік қалыптастыруға, ересектердің еңбекке деген көзқарасын, оның әлеуметтік маңыздылығын нақты мысалдармен түсіндіруге мүмкіндік береді.

Балаларда жұмыс істейтін адамға құрмет, оған ұқсауға деген ұмтылысты қалыптастыра отырып, мұғалім оларды еңбек нәтижелеріне ұқыпты қарауға тәрбиелейді. Бастауыш сыныптағы балалардың еңбегі әртүрлі. Бұл олардың іс-әрекетке деген қызығушылығын сақтауға, оларды жан-жақты тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

«Егер оның мазмұны мен ұйымдастырылуы белгілі бір педагогикалық талаптарға сай болса, еңбек өз функцияларын орындайды.

-Еңбек тек оған қатысқан кезде, мазмұны, шарттары мен ұйымдастыру әдістері әр түрлі болған кезде тілек тудырады.

-Еңбек практикалық дағдыларды, тиісті білімді қалыптастыруға бағытталуы керек.

-Еңбек саналы болуы керек, бұл оның мақсатын, нәтижелері мен қол жеткізу тәсілдерін ашуды қамтиды. Бірте – бірте балаларда еңбек қызметінің компоненттері қалыптасады -жұмыстың мақсатын түсіну, оны жүзеге асыру жағдайларын анықтау, материалдар мен құралдарды таңдау, жұмысты жоспарлау (операциялардың реттілігін анықтау), оларды уақыт бойынша және еңбекке қатысушылар арасында бөлу, нәтижелерді бақылау және бағалау.

-Еңбек қызметі үнемі, жүйелі түрде жүргізіліп, мазмұны жағынан күрделене түсуі керек.

-Еңбек қабылданған гигиеналық нормаларға сәйкес келуі тиіс: еңбек сипатына және балалардың жасына байланысты ұзақтығы бойынша реттелуі мүмкін (кіші жас – 5-7 минут, орташа – 10-15 минут, үлкен – 15-25 минут). Мұғалім балалардың жұмыста дұрыс тұруын қамтамасыз етуі керек. Балаларды жалықтырып алмау үшін әр түрлі жұмыс түрлерін ауыстыру. Құралдар қауіпсіз және баланың биіктігі мен күштеріне сәйкес келуі керек».

Балалар еңбегінің төрт негізгі түрі бар: өзін-өзі күту, тұрмыстық еңбек, табиғаттағы еңбек және қол еңбегі. Әр түрлі жас кезеңдеріндегі жеке еңбек түрлерінің үлесі бірдей емес. Олардың әрқайсысында білім беру міндеттерін шешудің белгілі бір мүмкіндіктері бар.

«Өзіне-өзі қызмет көрсету, өзіне-өзі күтім жасауға (жуыну, шешіну, киіну, төсекті тазалау, жұмыс орнын дайындау және т.б.) бағытталған. Еңбек қызметінің бұл түрінің тәрбиелік мәні, ең алдымен, оның өмірлік қажеттілігінде жатыр.

Бастауыш жаста өзін-өзі күтудің жаңа дағдылары пайда болады: төсек тазалау, шаш күтімі, аяқ киім. Онымен байланысты процестер неғұрлым күрделі тәрбиелік міндеттерді шешу үшін қолданылады: балаларда ұқыптылық пен тазалық дағдыларын қалыптастыру, құрдастарының айналасында мінез-құлық дағдылары. Бала басқаларға жақын бола отырып, өзіне қызмет етеді, сондықтан ол басқалардың қажеттіліктері мен қиындықтарын түсінуі керек».

«Бастауыш сынып жасындағы балалардың тұрмыстық жұмысы мектептің күнделікті өмірінде қажет, дегенмен оның нәтижелері олардың басқа жұмыс түрлерімен салыстырғанда онша байқалмайды. Бұл жұмыс бөлмеде және аулада тазалық пен тәртіпті сақтау, ересектерге режимдік процестерді ұйымдастыруға көмектесу бағытында. Тұрмыстық еңбек ұжымға қызмет етуге бағытталған, сондықтан құрдастарына қамқор болуға тәрбиелеу үшін үлкен мүмкіндіктер жасайды. Мұғалім балаларда қарапайым тұрмыстық дағдыларды қалыптастырады: үстелді қоюға көмектесу, сынып ішін ретке келтіру және оларды жуу, мектеп ауласында жапырақтарды жинау, орындықтардан қарды сыпыру және т. б.»

«Үлкен топтарда, шаруашылық-тұрмыстық еңбек мазмұны жағынан одан да байып, жүйелі болып, көп жағдайда кезекшілердің тұрақты міндеттеріне айналады. Балалар бөлмеде және аулада тазалықты сақтайды, ойыншықтарды, кітаптарды жөндейді, балаларға көмектеседі. Ерекшелігі тұрмыстық-шаруашылық еңбек ересек жастағы балаларды өз бетімен ұйымдастыру, оның таңдауға қажетті құрал-сайман, ыңғайлы, оны орналастыруға мүмкін барлық тәртібі кейін. Еңбек процесінде балалар еңбекқорлықты, жақсы нәтижеге ұмтылуды көрсетеді, құрдастарына мейірімді болады»

«Табиғаттағы еңбек балалардың сыныптағы, гүл бақшасындағы өсімдіктерге күтім жасауға қатысуын көздейді. Еңбектің бұл түрі байқауды дамыту, барлық тіршілік иелеріне ұқыпты қарауды, туған табиғатына деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу үшін ерекше маңызды. Бұл мұғалімге балалардың физикалық дамуы, қозғалыстарды жақсарту, төзімділікті арттыру, физикалық күш салу қабілетін дамыту мәселелерін шешуге көмектеседі»

Үлкен топ үшін күрделі күтім әдістерін қажет ететін өсімдіктер табиғат бұрышына орналастырылады, әр түрлі вегетациялық кезеңі бар көкөністердің түрлері бақшаға отырғызылады, бұл жұмысты жүйелі етуге мүмкіндік береді.

Табиғаттағы еңбек процесінде бастауыш сыныпта балалар жеке құбылыстар арасында байланыс орнатуға, заңдылықтарды анықтауға, өсімдіктер мен жануарлар туралы білімдерін кеңейтуге, еңбек істеріндегі балалардың тәуелсіздігін арттыруға үйренеді.

«Қол еңбегі -түрлі материалдардан: картоннан, қағаздан, ағаштан, табиғи материалдан (бүршік, түйнек, сабан, қабық, жүгері собығы, шабдалы дәні), қалдық материалдан (орауыштар, қораптар) үлбір, қауырсын, мата қиындыларын пайдалана отырып заттар жасау бастауыш сыныптарда жүзеге асырылады. Балалар қажетті ойыншықтар, ойындарға арналған атрибуттар жасайды: қайықтар, машиналар, себеттер, үйлер, жиһаз, жануарлар. Қол еңбегі балалардың сындарлы қабілеттерін, шығармашылығын, қиялын, өнертабысын дамытады»

Жоғарыда сипатталғандай әр түрлі жас топтарындағы балалар еңбегінің мазмұнына: өзіне-өзі қызмет көрсету, тұрмыстық еңбек, табиғаттағы еңбек және қол еңбегі кіреді. Әр түрдің өзіндік ерекшелігі бар және бастауыш сынып жасының балалардағы білім беру мәселелерін шешудің белгілі бір мүмкіндіктеріне ие. Бірақ мәні балалардың жұмысын ұйымдастырудың негізгі формаларын білмей, мұғалім белгілі бір еңбек түрін қолдана отырып оң нәтижеге қол жеткізе алмайтындығында.

Бастауыш сынып оқушыларының еңбегі үш негізгі формада ұйымдастырылады: тапсырмалар, кезекшілік, ұжымдық еңбек қызметі түрінде.

Жеке тапсырмалар барлық сынып топтарында қолданылады, бірақ кіші сыныпта ерекше маңызды, онда еңбек қызметінің элементтері жаңа ғана игеріледі.

«Тапсырмалар -бұл мұғалім бір немесе бірнеше балаға олардың жас ерекшеліктері мен жеке ерекшеліктерін, тәжірибесінің болуын, сондай-ақ тәрбиелік міндеттерін ескере отырып, анда-санда беретін тапсырмалар. Тапсырмалар қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді, жеке немесе жалпы, қарапайым (бір қарапайым нақты әрекетті қамтитын) немесе одан да күрделі, соның ішінде дәйекті әрекеттердің бүкіл тізбегін қамтуы мүмкін»

Еңбек тапсырмаларын орындау балалардың еңбекке деген қызығушылығын, тапсырылған іс үшін жауапкершілік сезімін қалыптастыруға ықпал етеді. Бала назар аударуы керек, істі аяғына дейін жеткізуге және мұғалімге тапсырманың орындалуы туралы хабарлауға күш салуы керек. Кіші топтарда тапсырмалар жеке, нақты және қарапайым, бір немесе екі әрекетті қамтиды (үстелге қасықтарды салыңыз, суару құралын әкеліңіз, қуыршақтан жууға арналған көйлек алыңыз және т.б.). Мұндай қарапайым тапсырмалар балаларды ұжымның пайдасына бағытталған іс-әрекетке, олар әлі де өз қалауы бойынша жұмыс ұйымдастыра алмайтын жағдайда қосады.

Тапсырмалар балалардағы еңбек әдетін қалыптастырудың құралы болады, оларды кезекшілікке дайындайды.

Бастауыш сыныптың үлкен топтарында жеке тапсырмалар балалардың дағдылары дамымаған немесе жаңа дағдыларға үйретілген еңбек түрлерінде ұйымдастырылады. Жеке тапсырмалар қосымша оқытуды немесе ерекше мұқият бақылауды қажет ететін балаларға да беріледі (бала мұқият болмаған кезде, жиі алаңдатады), яғни қажет болған жағдайда әсер ету әдістерін жекелендіру керек.

Бастауыш сыныптарда жалпы тапсырмаларды орындау кезінде балалар өзін-өзі ұйымдастырудың қажетті дағдыларын көрсетуі керек, сондықтан мұғалім оларға көбірек талап етеді, түсіндіруден бақылауға, еске салуға көшеді.

«Кезекшілік -баланың ұжымға қызмет көрсетуге бағытталған жұмысты міндетті түрде орындауын көздейтін балалардың еңбегін ұйымдастыру нысаны. Балалар кезек-кезек кезекшіліктің әр түріне қосылады, бұл олардың жұмысқа жүйелі қатысуын қамтамасыз етеді. Кезекшілерді тағайындау және ауыстыру күн сайын жүргізіледі. Кезекшіліктің тәрбиелік мәні зор. Олар баланы белгілі бір істерді міндетті түрде орындау шарттарына қояды, команда үшін қажет. Бұл балаларға ұжым алдындағы жауапкершілікті, қамқорлықты, сондай-ақ әркім үшін өз жұмысының қажеттілігін түсінуге мүмкіндік береді»

Кезекшіліктер біртіндеп енгізіледі. Кіші топта тапсырмаларды орындау барысында балалар үстелді қою үшін қажетті дағдыларды игерді, жұмысты орындау кезінде тәуелсіз бола бастады. Бұл орта топқа жылдың басында асхана бойынша кезекшілікті енгізуге мүмкіндік береді.

Күн сайын әр үстелде бір кезекші жұмыс істейді. Мұғалім баланы жұмыста бірізділікті сақтауға үйретеді, оны бақылайды, жеке ерекшеліктерін ескере отырып, көмекке келеді. Жылдың екінші жартысында сабаққа дайындық бойынша кезекшіліктер енгізіледі.

Үлкен топтарда табиғат бұрышы бойынша кезекшілік енгізіледі. Кезекшілер күн сайын ауыстырылады, балалардың әрқайсысы кезекшіліктің барлық түрлеріне жүйелі түрде қатысады. Кезекшілерді таңдау кезінде балалар арасындағы өсіп келе жатқан достық қатынастар ескеріледі, олардың құрдастарының бірімен жұмыс істеуге деген ықыласы қанағаттандырылады. Егер кезекшілердің бірінің шеберлігі анағұрлым жетілдірілген болса, оған досына мұқият болуға, оған көмек көрсетуге кеңес беріледі, бірақ тәуелсіздіктен айырылмайды, өзінің жайсыздығына немесе қабілетсіздігіне наразылығын білдірмейді.

Қыркүйек айының басында кезекшілердің жұмысы туралы әңгіме өткізіледі, онда балаларды табиғат бұрышындағы кезекшілердің міндеттерімен таныстыру, өсімдіктер мен жануарларға күтім жасау әдістері туралы бұрын алған білімдерін нақтылау, жаңа тәсілдермен таныстыру қажет. Болашақта кезекшілер күн сайын жабық өсімдіктерді тексереді, қажет болған жағдайда суарады, сүртеді, жануарларды тамақтандыруға қатысады.

Ұжымдық еңбек топтың барлық балаларында еңбек дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Үлкен топта балалардың ұжымдық жұмысын ұйымдастыруға көбірек мүмкіндіктер бар: топтық бөлмені немесе учаскені жинау, егін жинау, тұқым жинау, мерекеге залды безендіру және т.б. әдетте сайттағы ұжымдық жұмыс серуендеу кезінде, топтық бөлмеде -күннің екінші жартысында ұйымдастырылады.

Ұжымдық жұмыс балаларды біріктіреді, жұмыстың жалпы мақсатын қабылдауға, келіссөздер жүргізуге, бірлесіп іс-әрекеттерді жоспарлауға, оларды келісуге, өз бастамасы бойынша жолдастарға көмектесуге, жалпы нәтижені бағалауға мүмкіндік береді.

«Оның құрылымы бойынша ұжымдық еңбек ретінде ұйымдастырылуы мүмкін еңбек жалпы (еңбекке бірнеше бала немесе бүкіл топ қатысады; әр бала жеке тапсырма алады; барлық балалардың еңбек нәтижелері бір жалпы нәтижеге біріктіріледі) және еңбек бірлескен (еңбекке бірнеше бала қатысады; еңбек процесі бірнеше операцияға бөлінеді, олардың әрқайсысын қатысушылардың бірі немесе балалар тобы жүзеге асырады; әрқайсысы өз жұмысын орындайды және объектіні одан әрі береді, мысалы, табиғат бұрышындағы өсімдіктерге бірлескен күтім жасау – шаңды кетіру, суару, қопсыту және)»

Балалар оған қызығушылық танытқан кезде еңбектің тәрбиелік әсері артады. Бұл көбінесе мектеп пен отбасының еңбек атмосферасымен анықталады. Балаларды еңбекке тәрбиелеу мектеп пен отбасының бірлескен жұмысы жағдайында сәтті жүзеге асырылады. Ата-аналардың балаларды еңбекке тәрбиелеу бойынша мектеппен бірлесіп жұмыс істеу қажеттілігін түсінуіне, оны үйде қолдап, жалғастыруына қол жеткізу маңызды.

Тек дұрыс көмек, қолдау қабілетсіздікке назар аудармай, қадір-қасиетін қорлаусыз, уақтылы және түсініксіз, баланың жеке құрылымында шынайы тәуелсіздіктің алғашқы элементін-практикалық нәтижемен аяқталатын тиісті, нормативтік іс-әрекеттерге деген қажеттілікті қамтамасыз етеді. Бұл табандылықты, өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау қабілеттерін және өз қызметінің нәтижелерін және өзін-өзі тұлға ретінде дамытудың алғышарттары.

Жоғарыда айтылғандардың нәтижесінде еңбек тәрбиесін ұйымдастыруда келесі ерекшеліктерді бөліп көрсетуге болады.

Еңбек қызметін ұйымдастыра отырып, тәрбиеші балалардың жан-жақты дамуын қамтамасыз етеді, оларға өз қабілеттеріне сенімді болуға, өмірлік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі, жауапкершілік пен тәуелсіздікке тәрбиелейді. Балалардың жұмысын олардың физикалық күштері мен ақыл-ой белсенділігін жандандырып, қуаныш сыйлап, мағыналы және сауатты сезінуге мүмкіндік беретін етіп ұйымдастыру керек.

Бастауыш сынып балаларының еңбегі-бұл өзіне-өзі қызмет көрсету, тұрмыстық еңбек, табиғаттағы еңбек және қол еңбегі. Әр түрлі жас кезеңдеріндегі жеке еңбек түрлерінің үлесі бірдей емес. Олардың әрқайсысында білім беру міндеттерін шешудің белгілі бір мүмкіндіктері бар.

Ұжымдық еңбек процесінде мұғалім балалар арасында қалыптасқан үлкен мінезге назар аударады, қамқорлықтың, достықтың көрінісіне ықпал етеді, қалыптасқан жағдайларды ескере отырып, қалай әрекет ету керектігін айтады. Жұмыстың соңында мұғалім ұжымдық жұмыстың артықшылығын баса айтады.

Ересектер мен балалардың бірлескен іс-әрекетін ұйымдастырудың маңызы зор. Мұғаліммен, жақын адамдармен бірге жұмыс жасай отырып, балалар өздеріне қажетті және пайдалы мәселеде көмекші болады. Егер ересек адам бірлескен жұмыста еңбек әрекеттерінің маңыздылығын түсіндірсе, бизнеске деген оң көзқарасын білдірсе, ақылды, жақсы қарқынмен жұмыс жасайды.

Ересек адамның міндеті -баланың өлшемі мен өз іс-әрекетінің ақылға қонымды арақатынасын сақтау, бала үшін білгендерін жасамау. Қазіргі өмірдің қарқыны соншалықты, сондықтан ересек адамға кейде сәбиінің тапсырманы орындағанын күткеннен гөрі өзін-өзі жасау оңайырақ болады. Бұл баланың мінез-құлқындағы нәрестелікті, дәрменсіздік синдромын тудырады. Еңбек тәрбиесін ұйымдастыру мәселесі барлық уақытта өзекті, оны өткен ғасырлардағы ұлы адамдар зерттеді. Оны шешу үшін мектепке дейінгі жастан бастау керек. Ғалымдар бастауыш сыныптағы балаларды еңбекке тәрбиелеу мәселесін қарастыра отырып, әртүрлі тәсілдер мен шешімдерді табуға тырысты.

Бастауыш мектептің басты міндеттерінің бірі-кіші оқушының әлеуетін дамыту. Білім берудегі заманауи үрдістерді талдай отырып, оқу процестерін тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін инновациялық әдістердің бірі -жоба әдісі. Жоба әдісі-бұл мәселенің егжей-тегжейлі дамуы арқылы дидактикалық мақсатқа жетудің тәсілі, ол нақты немесе нақты түрде жасалған нақты практикалық нәтижемен аяқталуы керек.

Жобалық оқытудың теориясы мен практикасы білім алушылардың шығармашылық жобалық қызметі педагогикалық процестің тұтастығын қамтамасыз ететінін, білім алушыларды дамытуды, оқыту мен тәрбиелеуді бірлікте жүзеге асыруға мүмкіндік беретінін көрсетеді. Бастауыш мектептегі жобалар баяндамалар емес, құрғақ есеп емес -бұл оқушылардың танымдық қызығушылықтарын дамытуға, өз білімдерін өз бетінше құруға және ақпараттық кеңістікте бағдарлауға, жоба тақырыбына байланысты мәселелерде құзіреттілік танытуға, сыни ойлауды дамытуға негізделген түрлі-түсті әрекет.

Жобалық қызметтің мазмұнына жүгінейік. Жобалардың әртүрлі жіктелуі бар:

1.Зерттеу жобалары нақты ғылыми зерттеу құрылымымен сәйкес келетін нақты ойластырылған құрылымға ие: тақырыптың өзектілігі, проблема, зерттеу пәні мен объектісі; зерттеу әдістері; мақсаты, гипотезасы және олардан туындайтын зерттеу міндеттері; зерттеу әдістері, нәтижелерді талқылау, қорытындылар мен ұсыныстар.

2.Шығармашылық жобалардың білім алушылардың бірлескен қызметінің егжей-тегжейлі пысықталған құрылымы жоқ. Бұл қабырға газеті, мереке сценарийі, бейнефильм, бақылау күнделіктері, балалар конференциясы және т. б. болуы мүмкін.

3.Шытырман оқиғалы ойын жобалары үлкен дайындық жұмыстарын қажет етеді. Шешім ойын жағдайында қабылданады. Қатысушылар белгілі бір рөлдерді таңдайды. Мұндай жобалардың нәтижелері көбінесе әрекет аяқталған кезде ғана пайда болады.

4.Ақпараттық жобалар объект, құбылыс туралы ақпаратты оны талдау, жалпылау және кең аудиторияға ұсыну мақсатында жинауға бағытталған. Мұндай жобаның шығуы көбінесе бұқаралық ақпарат құралдарында, интернетте жариялау болып табылады. Мұндай жобаның нәтижесі сыныптың немесе мектептің ақпараттық ортасын құру болуы мүмкін .

5.Тәжірибеге бағытталған жобалар оның қатысушыларының іс-әрекеті нәтижесінің басынан бастап нақты анықталған сипатымен ерекшеленеді. Бұл нәтиже қатысушылардың өздерінің әлеуметтік мүдделеріне бағытталуы керек. Бұл жоба нақты ойластырылған құрылымды қажет етеді, оны сценарий түрінде ұсынуға, әр қатысушының функцияларын анықтауға және олардың әрқайсысының түпкілікті нәтижені жобалауға қатысуы қажет.

Пәндік-мазмұндық сала бойынша жобалардың екі түрін бөліп көрсетуге болады:

-монопроекторлар, әдетте, бір пән немесе білімнің бір саласы аясында жүзеге асырылады, дегенмен олар білім мен қызметтің басқа салаларындағы ақпаратты қолдана алады;

-пәнаралық жобалар тек сабақтан тыс уақытта және әртүрлі білім салаларындағы бірнеше мамандардың басшылығымен жүзеге асырылады.

Жобалар қатысушылар арасындағы байланыстардың сипаты бойынша да ерекшеленуі мүмкін.

Олар: сынып ішіндегі, мектепішілік, өңірлік, өңіраралық, халықаралық болуы мүмкін. Жобалардың соңғы екі түрі (аймақаралық және халықаралық), әдетте, телекоммуникациялық болып табылады, өйткені олар интернет желісіндегі өзара әрекеттесуге қатысушылардың қызметін үйлестіруді талап етеді, сондықтан қазіргі заманғы компьютерлік технологиялар құралдарын пайдалануға бағытталған.

Жобалардың ұзақтығы бойынша жіктелуі:

-шағын жобалар;

-қысқа мерзімді жобалар;

-апта сайынғы жобалар жобалық апта барысында топтарда орындалады;

-жыл сайынғы жобалар топтарда да, жеке де орындалуы мүмкін.

Жыл бойы жоба – мәселе мен тақырыпты анықтаудан бастап презентацияға дейін сабақтан тыс уақытта орындалады. Қатысушылар саны бойынша жеке және топтық жобалар ерекшеленеді.

Еңбексүйгіштік -алға ұмтылуға, жаңа дағдыларды игеруге және тапсырмаларды өз бетінше орындауға деген ұмтылыс. Ол келесі құрылымдық компоненттерді қамтиды: жұмысқа деген қажеттілік және оның салауатты, әлеуметтік және жеке себептері; қоғам мен өзі үшін еңбектің пайдасын түсіну; еңбек дағдыларының болуы, оларды біртіндеп жетілдіру. Мектепте жобалық қызметті қолдану оқушылардың еңбекқорлығын тәрбиелейді. Жобалық іс-әрекет еңбек тәрбиесінің шығармашылық, таным, жасампаздық, мақсаттылық, үнемділік және еңбекқорлық сияқты құндылықтарын қарастырады.

Сыртқы нәтижені ажыратуға болады-көруге, түсінуге, нақты практикалық іс-әрекетте қолдануға болады. Ішкі нәтиже де бар – тәжірибе білім мен дағдыларды, құзыреттіліктер мен құндылықтарды біріктіре отырып, оқушының баға жетпес меншігіне айналады. Осылайша, еңбексүйгіштік – бұл жобаларды орындау барысында тәжірибе ретінде қол жеткізілетін ішкі нәтиже.

Еңбекқорлықты тәрбиелеуде еңбек қызметіне бағытталған жобалар қажет:

1. Балаларды еңбек операцияларымен және әрекеттерімен таныстыру.

2. Тексеру, жабық өсімдіктерді өсіру, гүлдерді суару және бүрку, топырақты қопсыту.

3. Қыстайтын құстарды тамақтандыру.

4. Тұқым себу, көшеттерді суару, жұқару, арамшөптер, жинау;

5. Құрал-саймандарды күту (тазалау, кептіру).

6.Балаларды шаруашылық-тұрмыстық еңбекпен таныстыру (жинау, кітаптар мен қораптарды жапсыру, кезекшілердің міндеттерін өз бетінше орындау).

7. Үй міндеттерін таныстыру және орындау.

Жобалардың көмегімен жұмысқа деген қызығушылық әр түрлі қызмет түрлері арқылы дамиды. Өз еңбегіне, басқа адамдардың еңбегіне және оның нәтижелеріне құрметпен қарау тәрбиеленеді.

Осылайша, жобалық қызмет мыналарға ықпал етеді деген қорытынды жасау керек:

-педагогикалық процестің тұтастығын қамтамасыз ету, білім алушылардың жан-жақты дамуын, оқуы мен тәрбиесін бірлікте жүзеге асыру;

-білім алушылардың шығармашылық қабілеттері мен белсенділігін дамыту;

-ойлау қабілетін қалыптастыру, білім бірлігін қамтамасыз ету;

-білім алушылар өз қызметінің соңғы нәтижесін көріп отырғандықтан, оқу-жаттығудың жоғары уәждерін қалыптастыруға ықпал етеді;

-белсенді шығармашылық қызметке қосу арқылы адамның шығармашылық ойлауын, шығармашылық қабілеттерін, еңбексүйгіштігін дамытуға ықпал ету.

Білім алушылардың еңбексүйгіштігін тәрбиелеу мәселесі рухани-адамгершілік даму және тәрбие бағдарламасына да енгізілген. Бұл құжат еңбекқорлықты, оқуға, жұмысқа, өмірге шығармашылық көзқарасты тәрбиелеу бағытын көрсетеді. Бұл бағыттың негізі құндылықтар: білім, еңбек, еңбек адамдарына құрмет, шығармашылық және жасампаздық, білім мен шындыққа деген ұмтылыс, табандылық пен табандылық, үнемділік, еңбекқорлық. Бұл бағытты жүзеге асыру үшін қажетті іс-шаралар ұсынылады және кіші мектеп оқушылары еңбек тәрбиесі процесінде алатын дағдылары ашылады.