ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Жұмыс бағдарламасы 050203 Тарих мамандығының мемлекеттік стандарты
ҚР МЖМБС __________ және ҚР БжҒ министрлігінің 2005 ж. 11 мамырындағы № 289 бұйырығымен бекітілген типтік оқу бағдарламасы негізінде әзірленді
Кафедра отырысында ұсынылған 20__ж. «___ » _______№ __ хаттама
Кафедра меңгерушісі ________________________ Ерманов А.Ж.
Тарих және құқық факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданған
200_ж. «___» _______ № __ хаттама
ӘК төрайымы ________________________ Мошна Н.И.
КЕЛІСІЛГЕН
Факультет деканы__________________ Акишев А.А. «___»__________200__ж.
ЖБжӘҚ МАҚҰЛДАҒАН
ЖБжӘҚ бастығы __________________ Варакута А.А.. «___»__________200__ж.
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған
20__ж. «___» _______, № __ хаттама
1. Пәнді оқытудың мақсаты – Пәнді оқытудың мақсаты жалпы ғылыми әдістер негізінде деректерге талдау жасау. «Шет елдер тарихы бойынша деректер» курсы деректердің теориясы мен методологиясы тарихи деректердің сақталған және олармен жұмыс істеу әдістері саласындағы тарихи білімнің қазіргі даму деңгейіне сай білім беру.
Пәнді оқудың міндеттері:
шет елдердегі деректану ғылымының қалыптасуының негізгі кезеңдерін студентерге көрсете білу;
деректанудың қазіргі әдіснамалық мәселелердің мазмұның ашып көрсету;
тарихи дерек деген құбылыстың мазмұның зерттеу;
деректанудағы жалпыметодологиялық принциптердің спецификалық мазмұның көрсету;
түрлі деректермен жұмыс icтей білуге дағдылану.
Студенттің алатын білімі: ғылыми пән ретінде деректердің жалпы меселелері мен оларды зерттеу меселесін білу қажет. Нақты материал бойынша деректерді талдау әдісін игеру, деректерді нақты тарихи деуірдің ескерткіші ретінде қабылдау.
Студенттің біліктілігі: деректерге сын тұрғысынан қарап, оларға салыстырмалы талдау жасау, түрлі деректермен жұмыс icтей білуге дағдылану.
2. Пререквизиттері: Қазақстанның ежелгі тарихы. Қазақстанның ортағасырлар тарихы. Қазақстанның жаңа заман тарихы. Ежелгі дүние тарихы, ортағасырлар тарихы, шетелдердің жаңа заман тарихы, философия және саясаттану, мәдениеттану.
3. Постреквезиттері: Деректану, теориялық деректану, шетел елдердің деректануы.
4. Пәннің мазмұны
4.1 Пәннің тақырыптық жоспары
№
|
Пәннің тақырыптарының аты
|
Сағат саны
|
Дәріс
|
Тәж
|
СӨЖ
|
1
|
Кіріспе. Деректанудың мақсаты мен міндеті. Деректік зерттеу түрлері.
|
2
|
2
|
8
|
22
|
Ежелгі деректер.
|
2
|
2
|
8
|
3
|
Ортағасырлық деректер.
|
2
|
2
|
8
|
|
Жаңа замандағы Еуропа мен Америка елдері тарихының деректері.
|
2
|
2
|
8
|
|
Жаңа замандағы Азия мен Африка елдері тарихының деректері.
|
2
|
2
|
8
|
| Жаңа замандағы Азия тарихының деректері. |
2
|
2
|
7
|
|
Қазіргі замандағы Еуропа мен Америка елдері тарихының деректері.
|
2
|
2
|
7
|
|
Қазіргі замандағы Азия мен Африка елдері тарихының деректері.
|
1
|
1
|
6
|
|
Барлығы
|
15
|
15
|
60
|
4.2 Пәннің тақырыптардың мазмұны
1 тақырып. Kipicпe.
Деректанудың мақсаты мен міндеті. Деректанудьң түрлері мен типтері. Әртүрлі тарихи кезеңдерге тән деректер. Аймақтық деректердің ерекшеліктері. Деректанулық талдаудың негізгі белгілері. Жазба деректердің маңыздылығы.
2 тақырып. Ежелгі деректер.
«Илиада» мен «Одиссея» ежелгі тарих бойынша деректер ретінде. Гомердің «Тарихы» дүниежүзілік тарих жазуындағы ең бipiнші тәжірибе ретінде. Конфуцийдің нақылдары ежелгі Қытай тарихына байланысты дерек ретінде.
3 тақырып. Орта ғасырлық деректер.
Ерте ортағасырлық деректер. Ауызша тарих тарихи дерек ретінде. Батырлық эпос тарих дерек ретінде. Ауызша тарих тағы субъектілік пен объектілік. Евразия халшыктарының байырлық эпоспен байланысты орта ғасырлык батырлар жырындағы антикалык дәстүрлер «Алпамыс», «Манас» және орыс батырлар жырлары. Эддалар. Ерте орта ғасырлык жазба деректер. Баяндаушы деректер «Тарихтар», Лев Дьяконны «Тарихы», Прокопий Кесарийскийдің шығармалары. Батыс Европа бойынша деректер: капитуларийлер, грамоталар, хартиялар, картулярийлер, полиптикалар. Жылнамалар. Жылнамалардың шығу тарихы. Жылнамалардың шығу тарихындағы субъектілік пен объектілік. Жылнамаларды зерттеу методикасы. «Бағзы заман жылнамасы».
4 тақырып. Жаңа замандағы Еуропа мен Америка елдері тарихының деректері.
Деректер жене тарихи таным. Өткеннің ерекшелігі таным объектісі ретінде. Тарихи танымның ретроспективті және реконструктивті мәні.
Өткен тарих туралы мәлімет түрлері. Тарихи дерек және тарихи факт. Тарихи дерек әлеуметтік мәлімет таратушы.
Тарихи деректi анықтау. Тарихи танымның түрлі теорияларындағы тарихи дерек туралы ұғым. Бейнелеу теориясындағы тарихи деректі анықтау. Деректегі объективтілік пен субъективтіліктің диалектикалық бірлігі. Тарихи деректің мәлімет туралы ілімде бейнеленуі. Тарихи мәліметтердің дамуының негізғі ұстанымдары. Жазып алынған мәліметтердің қоғамда көбеюі. Тарихи деректің эволюциясы: факторлар, оны аныктауыштар. Тарихи деректерді жіктеудің проблемасы. Деректердің түрлері: заттық, жазбаша, бейнелеу және фоникалық. Жаппай деректер туралы ұғым.
Деректер әдістемесі мен тарих әдістемесінің өзара қатынасы. Деректерді тарихи сынау туралы ілімді өңдеу мен жинақтау. Тарихи тұжырымдама және деректерді зерттеу әдістерінің өзара әрекеті, құжаттарды қолдану. Тарихи танымның түрлі теориясы көзқарасы бойынша деректемелік талдаудың негізгі принциптері. Материалистік диалектикадағы историзм мен объективтілік принципі: эволюциялық үрдістің деректерге деген тарихи сынның өзгеруіне әcepi. Деректемедегі таным субъектісінің мәселесі.
Деректеме пәні мен міндеттері. Тарихи ғылымның дамуының түрлі кезеңдерінде шетелдердің жаңа тарихы деректері пәні мен міндеттерін анықтау. Деректер жене тарихи зерттеулер. Деректану-деректер туралы ғылым. Дерек тарихи құбылыс ретінде. Деректерді зерттеу әдістері. Деректерді зерттеу турлері.
Деректерді зерттеу жумысының нeгiзгi сатылары. Деректерді іздеу және табу. Деректемелерді талдау міндеттері ескерткіштің сыртқы келбетің анықтау оның түпнұсқасын белгілеу, мәтінді оқу, уакытьн, орнын, авторларын, шығу тегін, мәтіннің баяндалуын анықтау; оның шынайылығын, толықтығын, өкілеттігін мәліметтің ғылыми маңызын белгілеу. Белгілі деректерді талдауды жетілдіру.
Статистикалық материалдар. «Статистика» терминінің мәні. Уильям Петти (1623-1687) – статистиканың негізін қалаушы. XVIII ғасырдағы неміс университеттеріндегі мемлекеттің көрнекті жерлерін сипаттау статистиканың мектебі. Жаппай бақылау. Саяси статистика. Тарихи танымдағы статистикалық деректер мен статистикалық әдістердің ролі.
Мемлекеттік заңдардың aктiлepi. Заң-құқық дерегі. Ұлы француз революциясы кезіндегі буржуазиялық заңдар. Негізгі (Конституциялық) және кәдімгi заңдар. АҚШ-ң Конституциясы. Латын Америкасындағы азаттық соғыстар нәтижесіндегі негізгі заңдарды жасау тәжірибесі XVIII-XІX ғғ. Батыс Европада баспасөз беттерінде заң актілерін жариялау.
Кодификация заңды жүйелеу түpi. Наполеонның Азаматтык Кодексі (1804), Сауда (1807), Қылмыстық-процессуалды (1808), Қылмыстық (1810) Кодекстер.
Парламенттік құжаттар. Жаңа заманда парламент жұйесінің пайда болуы. Парламентаризм эволюциясы. Англия-парламенттік жұйенің отаны. XIX ғасырдағы Англиядағы сайлау реформалары (1832,1867,1884). ХІХ ғасырдағы парламенттік құрылыс негіздерін бекемдеу (Италия, Австро-Венгрия, Германия, Франция, Испания). Адамдардың жалпы сайлау құқы. Заң санкциясы. Заңды жариялау. Парламент құжаттарын жариялай бастау. Парламент дебаттарына деректемелік талдау жасау.
5 тақырып. Жаңа замандағы Азия-Африка елдері тарихының деректері
Жаңа замандағы араб елдері тарихының деректері
Тарихи хроникалар, сипаттамалар, өмірбаяндық жинақтар. Ибн Халиканның (XVII ғ.) өмірбаян жинағы. Аль Бакридің «Гүлденген бақ» еңбегі. XVII ғасырдағы Египет тарихының дерегі. Абд ар-Рахман аль-Жабарти хроникасы XVIII ғ. соңғы ширегі - XIX ғ. бірінші ширегіндегі Египеттің саяси, әлеуметтік-экономикалық тарихының дерегі. Хусейн ибн Ганамидің «Неджда тарихы». Аравиядағы ваххабит козғалысының дерегі. Осман ибн Санад «Бағдад тарихы». Аль-Акики еңбегі (XIX ғ. ортасы). Ливан тарихының дерегі.
6 тақырып. Жаңа замандағы Азия елдері тарихының деректері.
Жаңа замандағы Ауғанстан тарихының деректері. XVII ғ. ауған жазба деректері және ондағы "Раушани" халық қозғалысының бейнеленуі. Ауғанстан тарихы бойынша үнділік және ирандық деректер. Батыс Еуропа саяхатшыларының кітаптары. Орыс деректеріндегі ауғандар жөніндегі алғашқы мәліметтер. Персейге жасалған князь Козловскийдің елшілігі. Бухараға жіберілген Василий Даудовтың құжаттары.
XVIII ғасырдағгы Ауған жылнама мектебінің дамуы. Хусайни және Мухаммед Хайят-ханның шығармалары. XIX ғасырдағы ауғандык естелік әдебиеті. Әмip Абдуррахманның «өмірбаяны». Құжаттық материалдар.
Орыс саяхатшылары мен дилломаттарының жазбалары, баспасөз материалдары.
Жаңа замандағы құжаттық деректерді зерттеу. Ауған және ағылшын авторларының құжаттық материалдары (Керим Бухари, Г.Роулинсон). Ауғанстанға жасалған Британ отаршыл экспансиясы тарихы бойынша деректер.
Жаңа замандағы Қытай тарихының деректері. Цин империясы тарихының деректері. XVIII ғасырдағы Қытайдағы шетел миссионерлiepi қызметі тарихының деректері. XVII-XVIII ғғ. Орыс-қытай қатынасының материалдары. Стратегия туралы кітаптар, тайпиндердің әскери уставтары тайпин мемлекетінің дерегі ретінде. Тайпин заңдарының ерекшеліктері. Сунь Ят Сен еңбектері -Қытай тарихының дерегі. Қытай әдебиеті - қытай халкының тарихи – мәдени өмірінің дерегі.
7 тақырып. Қазіргі замандағы Еуропа мен Америка елдері тарихының деректері.
Статистика материалдары. Қазіргі замандағы статистиканың маңызы. Мемлекеттік статистика қызметінің орталықтануы Кандада статистика бюросы. БҰҰ статистикалық ұйымдары. ЭЕМ статистикада колдану. Арнайы және арнайы емес, кездейсоқ және жүйелер статистикалар. Мемлекеттік заң актілері. Адам құқы туралы заң. 1949 ж. соғыста жапа шеккендерді қорғау туралы Женева Конвенциясы. Еуропаньң көптеген елдерінде Екінші дүние жүзілік соғыстан кейінгі конституциялық қайта құрулар. Парламенттік құжаттар. Парламенттік комиссиялар мен комитеттер. Заңдың процесс. Парламент құжаттарын шығаратын арнайы мекемелердің ашылуы. Парламент құжатына тарихи талдау. Парламент мушелерінің саяси өмірбаяны. Өмірбаяндық анықтамалар. Стенографиялық жазбалар.
Әкімшілік актілердің құжаттары. Мемлекеттің әкімшілік қызметінің кеңеюі. Мемлекеттік шенеуіктер штаты. Әкімшілік ұйымдарының құжаттарының құрамы, оларды сақтау және жариялау. Әкімшілік ұйымдар құжаттарына деректік талдау. Мемлекеттік басқарманың ic-қағаздар құжаттары. Іс-қағаздық мәндегі жарияланбаған құжаттар. Саяси партиялардың құжаттары. Әр елдегі саяси жүйенің epeкшелігi. Екі партиялық жүйе (АҚШ, Англия, Канада, Жаңа Зеландия, Австрия). Коммунисттік партиялардың пайда болуы.
Бұқаралық қоғамдық ұйымдар. Жастар Коммунистік Интернационалы. Жас мамандар одағы. Либералды және демократиялы жастардың халықаралық одағы. Германиядағы қызыл майдандастар одағы. Партиялар мен жаппай ұйымдар құжаттарының құрамы. Партиялық - саяси құжаттардың негізгі басылымдары. Партиялық - саяси құжаттарға деректік талдау.
8 тақырып. Азия және Африка елдері қазіргі заман тарихының деректері.
Kaзipгi замандағы Үндістан тарихының актілері. Ағылшын-үнді өкіметтерінің құжаттары. Үнді ұлттық Конгpeci мен Мұсылман Лигасы кызметі туралы материалдар. 1947 жылдан бастап тәуелсіз Үндістан деректерінің негізгi түрлері. Өкімет пен өкіметтік комиссиялардьң құжаттары, саяси партиялардың бағдарламалық құжаттары. Индира Гандидің еңбектері мен сөздері. Үндістанның мерзімді баспасөзі. Қaзipгi заманғы Түркия тарихының деректері. Түркияның алғашқы буржуазилық Конституциясы (1924). Коммунистік интернационал. Атқару Комитетінің құжаттары. Мустафа Кемал, Түрғыт Өзал, Сулейман Демирел еңбектері мен сөздері.
4.3 Тәжірибелік сабақтардың тізімі мен мазмұны
1 тақырып. Kipicпe.
Жазба деректермен жұмыс істеу әдістері.
Деректану қосалқы тарихи пән ретінде.
Терминология.
Шетелдер тарихының деректері пәні мен міндеттері. Деректер тарихи құбылыс ретінде.
Деректік зерттеу түрлері.
2 тақырып. Ежелгі деректер
Юлий Цезарьдің «Хаттары» Британия, Франция, Германия және Италияның ежелгі тарих бойынша деректер ретінде.
Конфуцийдің нақылдары ежелгі Қытай тарихына байланысты дерек ретінде.
3 тақырып Ерте және дамыған орта ғасырлық деректер.
Ауызша тарих тарихи дерек ретінде. Батырлық эпос тарих дерек ретінде.
Ауызша тарих тағы субъектілік пен объектілік.
Евразия халшыктарының байырлық эпоспен байланысты орта ғасырлык батырлар жырындағы антикалык дәстүрлер «Алпамыс», «Манас» және орыс батырлар жырлары. Эддалар.
Дамыған кезең, дамыған феодализм деректер құрылымының күрделенуі.
Батыс Еуропалық деректер. Қарапайым құқық жазулары (ордононттар, артықшылықтар, патенттер.
Жеке актілер (сенім қағаздар, грамоталар т.б.). Шаруашылық тарихы бойынша деректер жене заңдар.
«Эпарх кітабы», «Тарих қаласының кәciбi».
4 тақырып. Жаңа замандағы Еуропа мен Америка елдері тарихының деректері.
Жаңа замандағы әкімшілік ұйымдары құжаттарының құрамы, оларды сақтау және жариялау. Кіретін және шығатын құжаттар.
Баяндау жазбалары. Аттестаттар, патенттер, дипломдар. Полицей құжаттары революциялық қозғалыс тарихының негізгі құжаты. Әкімшілік ұйымы құжаттарына деректемелік талдау.
Сот - тергеу материалдары. Жаңа замандағы Батыс Европа Соты. Ұлы Француз революциясы жариялаған сот принципі: 1789 ж. адам жене азамат құқы Декларациясы. Сот-тергеу материалы құралы күрделі дерек. Сот-тергеу материалдарына деректік талдау.
Ресми дипломатиялық құжаттар. Жаңа замандағы дипломатия түсінігі және диплдоматиялық қызметті ұйымдастыру. Дипломатиялық құжаттың құрамы. Жаңа замандағы дипломатиялық құжаттарды жариялау. Құпия келісімдер.
Мұрағат дипломатиялық құжаттарын шығару. Еуропа кабинеттерінің үлкен саясаты. 1871-1914, «Француз дипломатиялық құжаттары. 1871-1914» АҚШ-ғы ресми дипломатиялық құжаттардың ашық болуы. Дипломатиялық құжаттарды деректік талдау.
Саяси партиялар мен жаппай қоғамдық ұйымдардың құжаттары. Жаппай қоғамдық ұйымдар. XVIII ғ. Ағылшың тред-юниондары. ХІХ ғ. соңғы ширегіндегі жаппай жұмысшы ұйымдарының дамуы.
Кәсіподактар. ХVІІІ ғасырдағы Америка мен Франциядағы әйелдер тендігі үшін күрес. Жұмысшы Жастар ұйымдары. Партиялық саяси құжаттарды сақтау, жариялау тәртібі және негізгі басылымдар.
5 тақырып. Жаңа замандағы Азия-Африка елдері тарихының деректері
Жаңа замандағы араб елдері тарихын зерттеудегі дерек - саяхатшылардың жазбалары. Жазбаларға сын түрғысынан қараудың қажеттігі.
Покок, Вольней, Нибур, Буркхардт, Палгрэв, Филби, Доутидің саяхаттары. Саяхаттың мақсаты мен міндеттері.
XVIII-XIX ғғ. Орыс көпестері, мәдениет қайраткерлері, ғалымдардың араб елдерінде болуы.
Достарыңызбен бөлісу: |